Quan hệ đối tác chiến lược giữa Ấn Độ và Đức, khởi nguồn từ năm 2000, đã từng mờ nhạt, đặc biệt khi so sánh với mối quan hệ sôi động của Ấn Độ với các đối tác phương Tây khác như Pháp và Hoa Kỳ. Tuy nhiên, những nỗ lực gần đây đang dần thay đổi thực trạng này một cách cơ bản.

Chuyến thăm Ấn Độ lần thứ ba của Thủ tướng Đức Olaf Scholz—sau chuyến thăm cấp nhà nước năm ngoái và Hội nghị thượng đỉnh G20—được tiến hành ngay sau khi chính phủ Đức công bố tài liệu chính sách đầu tiên về Ấn Độ. Văn kiện mang tên “Tập trung vào Ấn Độ” này thừa nhận tầm quan trọng ngày càng lớn của Ấn Độ trên trường quốc tế, đồng thời gọi quốc gia này là “một đối tác dân chủ của Đức vì sự ổn định và an ninh.” Tài liệu đưa ra một lộ trình tăng cường quan hệ Ấn-Đức trên nhiều lĩnh vực, từ năng lượng sạch và đa phương hóa đến an ninh và công nghệ. Khác với chiến lược Trung Quốc đầy phòng thủ của Đức, vốn bị ảnh hưởng bởi những bất đồng trong liên minh chính trị “đèn giao thông,” chính sách hợp tác với Ấn Độ dường như đã nhận được sự đồng thuận rộng rãi từ các đảng phái chính trị tại Đức.

Chuyến thăm kéo dài ba ngày của Thủ tướng Scholz tới Ấn Độ có sự tham gia của một phái đoàn lớn gồm nhiều bộ trưởng, trong đó có Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck, Bộ trưởng Ngoại giao Annalena Baerbock và Bộ trưởng Lao động Hubertus Heil. Trước chuyến thăm, Scholz tuyên bố: “Thông điệp của chúng tôi rất rõ ràng, chúng ta cần nhiều hợp tác hơn, không phải ít đi.” Với tinh thần này, Hội nghị tham vấn liên chính phủ Ấn-Đức lần thứ 7 đã đạt được 27 thỏa thuận về thương mại, công nghệ quan trọng, năng lượng tái tạo, quốc phòng, lao động và nghiên cứu.

Thoát khỏi xiềng xích

Khi quan hệ Ấn Độ với châu Âu trở nên chiến lược hơn, quốc phòng và an ninh đã nổi lên như một chiều cạnh mới trong quan hệ Ấn-Đức. Truyền thống dè dặt của Đức đối với các vấn đề an ninh khiến quốc gia này từng bị xếp sau các đối tác châu Âu khác như Pháp. Tuy nhiên, cuộc chiến của Nga tại Ukraine và bước ngoặt chính trị Zeitenwende của Đức đang làm thay đổi phương trình này. Điều đó được thể hiện rõ qua quyết định của Đức nới lỏng các chính sách khắt khe trước đây về xuất khẩu vũ khí và đơn giản hóa các yêu cầu cấp phép để bán thiết bị quân sự cho Ấn Độ. Trong nửa đầu năm 2024, với giấy phép xuất khẩu trị giá 153,75 triệu euro được phê duyệt, Ấn Độ đã trở thành khách hàng lớn thứ ba của vũ khí Đức. Đức cũng bày tỏ mong muốn ký một thỏa thuận hỗ trợ hậu cần song phương giữa các lực lượng vũ trang của hai nước.

Trái ngược với kỳ vọng, sự tập trung của châu Âu vào Ukraine không làm lu mờ tầm quan trọng của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi hội tụ các tuyến thương mại trọng yếu đối với một nền kinh tế định hướng xuất khẩu như Đức. Điều này đã tạo ra sự đồng thuận chiến lược với Ấn Độ, khi cả hai quốc gia đều cam kết thúc đẩy một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Trong bối cảnh địa chính trị này, công ty ThyssenKrupp Marine Systems của Đức đang tham gia đấu thầu để đồng sản xuất tàu ngầm thông thường tiên tiến cho Hải quân Ấn Độ, đồng thời hỗ trợ hiện đại hóa quốc phòng và mục tiêu “Make-in-India” của nước này.

Thủ tướng Scholz cũng có chuyến thăm mang tính biểu tượng tới Goa, nơi tàu khu trục Baden-Württemberg của Đức đang ghé cảng, và tàu Frankfurt am Main tham gia tập trận với Hải quân Ấn Độ như một phần trong các hoạt động triển khai rộng lớn hơn của Đức tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Tương tự Vương quốc Anh, Đức cũng dự kiến triển khai một sĩ quan liên lạc tại Trung tâm Thông tin Hợp nhất của Hải quân Ấn Độ tại Gurugram.

Bổ sung kinh tế

Hành vi bành trướng của Nga và Trung Quốc đã khiến chính sách Wandel durch Handel (thay đổi thông qua thương mại) của Đức dưới thời Thủ tướng Merkel bị đặt dấu hỏi, bởi chính sách này dựa trên giả định rằng các mối quan hệ phụ thuộc lớn hơn sẽ kiềm chế xu hướng độc tài. Thực tế này đã buộc Đức phải đánh giá lại sâu sắc các phụ thuộc thương mại và năng lượng của mình.

Chính sách Trung Quốc của chính phủ Đức, công bố năm ngoái, tập trung vào việc giảm bớt các phụ thuộc quan trọng vào đối tác thương mại lớn nhất của họ và đa dạng hóa quan hệ kinh tế theo hướng các đối tác “đồng chí hướng.” Điều này đã dẫn đến sự quan tâm lớn hơn của Đức đối với Ấn Độ, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng thương mại EU-Trung Quốc gia tăng và chiến lược “China + 1” của phương Tây.

Tương lai bền vững

Ấn Độ và Đức đã xây dựng một nền tảng hợp tác vững chắc trong các lĩnh vực phát triển bền vững, năng lượng tái tạo và bảo vệ khí hậu thông qua thỏa thuận “Đối tác Phát triển Xanh và Bền vững.” Trên cơ sở này, các sáng kiến mới như Lộ trình Hydro Xanh đang được triển khai, hứa hẹn mang lại những đột phá về công nghệ và năng lượng sạch.

Điều nổi bật hơn cả là sự thay đổi chiến lược của Đức trong việc sẵn sàng trở thành một đối tác an ninh quan trọng của Ấn Độ. Sự tăng cường hợp tác trong công nghiệp quốc phòng và cam kết hỗ trợ hiện đại hóa quân đội Ấn Độ không chỉ củng cố năng lực quốc phòng của quốc gia này, mà còn thúc đẩy mục tiêu tự lực tự cường (Make-in-India).

Khi nền kinh tế Ấn Độ tiếp tục mở rộng với tốc độ nhanh, Đức có thể trở thành một đối tác chiến lược toàn diện, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững và toàn diện của cả hai quốc gia. Việc tận dụng các thế mạnh bổ trợ về xã hội, kinh tế và quân sự sẽ không chỉ củng cố quan hệ song phương mà còn đưa quan hệ Ấn-Đức trở thành hình mẫu hợp tác mới trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động.