Chuyến thăm Pháp của Thủ tướng Narendra Modi vào đầu tháng 2/2025 bao gồm hai thành phần cốt lõi: Hội nghị Hành động về Trí tuệ Nhân tạo (AI) và việc tăng cường quan hệ song phương giữa Ấn Độ và Pháp. Dựa trên thành công của các hội nghị đã diễn ra tại Vương quốc Anh và Hàn Quốc, Hội nghị Paris đã hướng tới việc củng cố phát triển nghiên cứu và ứng dụng AI cho lợi ích chung của cộng đồng.

Phù hợp với khung nhân văn được đề xuất trong nhiệm kỳ Chủ tịch G20 của Ấn Độ, quốc gia này đặt mục tiêu phân phối công bằng các lợi ích từ AI cho toàn thể dân cư, đồng thời nâng cao tiếng nói cho các quốc gia thuộc Global South. Sứ mệnh AI Quốc gia của Ấn Độ được xây dựng trên nguyên tắc mở và dễ tiếp cận, tương tự như cơ sở hạ tầng số công cộng thành công, đang chuyển mình mạnh mẽ cả về xã hội lẫn kinh tế. Theo ước tính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, trước khi thập kỷ này khép lại, số người Ấn sử dụng AI hàng ngày sẽ vượt qua bất kỳ quốc gia nào khác, qua đó khẳng định vai trò trung tâm của Ấn Độ trong bất cứ khung pháp lý toàn cầu nào về AI.

Thông qua việc hợp tác ngay trên lĩnh vực AI và khởi động “Lộ trình AI Ấn-Pháp”, hai quốc gia đang cùng nhau vạch ra hướng đi định hình tương lai phát triển AI một cách có trách nhiệm, đồng thời nỗ lực thu hẹp khoảng cách giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển. Khi kết hợp những kinh nghiệm sẵn có, Ấn Độ và Pháp cũng đang định hướng sáng tạo các giải pháp nhằm giảm thiểu dấu chân carbon của AI – một thách thức nổi bật do nhu cầu năng lượng cao của công nghệ này.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hai quốc gia có những khác biệt căn bản trong cách tiếp cận. Là thành viên của Liên minh châu Âu, Pháp tuân thủ Đạo luật AI của EU, áp dụng phương pháp đánh giá rủi ro cho các hệ thống AI, tạo nên khung pháp lý toàn diện và nghiêm ngặt nhất hiện nay. Trong khi đó, Ấn Độ luôn e ngại việc quy định quá chặt sẽ làm cản trở hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Dẫu vậy, các cuộc tranh luận nội bộ cho thấy Ấn Độ sẵn lòng áp dụng một khung pháp lý cho AI cân bằng giữa yêu cầu an toàn và đổi mới, đồng thời bảo vệ quyền lợi cá nhân – từ đó, mô hình châu Âu trở thành bài học tham khảo hữu ích.

Các cuộc đối thoại song phương lần này diễn ra trên chuyến bay của máy bay tổng thống do Tổng thống Macron điều khiển, từ Paris đến Marseille – nơi vừa khánh thành Lãnh sự quán Ấn Độ mới. Pháp, quốc gia đã chỉ định Đại sứ đặc biệt cho Hành lang Kinh tế Ấn-Trung Đông-Châu Âu (IMEEC) vào năm ngoái, đã đề xuất Marseille như cửa ngõ của IMEEC vào thị trường châu Âu, nhờ vị trí chiến lược của thành phố này trên Biển Địa Trung Hải. Hai lãnh đạo đã ghé thăm trung tâm điều hành của CMA-CGM, công ty logistics và vận tải hàng hải có trụ sở tại Marseille, kiểm soát 11,5% hoạt động vận chuyển hàng hải của Ấn Độ và có mặt tại quốc gia này suốt 34 năm. Tuy nhiên, Marseille đang phải đối mặt với sự cạnh tranh từ Trieste ở Ý và Hy Lạp. Dù căng thẳng ở Tây Á vẫn tồn tại, những bất ổn địa chính trị toàn cầu lại càng làm tăng tính khả thi của các tuyến đường vận chuyển thay thế.

Lĩnh vực quốc phòng và an ninh từ lâu đã là trụ cột của mối quan hệ đối tác này. Pháp hiện nay nằm trong top ba khách hàng của thiết bị quốc phòng Ấn Độ, và trong chuyến thăm vừa qua, Ấn Độ đã kêu gọi Pháp xem xét mua hệ thống phóng tên lửa đa ống Pinaka của mình. Một lộ trình công nghiệp quốc phòng đã được khởi động vào đầu năm 2024, hướng tới việc đồng sản xuất các thiết bị quân sự – yếu tố then chốt cho sản xuất quốc phòng nội địa của Ấn Độ, trong bối cảnh Pháp nổi bật với việc chuyển giao công nghệ cho Ấn Độ, kết hợp với các hợp đồng liên quan đến tàu ngầm P-75 Scorpene, máy bay Rafale cùng các động cơ máy bay trực thăng và jet. Hợp tác an ninh cũng đang trên đà phát triển với việc Nhóm tàu sân bay chiến đấu Charles De Gaulle của Pháp đã tạm dừng tại Ấn Độ vào tháng Giêng 2025, cùng với các cuộc tập trận chung như sự tham gia của Hải quân Ấn Độ trong cuộc tập trận đa quốc gia La Perouse và cuộc tập trận hải quân song phương Varuna dự kiến diễn ra vào tháng Ba. Ngoài ra, việc tăng cường hợp tác ba bên với Úc và UAE trong các lĩnh vực quân sự, hàng hải, năng lượng và y tế, cũng như các dự án phát triển tại các quốc gia thứ ba trong khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương, được đề cao.

Đáng chú ý, phạm vi hợp tác trong mối quan hệ chiến lược lâu đời nhất của Ấn Độ đang dần vượt ra ngoài các trụ cột truyền thống của quốc phòng để mở rộng sang các lĩnh vực thương mại, đổi mới sáng tạo, số hóa và giao lưu nhân dân. Các startup Ấn Độ sắp được đưa vào Trung tâm ươm tạo khởi nghiệp của Pháp, Station F, và năm 2026 đang được công nhận chính thức là “Năm Đổi mới Sáng tạo Ấn-Pháp”. Năm ngoái, Pháp trở thành quốc gia châu Âu đầu tiên triển khai Hệ thống Thanh toán Liên kết Ấn (UPI), khởi động tại Tháp Eiffel. Khi Hoa Kỳ có dấu hiệu rút lui khỏi Hiệp định Paris, mối quan hệ hợp tác vững chắc giữa Ấn Độ và Pháp trong lĩnh vực khí hậu và năng lượng tái tạo hứa hẹn sẽ được đẩy mạnh để lấp đầy khoảng trống năng lượng.

Paris và New Delhi cũng đang mở rộng hợp tác trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân dân sự, đặc biệt là các lò phản ứng nhỏ và mô-đun tiên tiến, với sự thành lập của một Lực lượng Tác chiến Đặc biệt về Năng lượng Hạt nhân Dân sự. Các nỗ lực xây dựng dự án điện hạt nhân tại Jaitapur, Maharashtra đang được triển khai mạnh mẽ. Pháp hiện nay phụ thuộc khoảng 70% nhu cầu năng lượng từ nguồn hạt nhân và ghi nhận mức sản xuất năng lượng hạt nhân trên đầu người cao nhất toàn cầu. Với mục tiêu mở rộng đáng kể năng lực năng lượng hạt nhân trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp của Ấn Độ vào năm 2047, hợp tác với Pháp được xem là bước tiến tự nhiên và hợp lý.

Hơn nữa, diễn đàn CEO Ấn-Pháp được tổ chức tại Paris, nối tiếp diễn đàn tương tự diễn ra vào tháng 11 năm 2024 tại New Delhi, đánh dấu nỗ lực tăng cường quan hệ kinh tế song phương. Giá trị thương mại giữa hai nước đã tăng từ 15 tỷ USD trong giai đoạn 2022-2023 lên 20 tỷ USD vào năm 2024. Tuyên bố chung của hai bên cũng nêu bật nhu cầu tăng số lượng sinh viên Ấn Độ tại Pháp lên 30.000 người vào năm 2030 – con số hiện nay chỉ đạt 10.000, trong khi Đức có tới 35.000 sinh viên. Đồng thời, Paris cũng cần đảm bảo một môi trường chính trị thân thiện hơn cho sinh viên và người nhập cư nước ngoài.

Tóm lại, cả Ấn Độ và Pháp đều được dẫn dắt bởi các chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ và hiệu quả trong bối cảnh thế giới đầy tính giao dịch ngắn hạn và biến động, cùng với sự leo thang của cuộc cạnh tranh chiến lược toàn cầu. Mối quan hệ hợp tác mở rộng giữa Ấn Độ và Pháp hứa hẹn mở ra “con đường thứ ba” khả thi, giúp các quốc gia tránh khỏi những bất ổn hiện hữu và xây dựng tương lai ổn định hơn.