Trong tháng 12/2020, Việt Nam và Ấn Độ đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh trực tuyến giữa Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Việt Nam và Ấn Độ đã tổ chức một số cuộc gặp và tham vấn trong năm 2020 trước hội nghị thượng đỉnh.

Trong phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh, Thủ tướng Ấn Độ Modi đã ca ngợi vai trò quan trọng của Việt Nam trong Chính sách Hành động Hướng Đông của Ấn Độ và là “đối tác quan trọng trong Tầm nhìn Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Ấn Độ”. Ông nêu bật “tầm nhìn chiến lược và dài hạn” của mối quan hệ Việt Nam - Ấn Độ, cũng như bề rộng và chiều sâu của mối quan hệ song phương. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của mục đích chung là “hòa bình, ổn định và thịnh vượng” cho khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Hai nhà lãnh đạo cũng đã ký một văn kiện tầm nhìn chung, “Tầm nhìn chung Ấn Độ-Việt Nam vì Hòa bình, Thịnh vượng và Con người.” Văn kiện nhằm thúc đẩy tương lai của mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Ấn Độ, dựa trên “mối quan hệ lịch sử và văn hóa sâu sắc, các giá trị và lợi ích chung, cũng như sự tin cậy và hiểu biết chiến lược lẫn nhau giữa hai nước.” Hai nước cũng đã ký “Kế hoạch Hành động giai đoạn 2021-2023 nhằm triển khai sâu hơn nữa mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện” nhằm tăng cường quan hệ đối tác song phương với một chương trình nghị sự rõ ràng trong hai năm tới, cũng như bảy thỏa thuận khác bao gồm một số lĩnh vực hợp tác quan trọng, bao gồm quốc phòng, an toàn hạt nhân và an ninh bức xạ, hóa dầu, năng lượng sạch và gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc.

Việc Ấn Độ và Việt Nam cùng mong muốn chấm dứt hành vi gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông Việt Nam và trên Đường kiểm soát thực tế (LAC) Ấn Độ đã làm cho mối quan hệ đối tác càng trở nên mạnh mẽ hơn. Văn kiện tầm nhìn chung dành sự quan tâm cho vấn đề hành vi gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông, một thách thức đáng kể đối với Việt Nam. Đoạn đầu tiên của “tầm nhìn chung” đã nêu bật “cam kết chung đối với luật pháp quốc tế” và thỏa thuận để “hướng tới đạt được một khu vực hòa bình, ổn định, an ninh, tự do, cởi mở, bao trùm và dựa trên luật pháp”.

Với yếu tố chiến lược này, việc tập trung vào hợp tác quốc phòng là tất yếu. Tuyên bố chung nhấn mạnh việc triển khai dự án chế tạo xuồng cao tốc (HSGB) với Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng Việt Nam. Dự án đang được thực hiện thông qua hạn mức tín dụng quốc phòng trị giá 100 triệu USD đã được Ấn Độ dành cho Việt Nam. Theo Bộ Ngoại giao Ấn Độ (MEA), dự án cũng sẽ liên quan đến việc “bàn giao một HSGB đã hoàn thành cho Việt Nam; ra mắt hai HSGB được sản xuất tại Ấn Độ; và bố trí sản xuất bảy HSGB tại Việt Nam.”

Văn kiện tầm nhìn chung của hội nghị thượng đỉnh cũng ghi nhận tầm quan trọng của mối quan hệ đối tác quốc phòng song phương, được tăng cường trong bối cảnh môi trường địa chính trị và địa kinh tế đang thay đổi trong khu vực và hơn thế nữa. Tài liệu nhấn mạnh sự hợp tác quốc phòng và an ninh được tăng cường giữa Ấn Độ và Việt Nam có thể là “một nhân tố quan trọng của sự ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”. Để đạt được mục tiêu này, hai bên nhất trí tăng cường trao đổi quân sự, huấn luyện và nâng cao năng lực giữa quân đội hai nước, bao gồm cả lực lượng bảo vệ bờ biển. Ấn Độ và Việt Nam cũng nhất trí tăng cường mối quan hệ đối tác công nghiệp quốc phòng, tận dụng các hạn mức tín dụng Ấn Độ đã dành cho Việt Nam. Quan trọng hơn, hai nước cũng quyết định chính thức hóa mối quan hệ đối tác bằng cách thể chế hóa hơn nữa trao đổi quốc phòng thông qua một số chương trình bao gồm hỗ trợ hậu cần lẫn nhau, ​​thường xuyên có các chuyến tàu thăm cảng của nhau, tập trận chung và trao đổi khoa học và công nghệ quân sự. Tài liệu cũng quyết định thực hiện thông qua các cấu trúc đối thoại được thể chế hóa để đối phó với các mối đe dọa an ninh truyền thống và phi truyền thống trong một số lĩnh vực công nghệ, như khoa học không gian và không gian mạng, cũng như một loạt các mối đe dọa như an ninh y tế, thiên tai, khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia thông qua tăng cường hợp tác pháp lý. 

Sự lặp lại này diễn ra trong bối cảnh cuộc gặp song phương của Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam, Đại tướng Ngô Xuân Lịch, và Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ Rajnath Singh vào tháng 11/2020, trong đó nhấn mạnh hợp tác quốc phòng là “trụ cột chính của quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện” giữa hai nước. Ngoài hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng, hai bên đã ký kết “Thỏa thuận triển khai hợp tác trong lĩnh vực Thủy văn giữa Văn phòng Thủy văn Quốc gia Việt Nam và Văn phòng Thủy văn Quốc gia Ấn Độ” tại cuộc họp trực tuyến cấp Bộ trưởng Quốc phòng trước đó. Việc chia sẻ dữ liệu thủy văn sẽ giúp ích cho việc xây dựng biểu đồ hàng hải của cả hai quốc gia. Hai nước cũng nhất trí sớm đưa ra một thỏa thuận khung được thể chế hóa để hợp tác trong ngành. Ấn Độ cũng nhất trí tăng cường mở rộng phạm vi và cấp độ đào tạo cho quân nhân Việt Nam trong các cơ sở đào tạo quốc phòng của Ấn Độ.

Việt Nam vẫn quan tâm đến việc mua một loạt vũ khí và nền tảng từ Ấn Độ, bao gồm hệ thống phòng không Akash và tên lửa hành trình siêu thanh Brahmos. Hai hệ thống này đã nằm trong chương trình nghị sự thương mại quốc phòng Việt Nam - Ấn Độ từ lâu nhưng vẫn chưa thành hiện thực. Theo quan điểm của Nga, việc bán hệ thống Brahmos cho Việt Nam ban đầu có vấn đề, nhưng những vấn đề đó đã được giải quyết.

Mặc dù có mối quan hệ chiến lược bền chặt trong lịch sử giữa Ấn Độ và Việt Nam, nhưng mối quan hệ này đã trở nên bền chặt hơn, được thúc đẩy bởi sự cần thiết chiến lược của việc hợp tác để đối phó với một Trung Quốc hiếu chiến, luôn đặt ra bài toán về chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của cả hai nước. 

Tác giả: Tiến sĩ Rajeswari Pillai Rajagopalan, Trưởng nhóm nghiên cứu Sáng kiến Chính sách Hạt nhân và Không gian, Quỹ Nghiên cứu Người quan sát (ORF), một trong những tổ chức tư vấn hàng đầu của Ấn Độ.

Trung tâm Nghiên cứu Ấn Độ

Nguồn: https://thediplomat.com/2020/12/india-vietnam-virtual-summit-strengthens-partnership

Bấm vào đây để đọc bản tiếng Anh của bài viết này/Click here to read the English version of this article