Ukraine và Đài Loan hiện là tâm điểm chính trên vũ đài địa chính trị, vừa khảo nghiệm đường lối ngoại giao của Mỹ cũng như các quốc gia khác – gồm cả Ấn Độ. Khi quan hệ Ấn Độ-Trung Quốc trở nên xấu đi trong những năm gần đây, về một số phương diện khiến phản ứng của Ấn Độ đối với vấn đề Đài Loan trở nên đơn giản hơn, xung đột giữa Ukraine và Nga lại khiến New Delhi rơi vào tình thế khó xử.

Việc Nga tập kết quân “bất thường” ở biên giới với Ukraine đang diễn ra ngay khi Ấn Độ đang nhận hệ thống phòng không S-400 được mong chờ từ Moscow. Thỏa thuận tên lửa vốn đã trở nên phức tạp bởi các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Ấn Độ theo Đạo luật Chống lại Kẻ thù của nước Mỹ thông qua trừng phạt (CAATSA) nhằm trừng phạt các quốc gia có quan hệ về bản chất trong lĩnh vực phòng thủ với các đối thủ của Mỹ - hiện vẫn chưa rõ liệu Ấn Độ có được miễn trừ hay không. Nhưng điều này cũng phải được đặt ra trước những lo ngại ngày càng tăng về ảnh hưởng khu vực của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi Ấn Độ được cho là sẽ đi đầu trong các nỗ lực chống lại Bắc Kinh và là thành viên được mong chờ nhất trong nhóm “Bộ tứ” bao gồm cả Mỹ, Nhật và Úc.

Nếu vấn đề Ukraine leo thang, Ấn Độ sẽ đứng trước tình thế tiến thoái lưỡng nan, liệu có nên im lặng trước một sự kiện quan trọng liên quan đến đối tác lâu đời và truyền thống của họ là Nga hay sẽ chọn phe.

Mối quan hệ Ấn Độ-Nga đã tồn tại như một quan hệ đối tác song phương bền chặt trong nhiều thập kỷ, đặc biệt là trong lĩnh vực mua sắm quốc phòng, trong khi quan hệ Ấn Độ-Ukraine lại nhạt nhòa so với trước. Về thương mại, mặc dù Ấn Độ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Ukraine ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhưng tổng kim ngạch thương mại của Ấn Độ với Ukraine trong giai đoạn 2019–2020 ở mức xấp xỉ 2,5 tỷ USD, chỉ bằng 1/4 tổng kim ngạch thương mại của Ấn Độ với Nga.

Ấn Độ và Ukraine đang tham gia vào một số dự án khí tài quân sự. Ukraine tham gia vào quá trình hiện đại hóa xe tăng và xe bọc thép của quân đội Ấn Độ và cung cấp phụ tùng cho các tàu hải quân và tàu ngầm của Ấn Độ. Cũng đã có các cuộc thảo luận về sự cạnh tranh gay gắt giữa các tổ hợp công nghiệp-quân sự của Ukraine và Nga đối với thị trường vũ khí của Ấn Độ, với các thỏa thuận quốc phòng của Ấn Độ với Ukraine thường được Moscow coi là một tổn thất đối với lĩnh vực quốc phòng Nga.

Nhưng đối với các giao dịch lớn, Nga chiếm ưu thế, thể hiện qua các giao dịch mua S-400, và gần đây là súng trường tấn công AK-203 cho Ấn Độ. Đồng thời, quan hệ đối tác quốc phòng của Ukraine với Pakistan luôn là tiêu điểm gây tranh cãi đối với Ấn Độ, trong khi Nga cảnh giác hơn trước sự không hài lòng của New Delhi khi đối phó với Islamabad.

Trong cuộc xung đột Ukraine-Nga năm 2014, Ấn Độ đã phá vỡ cách tiếp cận truyền thống là giữ thái độ thấp và đứng về phía Nga - Cố vấn An ninh Quốc gia của Ấn Độ vào thời điểm đó lưu ý rằng, có “lợi ích hợp pháp của Nga liên quan”. Khi căng thẳng ở miền Đông Ukraine một lần nữa gia tăng vào đầu năm nay, Ấn Độ hoan nghênh mọi nỗ lực nhằm xoa dịu tình hình. Năm ngoái, New Delhi cũng đã bỏ phiếu chống lại một nghị quyết do Ukraine bảo trợ tại Liên Hợp Quốc, vốn đã tìm cách lên án những vi phạm nhân quyền ở Crimea của Nga.

Đã có những nỗ lực phù hợp để khởi động mối quan hệ song phương Ấn Độ-Ukraine. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bên lề cuộc đàm phán về biến đổi khí hậu COP26 ở Glasgow vào tháng trước, trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine trước đó đã dẫn đầu một phái đoàn tới Aero India để thảo luận với người đồng cấp Ấn Độ và ký một số hợp đồng liên quan đến vũ khí.

Nhưng đặt trong bối cảnh hội nghị thượng đỉnh thường niên Ấn Độ-Nga được tổ chức vào tháng 12 và cuộc đối thoại 2 + 2 của bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng mới khai mạc, mối quan hệ Ấn Độ-Nga chắc chắn đang ở một mức độ cao hơn. Theo các báo cáo gần đây, Ấn Độ và Nga có thể sẽ ký một thỏa thuận 10 năm về việc chuyển giao các công nghệ quân sự mới. Đây là một phần thưởng mà New Delhi có thể mạo hiểm khi đứng về phía Nga so với Ukraine.

Ấn Độ và Nga có một số lĩnh vực bất đồng -  ví dụ như cấu trúc “Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”, cũng như các mối quan hệ rất khác nhau với Trung Quốc và Mỹ. Nhưng Ấn Độ có thể thấy mình chịu áp lực phải lên tiếng nếu xung đột Ukraine-Nga leo thang - và khi đó việc giữ cho tất cả các bên đều hài lòng sẽ là một thách thức nghiêm trọng.

Trung tâm Nghiên cứu Ấn Độ

Nguồn: https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/russia-more-china-leaves-india-dilemma