TS Rajeswari Pillai Rajagopalan*

Từ ngày 7 – 15/10/2018, Ấn Độ và Nhật Bản đã tổ chức cuộc tập trận hàng hải Nhật Bản - Ấn Độ (JIMEX) lần thứ 3 ở Visakhapatnam, miền Nam Ấn Độ. Tuy cuộc tập trận lần này thể hiện quan hệ quốc phòng song phương tốt hơn giữa hai bên, nhưng thông điệp chiến lược của New Delhi vẫn chưa rõ ràng.

Trong những năm gần đây, sự tương tác giữa quân đội Ấn Độ và Nhật Bản đã phát triển rất mạnh. Hải quân hai nước phối hợp trong các nhiệm vụ chống cướp biển ở Vịnh Aden. Nhật Bản cũng là một bên tham gia thường trực trong các cuộc tập trận hải quân Malabar kể từ năm 2015, được bắt đầu giữa hải quân Ấn Độ và Hoa Kỳ vào năm 1992. Các cuộc tập trận ba bên Malabar 2018 đã được tổ chức ngoài khơi Guam vào tháng 6/2018.

Chuỗi các cuộc tập trận JIMEX được thiết kế để tạo khả năng tương tác tốt hơn, đảm bảo sự thông hiểu rõ hơn và chia sẻ các phương pháp tốt nhất giữa lực lượng hải quân các bên. JIMEX-18, phần thứ ba trong chuỗi các cuộc tập trận, diễn ra sau 5 năm và là minh chứng cho kịch bản hàng hải xấu đi ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, và là sự trùng hợp ngẫu nhiên về lợi ích của New Delhi và Tokyo đặc biệt là trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh. JIMEX gần đây nhất đã diễn ra ngoài khơi bờ biển Chennai vào tháng 12/2013.

Bất chấp sự mơ hồ của Ấn Độ về khái niệm chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương và Quad (Tứ giác kim cương, gồm 4 nước Nhật Bản, Mỹ, Australia và Ấn Độ), sự hồi sinh của cuộc tập trận hàng hải Ấn Độ - Nhật Bản đã nhấn mạnh đến mối quan tâm ngày càng tăng của hai nước về các mối đe dọa đối với tự do hàng hải và tôn trọng các quy tắc quốc tế con đường ở Ấn Độ - Thái Bình Dương. JIMEX-18 cũng phản ánh mức độ phức tạp và hài lòng trong quan hệ quân sự Ấn Độ - Nhật Bản, những điều này bắt nguồn từ tầm nhìn chiến lược chung của hai Thủ tướng Narendra Modi và Shinzo Abe.

Nhưng điều này có thể cho thấy sự liên kết chiến lược rộng lớn hơn của Ấn Độ với các quốc gia như Mỹ và Nhật Bản như là một phần của nỗ lực cân bằng với Trung Quốc và đảm bảo một khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và rộng mở (FOIP) như Washington hình dung là chưa rõ ràng.

Theo nghĩa đó, JIMEX là một ví dụ khác về cách tiếp cận không rõ ràng của Ấn Độ với khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, và có khả năng làm lẫn lộn các đối tác của Ấn Độ và Trung Quốc. Mặt khác, thực tế là cuộc tập trận hàng hải đã được khởi động lại sau 5 năm cho thấy Ấn Độ có ý định hợp tác với các nước khác để đối phó với những thách thức mà Trung Quốc đang đặt ra.

Nhìn chung, trong vài tháng qua, Ấn Độ đã gửi một số tín hiệu. Ấn Độ đã ký COMCASA (Thỏa thuận Tương thích và an ninh giao tiếp) với Mỹ, và thực hiện các cuộc tập trận hàng hải song phương với Australia, ngoài việc lần đầu tiên  tham gia tập trận hàng không Pitch Black đa phương do Australia lãnh đạo và cuộc tập trận hải quân chung Ấn Độ - Singapore SIMBEX.

Tuy nhiên, trong vài tháng qua, Ấn Độ cũng đã thực hiện các bước mà chỉ có thể tạo ra mối quan tâm giữa các đối tác tiềm năng tương tự. Đầu tiên là, sau Hội nghị Thượng đỉnh Vũ Hán giữa ông Modi và ông Tập, cách tiếp cận của Ấn Độ đối với Trung Quốc dường như đã dịu đi đáng kể, như được chỉ ra trong bài phát biểu quan trọng của Thủ tướng Modi tại Shangri-La vào tháng 6/2018. Hai là, Ấn Độ cũng từ chối cho phép Australia tham gia cuộc tập trận Malabar dù phía Australia bày tỏ mong muốn. Điều đó sẽ khiến Ấn Độ hợp tác cùng với những bên tiềm năng quan trọng khác ở Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Ấn Độ cũng đã tham dự cuộc họp chính thức cấp cao của Quad vào tháng 6/2018, nhưng nước này có vẻ lạnh nhạt về ý tưởng này. Gần đây nhất, Ấn Độ đã ký một thỏa thuận với Nga về các hệ thống phòng không S-400, và các công ty dầu mỏ của Chính phủ Ấn Độ tuyên bố sẽ mua thêm dầu từ Iran vào tháng 11/2018, cả hai điều này sẽ làm tăng căng thẳng với Mỹ - một đối tác quan trọng.

Vì thế, mặc dù tái khởi động cuộc tập trận JIMEX, nhưng phương pháp tiếp cận của Ấn Độ tiếp tục cho thấy sự thiếu nhất quán. Điều có thể khẳng định là, Ấn Độ không phải trường hợp hiếm gặp trong việc đặt cược chính trị của các quốc gia. Nhưng các nhà lãnh đạo chính trị Ấn Độ cần phải xem xét tác động của tín hiệu hỗn loạn này, đồng thời kiếm tìm một thứ chính sách nhất quán hơn, hoặc cần có một logic cơ bản để giải thích tốt hơn cho các đối tác của Ấn Độ.

Trung tâm Nghiên cứu Ấn Độ

Nguồn: https://thediplomat.com/2018/10/japan-india-maritime-exercise-2018-operational-clarity-strategic-confusion/

* TS Rajeswari Pillai Rajagopalan, Học giả cao cấp, Trưởng nhóm Sáng kiến Chính sách Hạt nhân và không gian tại Quỹ Các nhà quan sát (ORF), Ấn Độ