Các nhà máy lọc dầu khu vực công của Ấn Độ đang đàm phán với các nhà cung cấp dầu thô truyền thống ở Tây Á, đặc biệt là Iraq, để tăng lượng mua trong bối cảnh chiết khấu đối với dầu thô của Nga giảm đáng kể và khả năng xảy ra các vấn đề liên quan đến thanh toán khi dầu thô Urals hàng đầu của Moscow giao dịch trên mức trần G7 là 60 đô la một thùng.

Quan chức giấu tên cho biết, mức chiết khấu đối với dầu thô của Nga đã giảm mạnh trong những tuần gần đây và các nhà máy lọc dầu khu vực công không muốn mua từ Nga nếu họ bị tính phí cao hơn giá trần của G7. Ấn Độ đã yêu cầu Iraq xem xét các điều khoản thanh toán tốt hơn, chẳng hạn như tăng thời hạn tín dụng lên 90 ngày từ 60 ngày hiện tại, thay cho việc các nhà máy lọc dầu thuộc khu vực công của Ấn Độ, Tập đoàn Dầu khí Ấn Độ (IOC), Tập đoàn Dầu khí Bharat (BPCL) và Tập đoàn Dầu khí Hindustan (HPCL) mua dầu Iraq nhiều hơn.

“Đó là thỏa thuận sạch hơn,” quan chức này nói, đề cập đến việc mua dầu từ các nhà cung cấp truyền thống của Ấn Độ như Iraq. “Iraq đã hỗ trợ và là một đối tác thương mại tốt. Họ cũng đã giảm giá cho chúng tôi trong quá khứ”, quan chức này nói thêm, nhưng không nói chi tiết về các khoản giảm giá và khối lượng bổ sung đang được xem xét.

Trước chiến tranh Ukraine, Iraq là nhà cung cấp dầu thô lớn nhất của Ấn Độ. Nga, từng là một bên cung ứng nhỏ, đã nổi lên như nguồn cung cấp dầu thô lớn nhất của Ấn Độ trong 15 tháng qua, nhờ các khoản giảm giá sâu mà Moscow đưa ra cho các nhà máy lọc dầu Ấn Độ. Nga hiện chiếm hơn 40% lượng dầu nhập khẩu của Ấn Độ tính theo khối lượng.

Quan chức này tuy không định lượng được sự thụt lùi trong việc chiết khấu giá dầu của Nga. Theo một số ước tính, mức chiết khấu (trên cơ sở giá giao) đã giảm xuống dưới 4 USD/thùng trong những tuần gần đây so với mức cao nhất của năm ngoái là hơn 13 USD/thùng. Trong khi đó, dầu thô Urals hàng đầu của Nga đã lần đầu tiên vi phạm mức trần giá của G7 là 60 USD/thùng trong tuần này kể từ khi mức trần đối với dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga có hiệu lực từ đầu tháng 12. Urals chiếm hơn 2/3 lượng dầu nhập khẩu từ Nga của Ấn Độ và việc vi phạm giới hạn giá xảy ra khi giá dầu toàn cầu nhích lên do các nhà cung cấp lớn cắt giảm sản lượng và xuất khẩu từ Nga giảm.

Quan chức này cho biết cho đến nay, IOC, BPCL và HPCL chưa mua bất kỳ lô hàng dầu nào của Nga có giá cao hơn mức trần 60 USD/thùng và họ cũng không có ý định làm điều đó trong tương lai. Giới hạn giá cấm vận chuyển dầu của Nga trên các tàu phương Tây và sử dụng các dịch vụ bảo hiểm của phương Tây nếu hàng hóa có giá trên 60 USD/thùng. Thanh toán cho các lô hàng dầu vi phạm giá trần bằng đô la hoặc euro cũng có vấn đề vì các giao dịch như vậy có thể dẫn đến các biện pháp trừng phạt thứ cấp. Do đó, các nhà máy lọc dầu và ngân hàng Ấn Độ muốn tránh xa các khoản thanh toán đó.

Theo các chuyên gia và nhà phân tích trong ngành, việc vượt qua rào cản thanh toán sẽ không quá khó nếu Ấn Độ và Nga cùng hợp tác. Tuy nhiên, việc thu hẹp khoảng cách giữa giá của Urals và các loại dầu thô quốc tế quan trọng khác và các tiêu chuẩn có thể làm mất đi sự hấp dẫn của dầu Nga đối với các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ trong tương lai.

Vandana Hari, Người sáng lập và Giám đốc điều hành của công ty Tình báo thị trường năng lượng Vanda Insights có trụ sở tại Singapore cho biết: “Đúng thế, có nguy cơ bị Mỹ trừng phạt nếu các nhà máy lọc dầu Ấn Độ mua cao hơn giá trần, nhưng có lẽ họ có thể tìm cách vượt qua nó, vì thị trường khá mờ mịt và họ mua (dầu của Nga) trên cơ sở được giao (đã bao gồm chi phí vận tải và bảo hiểm). Ngoài vấn đề thanh toán, Hari nhận thấy sự giảm giá đối với dầu của Nga và khoảng cách ngày càng thu hẹp của nó với các loại tương đương khác có tác động bất lợi hơn đối với thương mại dầu Ấn Độ-Nga.

“Hậu quả trực tiếp nhất của việc giá dầu thô của Nga tăng và thu hẹp khoảng cách so với dầu Brent (tiêu chuẩn toàn cầu) là các thùng dầu của Nga mất lợi thế so với các loại dầu tương đương đối với các nhà máy lọc dầu Ấn Độ… Các nhà máy lọc dầu sẽ mua loại có chi phí cạnh tranh nhất hiện có”.

Giá trần được áp dụng đối với giá dầu không bao gồm chi phí bảo hiểm và vận chuyển hàng hóa. Do các nhà máy lọc dầu Ấn Độ mua dầu từ Nga đều dựa trên cơ sở giao hàng tận nơi, nên một số điều chỉnh trong chi phí vận chuyển và bảo hiểm sẽ đủ để cho thấy rằng hàng hóa tuân thủ mức trần giá.

Viktor Katona, Trưởng nhóm phân tích dầu thô tại Kpler cho biết: “Việc vi phạm ngưỡng giá đã xảy ra trong đánh giá của các cơ quan báo cáo giá. Các công ty (nhà cung cấp và nhà máy lọc dầu) vẫn có thể xây dựng chuỗi giao dịch có giao dịch đầu tiên tại cảng bốc hàng ở mức dưới 60 USD/thùng".

Ông Katona nói thêm rằng, các khoản thanh toán dầu bằng các loại tiền tệ khác có thể tăng lên nếu các nhà máy lọc dầu và ngân hàng Ấn Độ không muốn thanh toán các giao dịch bằng đô la vì sợ bị trừng phạt.

Các nhà phân tích kỳ vọng các nhà máy lọc dầu Ấn Độ sẽ sử dụng việc tăng giá dầu của Nga và mức giá trần của G7 làm đòn bẩy để đàm phán chiết khấu tốt hơn với Moscow. Các nhà tinh chế khu vực công cũng như chính phủ cho đến nay vẫn rất kín tiếng về việc liệu họ có đang thúc đẩy Nga giảm giá sâu hơn hay không.