Thế lưỡng nan hợp tác AI của Ấn Độ: Cơ hội từ Trung Quốc

Thư viện

Copy

Lời kêu gọi hợp tác trí tuệ nhân tạo (AI) của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), với thông điệp từ bỏ “tư duy Chiến tranh Lạnh”, đặt Ấn Độ trước một ngã rẽ quan trọng. Việc cân nhắc tham gia sâu hơn có thể giúp Ấn Độ đa dạng hóa chiến lược AI, giảm chi phí phát triển và định hình khuôn khổ đạo đức AI của riêng mình.

08:00 04-09-2025 Trung tâm Nghiên cứu Ấn Độ

Trong bối cảnh AI ngày càng được coi là công nghệ định hình tương lai, lời kêu gọi hợp tác quốc tế từ Trung Quốc mở ra một phép thử quan trọng cho Ấn Độ. Nếu như trong lịch sử, các tiến bộ công nghệ thường được hình dung như một “cuộc chạy đua vũ trang”, thì AI lại mang tính chất khác biệt. Nó không chỉ hứa hẹn khả năng biến đổi sâu rộng hơn nhiều so với năng lượng hạt nhân, mà còn có đặc trưng lan tỏa nhanh chóng và đa chiều.

Trung Quốc đã chứng minh năng lực vượt bậc trong phát triển AI tạo sinh (GenAI), điển hình với dự án DeepSeek, đạt được bước nhảy lớn với chi phí thấp hơn đáng kể so với Hoa Kỳ. Điều này tạo ra một gợi mở cho các quốc gia như Ấn Độ, vốn đang nỗ lực xây dựng các mô hình nền tảng và muốn thúc đẩy hệ sinh thái AI theo cách bền vững, tiết kiệm hơn. Việc tiếp cận thành tựu công nghệ từ Trung Quốc có thể hỗ trợ Ấn Độ trong việc giảm chi phí nghiên cứu, đồng thời thúc đẩy khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế.

Ở chiều ngược lại, Ấn Độ cũng đang phát triển năng lực nội sinh. Việc công bố bộ vi xử lý 32-bit đầu tiên do chính mình sản xuất là một dấu hiệu cho thấy New Delhi quyết tâm không đứng ngoài cuộc đua bán dẫn, vốn là trụ cột hạ tầng cho AI. Sự dịch chuyển toàn cầu sang năng lượng tái tạo càng củng cố thêm cơ hội để Ấn Độ khai thác AI theo hướng dân chủ hóa, phù hợp với nhu cầu tiêu thụ dữ liệu khổng lồ của các hệ thống học máy.

Một khía cạnh khác không thể bỏ qua là lợi ích chiến lược. Quan hệ thương mại Ấn - Trung vốn đang mất cân bằng; hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao có thể mở ra cánh cửa cho sự tái cân bằng này. Đồng thời, việc học hỏi từ cả hai mô hình quản trị AI – của Mỹ và Trung Quốc – giúp Ấn Độ hình thành cách tiếp cận riêng, vừa giữ được định hướng phát triển có đạo đức, vừa tận dụng được yếu tố thực tiễn.

Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất vẫn là niềm tin và bối cảnh địa chính trị. Trong khi Mỹ mong muốn Ấn Độ đóng vai trò trung tâm trong việc phân tán công nghệ AI với chi phí thấp hơn, Trung Quốc lại thúc đẩy một cách tiếp cận đa cực, nhấn mạnh hợp tác khu vực. Nếu cả hai siêu cường cùng nhìn nhận Ấn Độ như một “tác nhân hợp tác toàn cầu” trong lĩnh vực AI, đây sẽ là thời điểm vàng để New Delhi nâng vị thế quốc tế của mình.

Rõ ràng, Ấn Độ đang đứng trước một lựa chọn mang tính bước ngoặt, hoặc chỉ tiếp tục theo quỹ đạo phương Tây, hoặc chủ động mở rộng không gian hợp tác với Trung Quốc để đa dạng hóa chiến lược AI. Trong kỷ nguyên mà công nghệ trở thành công cụ định hình quyền lực, việc hưởng ứng lời kêu gọi xây dựng một trật tự AI đa cực có thể vừa là cơ hội, vừa là phép thử bản lĩnh chính trị và chiến lược của Ấn Độ.