Với chiến lược ngoại giao cây tre, Việt Nam đang tận dụng sức mạnh văn hóa để mở rộng hợp tác với Ấn Độ và Nepal, từ việc rước xá lợi Phật trong Đại lễ Vesak 2025, tổ chức lễ hội Quan Thế Âm, đến hội thảo mỹ thuật Himalaya và dòng khách du lịch tăng kỷ lục. Những hoạt động này góp phần làm sâu sắc quan hệ đối ngoại và du lịch, góp phần tăng trưởng kinh tế.

Việt Nam đang tận dụng tối đa “sức mạnh mềm” văn hóa để thúc đẩy đối ngoại và du lịch, mở ra những hướng đi mới trong hợp tác với hai bạn Nam Á quan trọng là Ấn Độ và Nepal. Từ việc rước xá lợi Phật, tổ chức thành công Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc đến những chương trình hợp tác bảo tồn di sản, thúc đẩy giao lưu nhân dân, sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa, du lịch và ngoại giao đã và đang trở thành dấu ấn nổi bật của Việt Nam trong những tháng đầu năm 2025.

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc lần thứ 20 (6-8/5/2025) tại Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ là sự kiện tôn giáo mà còn là diễn đàn văn hóa lớn, quy tụ hơn 2.700 đại biểu và phật tử đến từ 85 quốc gia, bao gồm hơn 1.350 khách quốc. Nét đặc sắc của Đại lễ Vesak năm nay là nghi thức rước và tôn trí xá lợi Phật trực tiếp từ Ấn Độ và được Không quân Ấn Độ vận chuyển sang Việt Nam, sau đó luân phiên trưng bày tại chùa Quán Sứ (Hà Nội), Học viện Phật giáo và nhiều tỉnh thành khác kéo dài trong thời gian 1 tháng. Những hoạt động phụ trợ như lễ tưởng niệm anh hùng liệt sĩ, chương trình lễ hội đèn hoa đăng, lễ hội sách Tuệ Đăng lần thứ nhất lan tỏa tri thức Phật học hay hội thảo khoa học với hàng trăm báo cáo cũng góp phần làm nổi bật văn hóa Phật giáo Việt Nam, đồng thời quảng bá hình ảnh đất nước thanh bình, thân thiện với bạn bè quốc tế.

Cùng với Đại lễ Vesak, du lịch văn hóa đang trở thành cầu nối quan trọng giữa Việt Nam và Ấn Độ. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong quý I/2025, Việt Nam đón hơn 6 triệu lượt khách quốc tế, tăng gần 30% so với cùng kỳ và đánh dấu kỷ lục mới về lượng khách quý đầu năm. Trong đó, khách Ấn Độ tăng trưởng vượt bậc với hơn 143.000 lượt chỉ riêng quý I, chiếm 2,3% tổng lưu lượng quốc tế và là một trong những thị trường trọng điểm bên cạnh Trung Quốc, Hàn Quốc. Việc mở rộng 56 chuyến bay thẳng mỗi tuần giữa Hà Nội/Thành phố Hồ Chí Minh và New Delhi/Kolkata, cùng thí điểm thị thực đa nhập (5-10 năm) tại bốn cơ sở kiểm soát xuất nhập cảnh, đã rút ngắn khoảng cách và khuyến khích du khách Ấn Độ khám phá di sản, ẩm thực và cộng đồng văn hóa đa dạng của Việt Nam.

Không chỉ dừng lại ở số lượng, chất lượng trải nghiệm văn hóa cũng được chú trọng với chuỗi lễ hội mang tính bản địa cao. Festival Quan Thế Âm tại danh thắng Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng) diễn ra từ ngày 16-19/3/2025 thu hút hàng chục nghìn phật tử và du khách quốc tế qua nghi thức dâng hương, thả đèn hoa đăng, cùng chuỗi tọa đàm về văn khắc Mã Nhai và biểu diễn âm nhạc dân tộc. Ho Chi Minh City Tourism Festival 2025 với hàng loạt gian hàng văn hóa, triển lãm nghệ thuật và ẩm thực đường phố cũng trở thành điểm đến hấp dẫn, góp phần lan tỏa sức hấp dẫn của Thành phố Hồ Chí Minh với bạn bè bốn phương.

Song song với Ấn Độ, quan hệ văn hóa - đối ngoại với Nepal đang có bước tiến mới mạnh mẽ nhân kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (15/5/1975-15/5/2025). Đại sứ Việt Nam tại Ấn Độ kiêm nhiệm Nepal, ông Nguyễn Thanh Hải, nhấn mạnh tầm quan trọng của giao lưu nhân dân và đề xuất mở đường bay thẳng Hà Nội - Kathmandu để khai thác tiềm năng du lịch tâm linh và văn hóa. Trong dịp này, Hội Hữu nghị Việt Nam - Nepal và Hội đồng Hòa bình và Đoàn kết Nepal đã phối hợp tổ chức hội thảo “Mỹ thuật Himalaya” tại Patan, giới thiệu 50 tác phẩm giao thoa truyền thống - đương đại. Đồng thời, Đại hội Hội Người Việt Nam tại Nepal nhiệm kỳ 2025 - 2028 ra mắt với hơn 300 thành viên, khẳng định vai trò “Đại sứ văn hóa” của cộng đồng kiều bào.

Lĩnh vực bảo tồn di sản cũng gắn liền với ngoại giao văn hóa khi Việt Nam kêu gọi Nepal hỗ trợ kỹ thuật và nguồn lực cho dự án trùng tu di tích Chăm, đồng thời về phía Ấn Độ, ICCR cam kết tiếp tục hỗ trợ trùng tu tháp Chăm ở Quảng Nam - Phú Yên và đóng góp ý tưởng cho đề cử quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Thế giới UNESCO.

Những con số ấn tượng về lượng khách quốc tế, số lượng đại biểu tham dự Đại lễ Vesak hay sự kiện văn hóa, nghệ thuật liên tiếp được tổ chức khẳng định chính sách “văn hóa là nền tảng tinh thần của đối ngoại” đang được triển khai hiệu quả. Việt Nam không chỉ thu hút du khách bằng cảnh quan, di sản mà còn làm nổi bật tính nhân bản, đa dạng và thân thiện của văn hóa Việt Nam. Các chương trình hợp tác với Ấn Độ và Nepal, từ Vesak, Festival Quan Thế Âm đến hội thảo mỹ thuật vùng Himalaya, đều góp phần tăng cường sự hiểu biết, tin cậy và tạo tiền đề cho những liên kết sâu rộng hơn về kinh tế - xã hội trong tương lai.

Với tầm nhìn “đa phương hóa, đa dạng hóa” và chú trọng phát huy sức mạnh mềm, Việt Nam đang xây dựng một lộ trình đối ngoại gắn kết bởi văn hóa, du lịch và giao lưu nhân dân. Việc ký kết các thỏa thuận hợp tác, mở rộng kết nối hàng không, triển khai chính sách visa ưu đãi, cùng chuỗi hoạt động văn hóa - nghệ thuật mang dấu ấn địa phương rõ nét sẽ tiếp tục là những động lực quan trọng giúp Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ du lịch và văn hóa khu vực cũng như toàn cầu.