Hai nước chiếm 3/4 chi phí nguyên vật liệu của một chiếc điện thoại thông minh. Việt Nam, nước xuất khẩu thiết bị cầm tay lớn thứ hai thế giới sau Trung Quốc, cung cấp các nguồn này và hầu hết các thành phần khác với mức thuế bằng 0 từ các đối tác thương mại tự do. Tuy nhiên, Ấn Độ, quốc gia có ít hiệp định như vậy nhưng vẫn muốn cạnh tranh với cường quốc sản xuất trong khu vực lân cận, có mức thuế hải quan cao tới 22%.

Kết quả? theo ấn bản năm 2023 của một nghiên cứu so sánh về thuế quan của Hiệp hội Điện tử & Di động Ấn Độ, một cơ quan trong ngành, cho biết, việc sản xuất điện thoại di động ở quốc gia đông dân nhất thế giới hiện có bất lợi về chi phí là 4%.

Gánh nặng thêm này là điều mà Ấn Độ đã cố tình áp đặt lên các nhà lắp ráp dù nước này bắt đầu trả chi phí cho họ vì nhiều cản trở về chi phí hiện hữu, đặc biệt là cơ sở hạ tầng lạc hậu và giấy tờ nhiêu khê. Cái gọi là ưu đãi liên kết sản xuất, hay PLI, hứa hẹn trả cho các công ty từ 4% đến 6% doanh thu gia tăng của họ trong 5 năm.

Một cách để nghĩ về điều này là, như báo cáo của ICEA cho biết, Ấn Độ trước tiên đang làm giảm khả năng cạnh tranh của mình, sau đó bồi thường cho các công ty thành lập nhà máy ở nước này. Một góc nhìn khác là các khoản tài trợ đang được “hỗ trợ thông qua doanh thu gián tiếp từ việc tăng thuế gián tiếp từ cùng một lĩnh vực".

Các nhà hoạch định chính sách tin chắc rằng, chiến lược của họ là một bước đột phá. Chương trình PLI, bắt đầu cho điện thoại di động vào tháng 10 năm 2020, đang được quảng cáo là thành công. Sản xuất hàng năm đã tăng hơn 60% lên 42 tỷ USD. Trong số này, 11 tỷ USD được xuất khẩu, so với gần như không có gì khi Thủ tướng Narendra Modi lên nắm quyền vào năm 2014. Từ một nước nhập khẩu ròng, Ấn Độ đã trở thành nước xuất khẩu ròng các thiết bị cầm tay.

Ở những nơi khác ở châu Á, chủ đề về chất bán dẫn, các khái niệm cốt lõi giá trị cao trong các lĩnh vực như truyền thông, giao thông vận tải, trí tuệ nhân tạo và nhiều thứ khác bên cạnh đó. Từ Thái Lan đến Singapore và Malaysia, một số quốc gia hiện đang trong cuộc cạnh tranh chuyển địa điểm sản xuất chip đầu cuối từ Đông Á sang Đông Nam Á và Nam Á. Ấn Độ đang cố gắng bước lên nấc thang đó thông qua đóng gói và thử nghiệm. Trong khi những kế hoạch đó vẫn chưa có kết quả, thì lao động giá rẻ đã khiến quốc gia này trở thành đối thủ sắp tới của Việt Nam trong một hoạt động có giá trị gia tăng thấp như lắp ráp linh kiện điện tử.

Đại dịch và mối quan hệ xấu đi giữa Trung Quốc với phương Tây đã thay đổi suy nghĩ của các công ty đa quốc gia. Bloomberg News đưa tin hôm thứ Tư (16/8), một nhà máy của Tập đoàn Công nghệ Foxconn ở bang Tamil Nadu, miền nam Ấn Độ đang chuẩn bị giao iPhone 15 chỉ vài tuần sau khi chúng bắt đầu được vận chuyển từ các nhà máy ở Trung Quốc. Những công ty như Apple Inc. không muốn phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc để đáp ứng nhu cầu toàn cầu. Hành trình tìm kiếm chiến lược Trung Quốc+1 của họ đã mang đến cho Ấn Độ cơ hội ngàn năm có một để tấn công chuỗi cung ứng. Xuất khẩu điện thoại của Việt Nam năm ngoái gấp sáu lần quốc gia Nam Á này nhờ Samsung Electronics Co. Chính khoảng cách này mà New Delhi muốn thu hẹp.

Tuy nhiên, việc kết hợp mối tương quan với quan hệ nhân quả có thể gây nguy hiểm cho mục tiêu này. Dù tồn tại khuynh hướng chủ nghĩa bảo hộ rất mạnh, nhưng vận mệnh quốc gia lại có sự thay đổi rõ rệt, các bộ trưởng chính phủ đang giận dữ bác bỏ những người chỉ trích dám đặt câu hỏi về sự khôn ngoan của sự kết hợp trợ cấp thuế quan. Quan điểm chính thức là miễn là các nhà xuất khẩu có thể yêu cầu hoàn lại thuế đối với các linh kiện nhập khẩu, họ sẽ không càu nhàu về bất lợi về chi phí của Ấn Độ so với Việt Nam – không phải khi họ được trả các ưu đãi PLI hào phóng.

Tiếp nối suy nghĩ này, chính phủ Modi vào năm 2018 đã tuyên bố “điều chỉnh” từ hơn hai thập kỷ mở cửa thương mại nhiều hơn và tăng thuế nhập khẩu đối với điện thoại di động từ 15% lên 20%. Dự án đó đã tiếp tục không suy giảm. Vào năm 2020, thuế đối với lắp ráp và hiển thị bảng mạch in đã tăng 11%.

Ngân sách chính phủ năm nay cắt giảm thuế đối với len camera xuống 0. Điều đó không tạo ra nhiều khác biệt. Như nghiên cứu của ICEA cho thấy, mức tăng tích lũy sau ba năm thay đổi vẫn chiếm gần 5,6% hóa đơn vật liệu, hoặc 3,6% tổng chi phí của điện thoại.

Cộng thêm tác động từ việc đồng rupee trượt giá 11% so với đồng đô la Mỹ kể từ đầu năm ngoái - gấp đôi mức giảm của đồng Việt Nam - và điện thoại do Ấn Độ sản xuất sẽ không thể cạnh tranh được hơn 4%.

Chi phí này có thể không xuất hiện trong hoạt động xuất khẩu vì nó do 1,4 tỷ người tiêu dùng của Ấn Độ gánh chịu. Nhập khẩu đắt hơn đang làm tổn thương nhu cầu địa phương trong bối cảnh lạm phát cao. Các nhà sản xuất linh kiện không có động lực để trở nên cạnh tranh toàn cầu nếu họ có thể bán bất cứ thứ gì họ sản xuất tại thị trường nội địa với mức giá tăng cao, được bảo vệ bởi thuế quan.

Trong khi đó, các nhà xuất khẩu có mọi lý do để tiếp tục nhập khẩu linh kiện - và yêu cầu giảm thuế. Tự lực cánh sinh, khẩu hiệu mà chương trình đang được tuyên truyền trong công chúng, có thể là một ảo tưởng. Raghuram Rajan, nhà kinh tế học tại Đại học Chicago và là cựu Thống đốc Ngân hàng trung ương Ấn Độ, đã chỉ ra rằng, sau khi bổ sung các bộ phận chính cho điện thoại, quốc gia này có thể trở thành nhà nhập khẩu ròng lớn hơn trước.

Các ưu đãi của PLI dành cho sản xuất gia tăng, nhưng thuế quan dành cho tổng chi phí. Khi việc phát sản phẩm cuối cùng kết thúc, các chức trách càng cao sẽ bị ảnh hưởng. Bản thân lịch sử của Ấn Độ tràn ngập những câu chuyện cảnh báo về sự kiểm soát quá mức của nhà nước. Trước đây, việc dựng lên những bức tường bảo hộ không có tác dụng. Thuế quan cao và yêu cầu giấy phép mới được áp đặt đối với máy tính, máy tính xách tay và máy tính bảng nhập khẩu — một biện pháp có vẻ như là sự tuyệt vọng của bộ máy quan liêu, như đồng nghiệp của tôi Tim Culpan đã viết — có thể không giúp biến Ấn Độ thành công xưởng tiếp theo của thế giới ngay cả bây giờ.