Phán quyết gần đây của Toà án PCA về vụ kiện Philippines đã phá hủy “các tuyên bố lịch sử” của Trung Quốc ở Biển Đông và tái khẳng định định nghĩa EEZ về đảo, đá ngầm và đã tạo sự tin tưởng của các quốc gia trên biển về trật tự thế giới. Tuy nhiên, sự từ chối phán quyết của Trung Quốc đã đặt một dấu hỏi về việc tình trạng siêu cường trong tương lai gần không tuân thủ hệ thống luật lệ của thế giới. Từ cấu trúc đơn cực của hiện đại, Trung Quốc đang thách thức để tạo ra một cấu trúc mới sau thời kỳ chiến tranh Lạnh của một thế giới lưỡng cực. Nhiều cường quốc mới nổi đang tìm kiếm an ninh khu vực mới và liên minh chiến lược để tạo ra cấu trúc đa cực để ngăn chặn chia thế giới thành hai nhóm và đây chính là mối quan tâm an ninh - chính trị mà Ấn Độ và Việt Nam đang hướng đến.

Quan hệ Ấn Độ - Việt Nam đã được đẩy mạnh vào ngày 3 tháng 9 năm 2016, khi Thủ tướng Modi thăm Việt Nam trước hội nghị thượng đỉnh G20 tại Hangzhou, Trung Quốc. Thông điệp của Ấn Độ đối với Trung Quốc là rõ ràng, nếu Trung Quốc tiếp tục mối quan hệ với Pakistan và không lưu ý những lo ngại của Ấn Độ về khủng bố từ PoK, Ấn Độ sẽ không có lý do gì để kiềm chế. Mười hai hiệp ước đã được ký kết bởi hai nước nói rằng “Việt Nam là trụ cột mạnh mẽ của chính sách hành động Phía Đông của Ấn Độ”. Ông Modi cho biết “quan hệ song phương của chúng tôi dựa trên sự tin tưởng lẫn nhau, sự hiểu biết và hội tụ quan điểm về các vấn đề khác nhau trong khu vực và toàn cầu”[1].

Trong chuyến thăm trên của Thủ tướng Modi, Ấn Độ đã đồng ý cung cấp hạn mức tín dụng 500 triệu USD cho Việt Nam để tìm kiếm thêm phần cứng quân sự. Hợp tác quốc phòng hiện nay ngày càng được tăng cường như một quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai bên. Các hiệp ước bao gồm quốc phòng, công nghệ thông tin, không gian, an ninh mạng và chia sẻ dữ liệu. Hợp tác thỏa thuận về không gian đưa ra quyết định cho phép Ấn Độ thiết lập trạm theo dõi hình ảnh vệ tinh, giúp cho Hà Nội và Delhi quan sát toàn bộ Biển Đông. Khoản viện trợ 5 triệu USD của Ấn Độ với mục đích thành lập Công viên phần mềm quân đội cho Việt Nam tại Đại học Nha Trang sẽ được thành lập[2].

Những gì nằm ở phía trước là mối quan hệ quốc phòng mạnh mẽ giữa hai quốc gia do có sự hội tụ về mặt lịch sử đã khiến Trung Quốc không an tâm và không thể bỏ qua những lo ngại về Ấn Độ ở khu vực. Cách tiếp cận của Ấn Độ nhằm cân bằng lại trật tự thế giới mới rõ ràng là hướng tới đa cực, trong đó các liên minh khu vực và tiểu khu vực sẽ nổi lên mà không trở thành một sự cạnh tranh quyền lực lớn theo định dạng lưỡng cực mà Trung Quốc đang nói rõ.

Tình trạng an ninh trong khu vực do sự trỗi dậy của Trung Quốc và Ấn Độ là hai cường quốc hàng hải lớn có ý nghĩa vượt ra khỏi giới hạn mối quan hệ song phương của họ, thúc đẩy tiềm năng cho cả hai đối thủ cạnh tranh và sự hợp tác. Một mặt, diễn ngôn của Trung Quốc và Ấn Độ về cạnh tranh hải quân đã trở nên ngày càng phổ biến trong những năm gần đây. Nhà phân tích hải quân Toshi Yoshihara cho ví dụ rằng, “như New Delhi và Bắc Kinh nhìn về phía biển, cả hai cường quốc sẽ chen lấn ảnh hưởng và lợi thế trên toàn bộ đường hàng hải Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”. Nhà tư tưởng Raja Mohan nói thêm rằng “sự phát triển của hải quân (Trung Quốc và Ấn Độ) có khả năng và mở rộng tầm nhìn hàng hải của họ trong thời gian gần đây sẽ mở rộng về an ninh - điều này đã thể hiện chính nó cho đến bây giờ ở vùng đất nội Á - đến vùng biển Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương”[3]. Khi làm như vậy, mối quan hệ song phương giữa hai quốc gia châu Á nhiều quyền lực đã “bắt đầu tạo ra một động lực cạnh tranh bao phủ toàn bộ Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”.[4]

3. Kết luận

Với sự thay đổi cấu trúc khu vực châu Á gần đây, là một cơ hội để các quốc gia trong khu vực tăng cường các liên kết, chiến lược với nhau trong thế giới hiện đại. Với các diễn đàn khu vực an ninh chiến lược khác nhau, Ấn Độ với sự vững chắc về công nghệ vũ trụ và không gian và sản xuất phần cứng đang dần biến thành một điểm đến cũng như một đối tác khả thi cho các diễn đàn. Ấn Độ và Việt Nam đã đi cùng nhau một chặng đường dài, thúc đẩy một mối quan hệ dựa trên sự tin tưởng và hiểu biết lẫn nhau.

Ngoài ra, nhìn từ góc nhìn rộng hơn trong khu vực, ASEAN được biết đến để chứng minh tình đoàn kết quan trọng đối với Ấn Độ về lịch sử của nó liên kết, vị trí địa lý, quan hệ văn hóa và không gian chiến lược mà cả hai bên cần chia sẻ. Ấn Độ xem ASEAN là trung tâm của “Chính sách hành động Phía Đông” của Ấn Độ và Việt Nam với tư cách là điều phối viên ASEAN cho Ấn Độ và Việt Nam có vai trò xúc tác trong việc tăng cường quan hệ đối tác Ấn Độ - ASEAN và Ấn Độ với tất cả các quốc gia trong khu vực[5].

Với những thay đổi nhanh chóng trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và những thách thức đang gia tăng mà Việt Nam đang phải đối mặt, Ấn Độ đã và đang đóng vai trò lớn hơn trong việc củng cố chiến lược khu vực bằng cách hỗ trợ Việt Nam trong các lĩnh vực chiến lược và quốc phòng, góp phần xây dựng và bảo vệ khu vực Đông Nam Á ổn định, hoà bình trong giai đoạn hiện nay[6].

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. C. Raja Mohan, Samudra Manthan. 2012. Sino–Indian Rivalry in the Indo-Pacific. Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace.

2. Chietigj Bajpaee. China-India Regional Dimensions of the Bilateral Relationship. http://www.airuniversity.af.mil/Portals/10/SSQ/documents/Volume-09_Issue4/Bajpaee.pdf

3. Dhrubajyoti Bhattacharjee. India and Vietnam: Long Lost Cousins? https://qrius.com/india-vietnam-long-lost-cousins/

4. D.R.SarDesai. (1968). Indian Foreign Policy in Cambodia, Laos and Vietnam 1947 – 1964. Berkeley: University of California Press.

5. Kripa Sridharan. 1996. The ASEAN Region in India’s Foreign Policy. Aldershot: Dartmouth Publishing.

6. Piyush Srivastava, 2017. “India-Vietnam: Expanding Strategic Engagement in 21st Century”, ‘Vietnam-India: 45 years of Diplomatic Relations and 10 years of Strategic Partnership’, Hà Nội.

7. Rajaram Panda. 2017. India-Vietnam Relations: Prospects and Challenges. Liberal Studies, Vol. 2, Issue 1.

8. Sridharan, Kripa. 1996. The ASEAN Region in India’s Foreign Policy. Aldershot: Dartmouth Publishing.

9. Srinath Raghavan. 2013. Stability in Southern Asia, Crux of Asia – China, India, and the emerging global order. Carnegie Endowment for International Peace.

10. Vice Admiral Shekhar Sinha. 14/3/2017. India-Vietnam cooperation on defence and security. https://salute.co.in/india-vietnam-cooperation-on-defence-and-security/