DeFi (tài chính phi tập trung), ngày càng thu hút được sự chú ý trong thế giới chuỗi khối (blockchain) và tiền điện tử. Lấy cảm hứng từ công nghệ làm nền tảng cho Bitcoin, DeFi đặt mục tiêu phá vỡ các trung gian tài chính truyền thống bằng cách cho phép kiểm soát trực tiếp hơn đối với tài sản của một người. Bằng cách tận dụng khả năng của blockchain để duy trì giao dịch phi tập trung, DeFi cung làt cách mới để thực hiện các giao dịch tài chính phức tạp bằng cách không giới hạn các ràng buộc của hệ thống tập trung hoặc trung gian con người.

Khi ngành DeFi tiếp tục mở rộng trên toàn cầu, việc thiếu một cách tiếp cận thống nhất trong các quy định DeFi đã gây ra sự không chắc chắn và thách thức. Bất chấp những thách thức hiện tại, Ấn Độ có thể ở vị trí quan trọng để dẫn đầu trong quy định DeFi. Ấn Độ đã thể hiện sự quan tâm ngày càng tăng đối với công nghệ chuỗi khối và tài sản kỹ thuật số, với việc các cơ quan quản lý áp dụng cách tiếp cận chủ động để hiểu và quản lý rủi ro trong ngành. Rất nhiều người không sử dụng ngân hàng của Ấn Độ và nhu cầu tiếp cận tài chính lớn hơn khiến DeFi trở thành một lựa chọn hấp dẫn. Nếu Ấn Độ có thể đạt được sự cân bằng phù hợp giữa đổi mới và giám sát, thì nước này có thể mở đường cho một khung pháp lý mà các quốc gia khác có thể tuân theo.

DeFi so với CeFi

DeFi (tài chính phi tập trung) và CeFi (tài chính tập trung) là hai cách tiếp cận khác nhau để thực hiện các giao dịch tài chính. DeFi khai thác sức mạnh của công nghệ chuỗi khối để xây dựng hệ thống tài chính hoạt động mà không cần trung gian, chẳng hạn như ngân hàng hoặc tổ chức tài chính. Mô hình này dựa trên các nguyên tắc cốt lõi là phi tập trung hóa, minh bạch và không thay đổi, đồng thời nhằm mục đích tạo ra một hệ thống tài chính cởi mở và toàn diện hơn mà mọi người đều có thể tiếp cận được. Bằng cách tận dụng các mạng và giao thức phi tập trung, các ứng dụng DeFi cung cấp cho người dùng quyền truy cập vào các dịch vụ tài chính trên phạm vi rộng, bao gồm cho vay, mượn, giao dịch và đầu tư.

Mặt khác, CeFi dựa trên mô hình tài chính truyền thống, trong đó các bên trung gian như ngân hàng, tổ chức tài chính và cơ quan quản lý đóng vai trò trung tâm trong việc tạo thuận lợi cho các giao dịch tài chính. Mô hình này thường được tập trung và kiểm soát bởi một thực thể duy nhất, hạn chế tốc độ, khả năng tiếp cận và tính linh hoạt của các dịch vụ tài chính.

Sự khác biệt chính giữa DeFi và CeFi nằm ở mức độ tập trung và kiểm soát liên quan đến từng mô hình. Trong khi DeFi tìm cách xây dựng một hệ thống tài chính cởi mở và phi tập trung hơn, thì CeFi đại diện cho cách tiếp cận truyền thống, trong đó các bên trung gian là người gác cổng của các giao dịch tài chính.

Xây dựng sự đồng thuận

Trong thế giới DeFi không ngừng phát triển, dường như có sự mơ hồ hơn là thiếu sự thống nhất về quy định giữa các bên liên quan chính trên toàn cầu. Mỹ và Pháp gần đây đã cố gắng phân tích phạm vi và tác động cũng như các mối nguy hiểm có thể xảy ra trong lĩnh vực đang phát triển này.

Bộ Tài chính Mỹ gần đây đã tiến hành đánh giá rủi ro đối với ngành tài chính phi tập trung (DeFi), trong đó nêu bật những thách thức. Báo cáo nêu lên mối lo ngại về các dự án DeFi không tuân thủ các quy định về hiểu rõ khách hàng và chống rửa tiền (KYC/AML) cũng như tính dễ bị đánh cắp của các dự án đó. Nó cảnh báo rằng bản chất minh bạch và mã nguồn mở của các dự án DeFi có thể bị khai thác bởi những kẻ tấn công tìm cách tận dụng các lỗ hổng tiềm ẩn. Do đó, báo cáo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác định và giải quyết các rủi ro và lỗ hổng tiềm ẩn trong mã nguồn mở, đặc biệt là những mã thiếu cơ chế để thay đổi hoặc vô hiệu hóa nhanh chóng trong trường hợp bị khai thác nghiêm trọng.

Tương tự, một tài liệu thảo luận gần đây của Ngân hàng Pháp đi sâu vào các tùy chọn quy định khác nhau để giải quyết các rủi ro vốn có trong tài chính phi tập trung (DeFi). Các quy định được đề xuất nhằm mục đích được điều chỉnh cho phù hợp với các tính năng cụ thể của DeFi và tính đến khả năng đổi mới của nó trong lĩnh vực tài chính phi trung gian. Để đảm bảo tính bảo mật của cơ sở hạ tầng blockchain, báo cáo đề xuất chứng nhận các chuỗi khối công khai dựa trên các tiêu chuẩn bảo mật tối thiểu hoặc chuyển các chức năng tài chính sang các chuỗi khối riêng tư được giám sát bởi những bên đáng tin cậy.

Ngân hàng Pháp phản ánh các cơ quan quản lý phải nỗ lực trong việc điều chỉnh DeFi đồng thời cân bằng giữa nhu cầu đổi mới với tầm quan trọng của việc đảm bảo an ninh và giảm thiểu rủi ro. Pháp nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ các nền tảng DeFi đồng thời khuyến khích sự tăng trưởng và phát triển liên tục trong lĩnh vực này.

Về bản chất, cả hai báo cáo đều nói về bản chất bấp bênh của ngành DeFi, một ngành đòi hỏi sự cảnh giác liên tục và cam kết giảm thiểu rủi ro. Các báo cáo nhấn mạnh sự cần thiết phải đạt được sự cân bằng tinh tế giữa đổi mới và tuân thủ, cũng như tầm quan trọng của việc thúc đẩy môi trường cho sự phát triển có trách nhiệm.

Quá trình DeFi của Ấn Độ

Nhiệm vụ điều chỉnh tài chính phi tập trung ở Ấn Độ là một nhiệm vụ đầy thách thức. Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (RBI) trước đây đã bày tỏ lo ngại về tiền điện tử, với lý do rủi ro đối với sự ổn định tài chính. Ấn Độ có lập trường mạnh mẽ chống lại các tài sản kỹ thuật số không được kiểm soát, cho rằng chúng gây ra mối đe dọa đáng kể cho hệ thống tài chính. Hơn nữa, Báo cáo ổn định tài chính mới nhất của RBI nhấn mạnh tính biến động cao của tài sản tiền điện tử. Trong thời gian làm chủ tịch G20, Ấn Độ đang tìm cách phát triển khung pháp lý toàn cầu có thể bao gồm các biện pháp như cấm tài sản tiền điện tử không được hỗ trợ, stablecoin (đồng tiền có giá gắn với giá trị của tiền hay tài sản khác) và DeFi. Tuy nhiên, vẫn còn phải xem Ấn Độ có thể điều chỉnh DeFi một cách hiệu quả hay không, do tính chất phi tập trung của loại tiền này.

Không có sự đồng thuận toàn cầu về quy định DeFi, Mỹ và Pháp đã bắt tay vào việc và đến lượt Ấn Độ làm theo. Chủ đề chung trong các đánh giá rủi ro do Mỹ và Pháp thực hiện là phát triển các tiêu chuẩn bảo mật, đây là điểm khởi đầu lý tưởng cho các cơ quan quản lý Ấn Độ. Một trong những rào cản quan trọng nhất phải được giải quyết là DeFi cần phải tuân thủ các quy định về chống rửa tiền (AML) và chống tài trợ cho khủng bố (CFT). Các quy định này được thiết kế để ngăn chặn tội phạm tài chính như rửa tiền và tài trợ khủng bố bằng cách yêu cầu các tổ chức tài chính xác định và xác minh danh tính của khách hàng và báo cáo bất kỳ giao dịch đáng ngờ nào cho cơ quan có thẩm quyền. Để giảm thiểu rủi ro của các hoạt động bất hợp pháp như vậy, các cơ quan quản lý Ấn Độ phải ưu tiên triển khai AML và chống lại các quy định về tài trợ cho khủng bố (CFT) trên với các nền tảng DeFi. Điều này sẽ đòi hỏi phải tạo ra một khuôn khổ bắt buộc các nền tảng DeFi kết hợp các quy trình KYC (biết khách hàng của bạn) mạnh mẽ, theo dõi và báo cáo chặt chẽ mọi giao dịch đáng ngờ và đảm bảo tuân thủ các quy định thích hợp khác.

Những quy định như vậy không phải là mới đối với các bên liên quan của Ấn Độ. Vào ngày 7 tháng 3 năm 2023, chính phủ liên bang đã ban hành một thông báo yêu cầu các trung gian và sàn giao dịch tiền điện tử xử lý tài sản kỹ thuật số ảo (VDA) tiến hành xác minh KYC đối với người dùng và khách hàng của họ. Các trung gian và sàn giao dịch này có nghĩa vụ thông báo cho Đơn vị Tình báo Tài chính Ấn Độ (FIU-IND) về bất kỳ hoạt động đáng ngờ nào.

Quy định về DeFi ở Ấn Độ là một công việc khó khăn đòi hỏi nỗ lực phối hợp của các cơ quan quản lý cũng như các bên liên quan trong ngành. Đạt được sự cân bằng giữa đổi mới và tuân thủ các quy định quản lý là điều tối quan trọng, cũng như nhu cầu duy trì các tiêu chuẩn cao nhất về tính chính trực và hành vi đạo đức. Với vị trí dẫn đầu trong việc triển khai chuyển đổi số, chẳng hạn như Aadhar và UPI, thành công của Ấn Độ trong quy định DeFi sẽ thiết lập khuôn mẫu toàn cầu.

Tác giả: Sauradeep Bag, chuyên gia fintech, phát triển kinh tế và chính sách công, ORF Ấn Độ.

Nguồn: https://www.orfonline.org/expert-speak/time-todefine-defi-regulation-in-india/