Trong bối cảnh địa chính trị thế giới đang chứng kiến những biến động phức tạp, Hội nghị Thượng đỉnh G7 lần thứ 51 tại Canada diễn ra không chỉ đơn thuần là diễn đàn của bảy cường quốc công nghiệp hàng đầu, mà còn đang phơi bày rõ ràng những mâu thuẫn sâu sắc về thương mại, công nghệ, an ninh khu vực và biến đổi khí hậu. Việc Thủ tướng Narendra Modi được mời tham dự, dù Ấn Độ không phải thành viên chính thức, mang ý nghĩa quan trọng: một mặt giúp New Delhi nâng cao vị thế ngoại giao, mặt khác tạo cơ hội cho Ấn Độ thấu hiểu và khai thác lợi thế từ những căng thẳng nội khối phương Tây.

Phương Tây chia rẽ – Tái hiện tranh chấp trong lịch sử
Đã từ lâu, khái niệm “phương Tây” được cho là khối đoàn kết giữa các nền dân chủ lớn. Thế nhưng, cái nhìn ấy chỉ đúng trong một số giai đoạn lịch sử nhất định. Trước Chiến tranh Thế giới thứ nhất, ngay trong nội bộ các đế chế châu Âu đã tồn tại những mâu thuẫn gay gắt về thuộc địa, thị trường và ảnh hưởng chính trị. Dù Liên Xô xuất hiện làm phức tạp cục diện, nhưng xung đột nội khối vẫn chỉ tạm lui vào hậu trường cho đến khi Chiến tranh Lạnh chấm dứt.

Giai đoạn hậu Xô Viết dường như thổi bùng niềm tin chiến thắng của chủ nghĩa tư bản, duy trì sự gắn kết phương Tây. Tuy nhiên, từ giữa thập niên 1990, Pháp đã cảnh báo về “siêu cường Mỹ” và chủ trương đa cực trước cả khi Nga, Trung Quốc hay Ấn Độ dùng khái niệm này. Sự đối đầu công khai giữa Pháp–Đức và Mỹ tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc năm 2003 về chiến tranh Iraq là dấu mốc đầu tiên làm lung lay nguyên tắc “một bên” của G7.

Gây dựng chiến lược “đa liên minh” của Ấn Độ
Trong bối cảnh đó, Ấn Độ dưới thời Thủ tướng Modi kiên trì theo đuổi chiến lược đa liên minh: vừa tăng cường quan hệ với phương Tây để tiếp cận công nghệ, đầu tư, vừa duy trì quan hệ chiến lược với Nga và Trung Quốc nhằm bảo vệ lợi ích an ninh. Sự tham gia của Modi tại G7 không chỉ là tín hiệu mở rộng ô đối thoại với các cường quốc châu Âu, Mỹ, mà còn giúp Ấn Độ đo đếm sức mạnh đoàn kết thực chất và điểm yếu của khối này.

Điều dễ nhận thấy là dù chính quyền Biden cố gắng hàn gắn liên minh sau nhiệm kỳ hỗn loạn của ông Trump, dấu ấn “Nước Mỹ trên hết” vẫn còn đậm nét. Trump không chỉ duy trì thuế quan còn hiệu lực từ nhiệm kỳ trước mà còn thúc đẩy chiến dịch “chống tư tưởng thức tỉnh” (anti-woke), can thiệp vào nền chính trị châu Âu để cổ vũ các đảng cực hữu. Trái lại, châu Âu ngày càng chỉ trích quan điểm cứng rắn của Israel ở Trung Đông và đòi chính sách khí hậu tham vọng hơn, khiến G7 ngày càng lộ rõ hai luồng quan điểm khác biệt.

Cơ hội và thách thức cho Ấn Độ
Với lời mời chính thức từ Chủ tịch hội nghị Mark Carney, Modi có trên tay “bản đồ” những dòng xoáy và mâu thuẫn nội khối. Cơ hội nằm ở việc Ấn Độ có thể thúc đẩy thương mại và đầu tư công nghệ cao, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, hạ tầng số và chuỗi cung ứng chip bán dẫn, khi các cường quốc G7 tìm nơi thay thế Trung Quốc do lo ngại về rủi ro địa chính trị.

Tuy nhiên, thách thức cũng không ít. Ấn Độ cần khéo léo cân bằng giữa việc duy trì quan hệ thân thiết với Mỹ – đối tác an ninh và công nghệ quan trọng – và nhu cầu gắn kết với Liên minh châu Âu, vốn có tầm ảnh hưởng lớn trong định hình chính sách khí hậu toàn cầu. Đồng thời, Modi phải theo sát diễn biến căng thẳng ở Trung Đông, nơi G7 chia rẽ sâu sắc về cách thức xử lý cuộc xung đột Israel–Iran, để tránh bị cuốn theo những thế trận mà lợi ích quốc gia Ấn Độ bị xem nhẹ.

Hướng tới trật tự đa cực mới
Bước chân vào “sân chơi G7”, Ấn Độ cho thấy sự khéo léo tận dụng bất đồng trong khối để thúc đẩy mục tiêu chiến lược: gia tăng ảnh hưởng trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương và đóng góp định hình trật tự quốc tế đa cực. Việc thúc đẩy liên minh công–tư trong đổi mới công nghệ, đàm phán các thỏa thuận khí hậu linh hoạt, hay tăng cường hợp tác an ninh hàng hải với các thành viên G7, đều có thể đặt Ấn Độ vào vị thế “đầu mối” quan trọng.

Trong kỷ nguyên mà sự thống nhất phương Tây không còn là hiển nhiên, Modi đang tìm cách vừa tận dụng, vừa củng cố lợi thế quốc gia. Ông cần duy trì đối thoại với cả Mỹ lẫn EU, tránh “bắt bên này bỏ bên kia”, đồng thời mở rộng mạng lưới quan hệ đến Nhật Bản và các đối tác G7 đang tìm kiếm đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Việc này không chỉ giúp Ấn Độ bảo vệ an ninh năng lượng, chuyển giao công nghệ mà còn gia tăng uy tín trong việc kiến tạo trật tự toàn cầu công bằng, bền vững, đa cực.

Hội nghị G7 năm nay, với những bất đồng sâu sắc và căng thẳng đa chiều, chính là “bài kiểm tra sức bền” của khái niệm liên minh phương Tây. Với vị thế khách mời quan trọng, Ấn Độ có thể tận dụng thời điểm hiếm có để khẳng định vai trò “cầu nối” giữa các cường quốc, đồng thời chủ động định hình môi trường chiến lược phù hợp với lợi ích lâu dài của mình.