Ở Ấn Độ, Yoga đã được đưa vào các trường học, bệnh viện và học viện cảnh sát. Chính phủ Ấn Độ đã ủng hộ nỗ lực tạo ra một thư viện video ghi lại những động tác đúng khi thực hiện 1.500 tư thế Yoga. [Nguồn: Tanya Basu, Đại Tây Dương, ngày 12/1/2015]

Annie Gowen viết trên tờ Washington Post: “Mặc dù Yoga đã là một phần di sản của Ấn Độ trong nhiều thế kỷ và người phương Tây đổ xô đến các trường tập của Ấn Độ để giác ngộ, nhưng chỉ trong khoảng hai thập kỷ trở lại đây, Yoga mới trở thành xu hướng thịnh hành ở Ấn Độ, với việc mở nhiều phòng tập, và nhiều ngôi sao nổi tiếng của Bollywood làm những video hướng dẫn tập thể dục. Một phần công lao thuộc về Baba Ramdev, vị đạo sư mặc áo cà sa, người đã có công phổ biến Yoga toàn Ấn Độ. Trong những chương trình truyền hình trực tiếp Yoga vào mỗi buổi sáng sớm có hàng triệu người theo dõi, ông luôn nói về tác dụng của Yoga đối với sức khỏe. Baba Ramdev còn cho rằng, Yoga có thể thay đổi trạng thái đồng tính luyến ái, chữa bệnh ung thư và cúm lợn. Baba Ramdev cũng là người bạn thân thiết của Thủ tướng Ấn Độ Modi. [Nguồn: Annie Gowen, Washington Post, ngày 2/12/2014]

Lược sử Yoga Ấn Độ

Các nhà sử học vẫn chưa rõ cách tập Yoga bắt đầu từ khi nào, và các cuộc tranh luận về chủ đề này vẫn đang tiếp diễn. Các hình khắc trên đá ở thung lũng Indus cho thấy Yoga đã được thực hành sớm nhất là vào năm 3300 trước Công nguyên. Thuật ngữ Yoga được tìm thấy trong kinh Vệ Đà, văn bản xa xưa nhất của Ấn Độ cổ đại có niên đại khoảng 1500 năm trước Công nguyên. Thuật ngữ Yoga trong kinh Vệ Đà chủ yếu dùng để chỉ một cái tròng đeo cổ, như cái ách dùng để điều khiển động vật. Đôi khi nó đề cập đến một cỗ xe đang ở giữa chiến trường và một chiến binh đang tử trận và siêu thoát lên thiên đường. Tử sĩ được cỗ xe chở đến với các vị thần và các đấng quyền năng cao siêu. Trong kinh Vệ Đà, các thầy tế lễ Vedic khổ hạnh tiến hành các nghi thức tế lễ, hay còn gọi là yajna, thực hiện những tư thế mà một số nhà nghiên cứu cho là tiền thân của các tư thế Yoga, hay asana mà chúng ta biết ngày nay. [Nguồn: Lecia Bushak, Medical Daily, ngày 21/10/2015]

Trong thời Trung cổ (500-1500 sau Công nguyên), các trường phái yoga khác nhau đã xuất hiện. Bhakti yoga được phát triển trong Ấn Độ giáo như một con đường tâm linh tập trung vào việc thể hiện sự sống thông qua tình yêu và lòng sùng kính đối với Chúa. Mật tông (Tantra) xuất hiện và bắt đầu ảnh hưởng đến các truyền thống Phật giáo, đạo Jain và đạo Hindu thời Trung cổ vào khoảng thế kỷ thứ 5 sau Công nguyên. Theo White, các mục tiêu mới cũng xuất hiện: “Mục tiêu cuối cùng của thực hành Yoga không còn là sự giải thoát khỏi sự tồn tại đau khổ, mà là sự tự hóa bản thân: tự thanh lọc để giống như thần thánh, đó chính là mục tiêu của thiền”.

Vào giữa thế kỷ XIX, Yoga trở nên hấp dẫn với văn hóa Ấn Độ một phần là do sự quảng bá của Hiệp hội thiền học. Yoga thu hút sự chú ý của người phương Tây chủ yếu nhờ nỗ lực của Swami Vivekananda, một tu sĩ Ấn Độ giáo đã du hành tới châu Âu và Mỹ vào những năm 1890 để truyền bá Ấn Độ giáo cho giới trí thức. Vivekananda đã làm rất việc nhiều để thu hút công chúng chú ý đến Kinh Yoga (Yoga Sutras), do Patanjali viết vào khoảng năm 400 sau Công nguyên, mô tả những gì ông tin là Yoga chính thống trong thời đại của mình. Kinh Yoga chủ yếu tập trung vào việc loại bỏ tất cả những suy nghĩ không cần thiết ra khỏi tâm trí và tập trung vào một điều duy nhất. Sau này Kinh Yoga là tài liệu Yoga cổ xưa được sử dụng nhiều nhất trong Yoga “đã được thương mại hóa” hiện nay.

Krishnamacharya là sư tổ của ba người thầy dạy hatha Yoga (Yoga thể dục) nổi tiếng toàn thế giới vào cuối thế kỷ XX. Bắt đầu từ những năm 1950, ba đệ tử giỏi nhất của ông, là B. K. S. Iyengar, K. Pattabhi Jois và T.K.V. Desikachar, đã giới thiệu các động tác Yoga biến thể với các kỹ thuật và tư thế phổ biến ở châu Âu, Mỹ và nhiều nơi trên thế giới kể từ những năm 1960. [Nguồn: David Gordon White, “Yoga, lược sử tư tưởng”].

Thủ tướng Ấn Độ Modi say mê Yoga

Narendra Modi trở thành Thủ tướng Ấn Độ vào năm 2014. Ông là người tập Yoga nhiệt tình và đã sử dụng quyền lực của mình để quảng bá Yoga. Ông ăn chay và tập yoga hàng ngày. Ông đã đề xuất để Liên hợp quốc lập ra ngày Yoga Quốc tế và thảo luận về bộ môn thể thao trí lực cổ điển của Ấn Độ với Tổng thống Mỹ Barack Obama trong bữa tối của họ tại Nhà Trắng trong chuyến thăm Mỹ. [Nguồn: AFP, ngày 10/11/2014]

Vào năm 2014, không lâu sau khi Modi nhậm chức, Annie Gowen viết trên tờ Washington Post: “Thủ tướng 64 tuổi dậy lúc 5 giờ sáng hàng ngày để tập các tư thế Yoga kéo dãn và hít thở sâu, và ông cho rằng, chế độ tập này giúp ông ngủ sâu vài giờ mỗi đêm. “Tôi luôn tràn đầy năng lượng từ sáng đến tối”, Modi nói với người hâm mộ trong một phiên thảo luận trực tuyến trên nền tảng Google Hangout. “Tôi đoán bí quyết là Yoga và [các bài tập thở]. Bất cứ khi nào tôi cảm thấy mệt mỏi, tôi chỉ cần tập thở sâu và điều đó giúp tôi sảng khoái”. [Nguồn: Annie Gowen, Washington Post, ngày 2/12/2014]

“Sự tận tâm của Modi đối với việc luyện tập Yoga rất chân thành đến mức trong bài phát biểu đầu tiên trước Đại hội đồng Liên hợp quốc với tư cách là Thủ tướng Ấn Độ vào tháng 9/2014, ông đã thảo luận về hòa bình, phát triển toàn cầu, và về ý tưởng Ngày Quốc tế Yoga. Điều này làm cho khán giả theo dõi ông thất vọng vì họ hy vọng rằng, ông nên tận dụng sự kiện trọng đại này để nói điều khác quan trọng hơn; hơn nữa, đã có Ngày Yoga Thế giới rồi. Nhưng hơn 130 quốc gia đã bỏ phiếu thông qua đề xuất của Modi”.

Trong một bài phát biểu vào tháng 6/2017, Modi nói rằng, Yoga trong cuộc sống cũng quan trọng như muối trong thức ăn. “Muối không chỉ làm cho món ăn ngon mà còn bổ sung thêm giá trị bổ dưỡng cho nó. Nó rẻ và được sử dụng với số lượng rất ít nhưng không ai có thể phủ nhận ý nghĩa của nó. Không chỉ mạnh khỏe thể chất, lành mạnh tâm hồn, con người hiện nay luôn khao khát sức khỏe. Và để đạt được sức khỏe không cách nào tốt hơn Yoga.” [Nguồn: ANS, ngày 21/6/2017]

Vào tháng 6/2017, nhân Ngày Quốc tế Yoga lần thứ ba, Thủ tướng Ấn Độ Modi mặc bộ đồ thể thao màu trắng, tập Yoga dưới trời mưa hơn 15 phút ở Lucknow. Modi cho biết Yoga là con đường để đạt sức khỏe, và Yoga là gói bảo hiểm nhân thọ miễn phí. Thủ tướng Ấn Độ Modi nói: “Có một thời gian trước đây, chỉ có các nhà hiền triết thực hành Yoga trong hang động trên núi Himalaya. Nhưng giờ đây Yoga đang trở thành một phần của cuộc sống hàng ngày của người dân không chỉ ở Ấn Độ mà trên toàn thế giới". [Nguồn: ANS, ngày 21/6/2017]

ANS báo cáo: “Con số người cùng tập Yoga với Thủ tướng Modi tại Lucknow hôm đó ước tính là 45.000, ít hơn một chút so với con số 51.000 được dự kiến trước đo, do mưa lớn từ sáng.” Có nhiều quốc gia không biết ngôn ngữ của chúng tôi, không biết về văn hóa hay truyền thống của Ấn Độ nhưng họ cũng đang tập Yoga. Tương tự như kết nối cơ thể với tâm trí, yoga đang đóng một vai trò quan trọng trong việc kết nối thế giới” Modi nói.

“Modi cho biết kể từ khi Liên hợp quốc tuyên bố ngày 21 tháng 6 là Ngày Quốc tế Yoga, nhận thức về yoga đã tăng lên trên toàn thế giới, dẫn đến việc tạo ra một thị trường việc làm mới.” Ngày nay, hầu như không có quốc gia nào không ưu thích và có nhận thức về Yoga. Trong những năm gần đây, các học viện đào tạo Yoga mới phát triển, nhu cầu về huấn luyện viên Yoga và các học viện đào tạo ngày càng tăng, tạo ra một thị trường việc làm mới. Và trong thị trường đó, Ấn Độ là lựa chọn ưu tiên hàng đầu.

Sau bài diễn văn được cổ vũ không ngừng, Thủ tướng Ấn Độ Modi đã tham gia buổi tập ngoài trời dưới cơn mưa lớn. Được bao quanh bởi hàng rào an ninh nghiêm ngặt, Modi bước đến tấm thảm dành riêng cho mình và vẫy tay chào người dân. Nhiều người cố gắng bắt tay ông. Thủ tướng Ấn Độ đã thực hiện các bài tập Yoga và pranayam (hít thở) theo một nhóm giáo viên Yoga tập mẫu trên sân khấu... Thống đốc bang Uttar Pradesh, Ram Naik, Bộ trưởng Yoga Adityanath và các thứ trưởng Keshav Prasad Maurya và Dinesh Sharma là những người có mặt tại buổi lễ. Modi rời đi sau 15 phút trong lúc Naik, Adityanath và những người khác tiếp tục tập Yoga. Trước đó, phát biểu trước buổi họp mặt, Bộ trưởng Adityanath cho biết Yoga giúp đoàn kết mọi người. Adityanath nói: “Yoga là một môn tập luyện cổ xưa của Ấn Độ và tất cả các kinh sách cổ bao gồm cả kinh Vệ Đà đã thừa nhận tầm quan trọng của Yoga. Yoga là một cách sống và giúp đoàn kết mọi người”.

Ấn Độ thành lập Bộ Yoga

Vào tháng 11/2014, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã thành lập Bộ chuyên trách về Yoga, đứng đầu là Bộ trưởng Bộ Yoga. Annie Gowen đã viết trên tờ Washington Post: Shripad Yesso Naik, Bộ trưởng Yoga mới của Ấn Độ, ước mơ một ngày nào đó động tác chào mặt trời và tư thế chó cúi mặt sẽ trở nên phổ biến ở quê hương họ cũng như trên toàn thế giới. Vâng, Ấn Độ hiện có Bộ trưởng Yoga, và ông ấy cùng Chính phủ Ấn Độ hạnh phúc khi văn hóa truyền thống của họ lại phát triển rực rỡ. [Nguồn: Annie Gowen, Washington Post, ngày 2/12/2014]

Hãng tin PTI của Ấn Độ đưa tin: “Sau khi thuyết phục Liên hợp quốc tổ chức Ngày Quốc tế Yoga ... Thủ tướng Narendra Modi đã thành lập một bộ riêng, Bộ AAYUSH, Bộ Ayurveda (y học cổ truyền Ấn Độ) và Yoga. Modi, người sáng nào cũng tự tập Yoga, đã bổ nhiệm 21 bộ trưởng trong đó Shripad Yesso Naik làm Bộ trưởng Bộ Ayurveda, Yoga và Trị liệu thiên nhiên, y học Unani , Siddha và Vi lượng đồng căn (gọi tắt là AAYUSH). Trước đó, AAYUSH là một cục trực thuộc Bộ Y tế Ấn Độ. [Nguồn: PTI, ngày 10/11/2014]

AFP đưa tin: “Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã bổ nhiệm một Bộ trưởng Yoga trong một cuộc cải tổ lớn của chính phủ sau khi ông lên nắm quyền vào tháng 5/2014, nhằm thúc đẩy môn thể dục cổ xưa. Modi yêu Yoga đã củng cố chính phủ thân hữu bằng cách bổ nhiệm 21 Bộ trưởng mới, với mục đích đẩy nhanh cải cách để vực dậy nền kinh tế đang sa sút. Trong số các Bộ trưởng mới có Bộ trưởng AAYUSH chuyên trách về các phương pháp Ayurveda, Yoga, chữa bệnh thuận tự nhiên, y học Unani, Siddha và vi lượng đồng căn. [Nguồn: AFP, ngày 10/11/2014]

“Modi đã bổ sung 4 Bộ trưởng mới và 17 Bộ trưởng cấp trợ lý vào nội các chính phủ mạnh gồm 66 thành viên, bao gồm cả Thủ tướng. AAYUSH trước đây là một phần trách nhiệm của Bộ trưởng Y tế, nhưng đã trở thành một Bộ riêng biệt sau cuộc cải tổ. Bộ mới do cựu bộ trưởng du lịch Shripad Yesso Naik đảm nhiệm”.

Ấn Độ quảng bá để phát triển Yoga

Vào tháng 12/2014, Annie Gowen viết trên tờ Washington Post, “Các quan chức Ấn Độ đã bắt đầu nỗ lực khôi phục lại Yoga tại chính cái nôi của bộ môn này, lên kế hoạch mở rộng để đưa môn tập luyện sức khỏe này vào tất cả các khía cạnh của đời sống công dân, bao gồm hơn 600.000 trường học, và hàng ngàn bệnh viện, cùng nhiều trung tâm đào tạo cảnh sát. Họ đang đi đầu trong các nỗ lực thúc đẩy và bảo vệ Yoga như một mặt hàng xuất khẩu nổi tiếng nhất của Ấn Độ, thậm chí còn âm thầm cân nhắc đăng ký “chỉ dẫn địa lý” cho Yoga, một biện pháp bảo hộ thương mại thường được áp dụng cho các mặt hàng cụ thể trong ngành ẩm thực, ví dụ như rượu Champagne từ Pháp hoặc cam từ Florida. Naik nói: “Không nghi ngờ gì nữa, Yoga là một loại hình nghệ thuật của Ấn Độ. Chúng tôi đang cố gắng làm cho thế giới tin rằng, Yoga thực sự là của Ấn Độ. Các vị tu sĩ và đạo sư đã thực hành Yoga trên dãy Himalaya nhưng họ chưa bao giờ phổ biến bộ môn này ra công chúng. Chỉ có Baba Ramdev (huấn luyện viên Yoga nổi tiếng của Ấn Độ) biết cách đưa nó đến với người dân. Bây giờ đến lượt chính phủ quảng bá Yoga mạnh mẽ hơn”. [Nguồn: Annie Gowen, Washington Post, ngày 2/12/2014]

“Bikram Choudhury là người Mỹ gốc Ấn Độ, sáng lập môn Yoga nóng tại Los Angeles, Mỹ, đã đăng ký bản quyền cho loạt bài Yoga của mình. Ông đã không thành công trong việc đăng ký độc quyền, nhưng người Ấn Độ đã học được một bài học từ câu chuyện này. Trong hơn một thập kỷ, họ đã xây dựng một bản tóm tắt lớn về các động tác được thực hành lâu đời, lập nhiều thư viện kỹ thuật số với kho kiến thức truyền thống, hiện đã có sẵn để xin cấp bằng sáng chế trên toàn thế giới. Archana Sharma, trưởng dự án xin cấp bằng sáng chế, cho biết, họ đang đăng ký 1.500 tư thế Yoga, một số tư thế đã được ghi hình thành nhiều video, và sẽ được lưu trữ trực tuyến trong thời gian tới để ngăn chặn hành vi luyện tập phi Yoga của các doanh nghiệp kinh doanh Yoga vì mục đích thương mại. Sheetal Shah, giám đốc cấp cao của HAF, người dẫn đầu chiến dịch “mang Yoga quay lại”, cho biết: “Không ai có độc quyền sở hữu Yoga. Ý tưởng của chúng tôi không phải để yêu cầu quyền sở hữu mà để thừa nhận rằng, triết lý đằng sau Yoga dựa trên Ấn Độ giáo”.

“Trong khi đó, Modi, đã bắt đầu chiến dịch Sản xuất tại Ấn Độ để thúc đẩy sản xuất và thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đến với các cơ hội tại đất nước này, bao gồm cả Yoga - ngành công nghiệp chăm sóc sức khỏe trị giá 8 tỷ USD. Modi cho biết, đất nước này đã bỏ lỡ cơ hội tiếp thị ngành Yoga và thuốc thảo dược trên toàn cầu. Những năm qua, một nguồn năng lượng mới đã làm sôi động các hội trường vốn yên tĩnh của Học viện Yoga Quốc gia Morarji Desai tại New Delhi, Học viện Yoga hàng đầu do Chính phủ Ấn Độ thành lập, đang giúp thực hiện việc mở rộng việc quảng bá này trên toàn bộ khu vực công cộng của Ấn Độ.

“Các sinh viên và nhân viên văn phòng tập trung để ăn trưa tại Học viện Morarji Desai, được đặt theo tên của cố Thủ tướng Ấn Độ Morarji Desai, người đã từng nói với MC Dan Rather trong chương trình đối thoại “60 phút” trên truyền hình Mỹ rằng, ông sẵn sàng uống nước tiểu của chính mình vì mục đích chữa bệnh. Học viện có nhiều phòng tập vắng vẻ, không có nến và thảm tập Yoga với những thương hiệu lớn như kiểu tập Yoga thương mại hóa của phương Tây, cùng những thư phòng lưu giữ những quyển kinh điển Vệ Đà cổ đại. Trong một phòng, một số sinh viên ở độ tuổi 20 đang học để trở thành huấn luyện viên Yoga. Họ học một loạt các asana, các tư thế và các bài tập thở. Họ nói rằng, họ rất vui vì Ấn Độ chú trọng Yoga. “Phương Tây đã lợi dụng Yoga vì lợi ích của chính họ, làm cho Yoga giống như tập thể dục hơn. Nhưng Yoga truyền thống còn hơn là một bộ môn thể dục, mục đích cuối cùng của nó là đạt được sự giác ngộ cho tâm hồn” Tarosh Rao, một học viên 25 tuổi cho biết. “Chúng tôi ý thức rõ Yoga là một phần di sản của Ấn Độ”.

Ấn Độ có sở hữu Yoga hay không?

Ấn Độ muốn giành quyền sở hữu Yoga. Tanya Basu đã viết trên tờ The Atlantic rằng, Chính phủ Ấn Độ “cần phải bảo đảm chỉ dẫn địa lý”. Chỉ dẫn địa lý là sự thừa nhận chính thức về tầm quan trọng của vị trí đối với một sản phẩm cụ thể. Ở Liên minh châu Âu, chỉ dẫn địa lý bảo vệ thương hiệu đồ uống có ga được sản xuất ở vùng Champagne của Pháp khỏi những loại hàng nhái được sản xuất ở nơi khác. Chỉ dẫn địa lý được cấp bởi văn phòng thương mại chính phủ của quốc gia, nhưng không có cơ quan tương đương cấp Liên hợp quốc để giải quyết các tranh chấp quốc tế. Văn phòng Thương mại và Bằng sáng chế Mỹ thừa nhận sự mơ hồ này và kết quả là có rất nhiều rượu sâm panh được bán ở Mỹ không phải từ rượu Champagne và Pháp không thể làm gì để giải quyết vấn đề này. Tương tự, EU đã tranh cãi với Mỹ vì bán pho mát có nhãn “Rocquefort” và “Mozzarella” mà không xác minh nguồn gốc của chúng. [Nguồn: Tanya Basu, The Atlantic, ngày 12/1/2015]

“Trong trường hợp Yoga, là rất khó để thiết lập một kết nối địa lý cụ thể. Không giống như rượu sâm panh được làm từ nho trồng ở một vùng cụ thể với điều kiện thời tiết và thổ nhưỡng khác nhau, Yoga là thứ không thể cầm trên tay về mặt vật lý. Thực tế mà nói, việc đảm bảo chỉ dẫn địa lý cho Yoga gần như là không thể. Sonia Katyal, giáo sư luật tại Đại học Fordham, chuyên về sở hữu trí tuệ, cho biết: “Mặc dù Yoga chắc chắn có nguồn gốc từ Ấn Độ, nhưng việc thực hành Yoga phổ biến ở phương Tây với hàng trăm loại hình Yoga bị người phương Tây thương mại hóa như Yoga khỏa thân, Yoga cho chó, đã gây nhiều khó khăn cho việc giải thích nguồn gốc Yoga của Ấn Độ và làm cho việc tập luyện loại Yoga chuẩn trở nên khó nhận diện hơn”. Trên hết, việc xem xét chỉ dẫn địa lý cho Yoga là khó khăn. May T. Yeung thuộc Trung tâm Luật và Kinh tế và Thương mại Quốc tế Estey cho biết: “Ấn Độ có thể bảo hộ [chỉ dẫn địa lý] trong nước một cách dễ dàng. Nhưng khi Yoga sang nước khác thì sao? Còn tùy vào từng phòng tập yoga trên thế giới ”.

“Điều đó cho thấy, chỉ dẫn địa lý có thể là bài toán khó. Nhưng về phía Ấn Độ, Chính phủ muốn làm điều này” Yeung nói. “Chính phủ đang cung cấp các nguồn lực đáng kể và có ảnh hưởng. Tuy nhiên, ngay cả với quyền lực của chính phủ, việc hình thành một bộ máy hành chính hiệu quả để quản lý Yoga là rất khó xảy ra. Chúng ta đã đầu tư rất nhiều tiền nhưng văn hóa Yoga đang bị biến đổi, không có gì ngạc nhiên khi ngày càng có nhiều tranh luận về việc Yoga có nên thuộc về quốc gia nào hay không, và nếu có thì thuộc về quốc gia nào?”

Nhưng đối với nhiều người, rõ ràng, có một góc độ rất khác để tiếp cận các vấn đề về quyền sở hữu văn hóa và nguồn gốc địa lý. Khi May Yeung đặt câu hỏi về chỉ dẫn địa lý, thi câu hỏi thực sự đối với Ấn Độ là “Ấn Độ sẵn sàng chi ra bao nhiêu tiền để giữ thương hiệu Yoga?” Khi chưa có đáp án cho bài toán này thì sẽ chưa có tác động gì tới ngành Yoga của Mỹ và 20 triệu khách hàng của thị trường Mỹ. Nhưng thật dễ hiểu tại sao Modi lại dự báo khả năng các lớp học Yoga và các sản phẩm đi kèm (nghĩ dưỡng và quần áo phụ kiện tập) là một ngành công nghiệp có thể mang về cho Ấn Độ 10 tỷ USD mỗi năm.

Ấn Độ và bằng sáng chế trong lĩnh vực Yoga

Vào tháng 2/2008, Ấn Độ đã thành lập một nhóm gồm các đạo sư Hindu và 200 nhà khoa học để xác định tất cả các tư thế yoga hoặc asana cổ đại và đăng ký bằng sáng chế cho từng tư thế để ngăn chặn “những người làm hàng nhái” đánh cắp “kiến thức truyền thống” của Ấn Độ. Dean Nelson đã viết trên The Telegraph: “Cho đến nay,  đã có 600 asana được đưa vào Thư viện Kỹ thuật số Tri thức Truyền thống của Ấn Độ để ngăn chặn những huấn luyện viên người Mỹ hay châu Âu đăng ký bằng sáng chế cho các tư thế tập mà họ mới sáng tạo ra. Ấn Độ đã rất tức giận trước việc nhiều giáo viên Yoga người Mỹ được cấp bằng sáng chế cho các động tác trong các lớp học ở Mỹ trong khi đó là động tác nguyên bản của chính Ấn Độ. [Nguồn: Dean Nelson, The Telegraph, ngày 23/2/2009]

 “Khi số lượng giáo viên Yoga phương Tây ngày càng tăng, các đơn xin cấp bằng sáng chế đã tăng lên đều đặn, khẳng định mỗi động tác mới trong lớp học của họ không phải là một phần của bộ môn thể dục cổ xưa về tinh thần và thể chất, mà là phát minh độc đáo của riêng phương Tây. Chỉ riêng tại Mỹ, đã có hơn 130 bằng sáng chế liên quan đến Yoga, 150 bản quyền và 2.300 nhãn hiệu. Giờ đây, Thư viện Kỹ thuật số Tri thức Truyền thống của Ấn Độ đang được các văn phòng cấp bằng sáng chế trên toàn thế giới sử dụng để đối chiếu xem những động tác đăng ký có thực sự là đổi mới hay chỉ lặp lại “nghệ thuật đã có từ trước” trong hệ thống y học của Ấn Độ.

“Cho đến nay, một nhóm các chuyên gia Yoga từ chín trường học đã làm việc với các quan chức chính phủ Ấn Độ và 200 nhà khoa học từ Hội đồng Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp (CSIR) để rà soát 35 văn bản cổ bao gồm sử thi Hindu, Mahabharata và Bhagwad Gita, và Kinh Yoga Patanjali để đăng ký bằng sáng chế cho từng tư thế và động tác Yoga. Việc các huấn luyện viên Mỹđăng ký bằng sáng chế cho các tư thế và động tác Yoga truyền thống của Ấn Độ đã gây ra sự hoài nghi và tức giận ở Ấn Độ, nơi Yoga đã được thực hành trong khoảng 6.000 năm. “Bản quyền đối với các tư thế Yoga và nhãn hiệu trên các dụng cụ tập luyện Yoga đã trở nên tràn lan ở phương Tây. Cho đến nay, chúng tôi đã truy tìm được 130 bằng sáng chế liên quan đến Yoga ở Mỹ. Chúng tôi hy vọng sẽ hoàn thành việc đăng ký ít nhất 1500 tư thế yoga vào cuối năm 2009”, Tiến sĩ VP Gupta, thuộc CSIR, người đã tạo ra Thư viện Kỹ thuật số Tri thức Truyền thống, cho biết.

Yoga thành môn học bắt buộc ở các trường học Ấn Độ

Vào tháng 6/2015, Chính phủ Ấn Độ đã thông báo rằng, Yoga được dạy như một môn học bắt buộc không chỉ từ lớp 6 đến lớp 10 mà còn là một mô-đun đào tạo trong chương trình sư phạm. Bộ trưởng Phát triển Nguồn nhân lực Smriti Irani đã phát hành giáo trình và tài liệu khóa học cho học viên tại hội nghị giáo viên Yoga toàn quốc kéo dài hai ngày với sự tham dự của 500 giáo viên Yoga trên khắp đất nước Ấn Độ [Nguồn: First Post, PTI, 23/6/2015]

Irani cho biết mô-đun đào tạo về Yoga cho chương trình sư phạm sẽ nhằm mục đích tạo ra một nhóm giáo viên được đào tạo về Yoga đáp ứng nhu cầu sắp tới. Chương trình gồm 1) 80 điểm dành cho phần thực hành: (Irani nói: “Tôi muốn học viên đảm bảo rằng, họ sẽ thực hiện các bài thực hành với sự tận tâm tuyệt đối”); 2) Giáo trình Yoga cho giáo viên (Irani cho biết: Chúng tôi cũng đã chuẩn bị các giáo trình cho giáo viên, từ bậc chứng chỉ giáo dục Yoga, đến cử nhân giáo dục Yoga và thạc sĩ giáo dục Yoga); 3) Cuộc thi Yoga cấp quốc gia dành cho học sinh, người thắng cuộc sẽ nhận giải thưởng 500 nghìn rupe tiền mặt.

Phó Thị trưởng Delhi, ông Manish Sisodia, cho biết, Chính quyền bang Delhi hiện đang thực hiện một dự án, trong đó họ sẽ giảm tải 25% khối lượng chương trình học để thay bằng “các môn học thiết yếu nhất của cuộc sống” như Yoga, âm nhạc, thể thao, sân khấu, v.v… Ông nói: “Nếu được quyền quyết định, tôi sẽ giảm 50 % chương trình học. Nhưng để bắt đầu, chúng tôi đã thành lập một nhóm làm việc để giảm 25%. Nếu không giảm được ở tất cả các trường, chúng tôi sẽ triển khai thí điểm ở một số trường học”.

Yoga trong trường học phải chăng là một phần của chương trình nghị sự theo chủ nghĩa dân tộc của người Hindu?

Về chủ đề học Yoga trong các trường học ở một bang của Ấn Độ, Somini Sengupta đã viết trên tờ New York Times: “Sinh viên trong các trường công ở bang Madhya Pradesh, miền trung Ấn Độ, được yêu cầu thực hành các động tác chào mặt trời và đọc các bài kinh bằng tiếng Phạn. Chính quyền bang, được kiểm soát bởi Đảng Bharatiya Janata (BJP), cho biết, họ tuân thủ chính sách của Chính phủ Trung ương về khuyến khích Yoga trong trường học và được truyền cảm hứng từ việc một lãnh đạo tinh thần Hindu nổi tiếng mới đây đến thăm trường. [Nguồn: Somini Sengupta, New York Times tháng 2/2007]

“Các nhóm Hồi giáo và Cơ đốc giáo trong bang không quan tâm quá nhiều đến bài tập Yoga, những bài kinh và phong tục thờ mặt trời của đạo Hindu. Họ lập luận trước tòa rằng, việc tập luyện vi phạm quy định của hiến pháp Ấn Độ tách biệt tôn giáo và nhà nước. Tòa án tiểu bang đã ra phán quyết rằng, không thể ép buộc các học sinh đọc kinh và chào mặt trời. Một quan chức giáo dục bang cho biết qua điện thoại rằng, 5 triệu trẻ em ở bang Madhya Pradesh đã tự nguyện tham gia chương trình. Chính quyền bang cũng tuyên bố sẽ đưa các bài học về tầm quan trọng của Yoga vào sách giáo khoa.

“Ở một quốc gia có tất cả các tôn giáo lớn trên thế giới (và một số tôn giáo nhỏ), thỉnh thoảng các câu hỏi về sự phân chia giữa nhà nước và tôn giáo đã xuất hiện và thường xuyên được giải đáp hoặc ít nhất là được xoa bóp một cách tế nhị. Danh sách chính thức các ngày lễ của Ấn Độ phản ánh sự cân bằng cẩn thận về các ngày lễ thánh của tất cả các nhóm tôn giáo lớn; Tất cả có 15 ngày lễ tôn giáo, cùng với 28 ngày lễ khác mà người Ấn Độ có thể lựa chọn, tùy thuộc vào đức tin của họ.

“Yoga có phải là thực hành tôn giáo hay không, giống như mọi thứ ở đất nước này, là một vấn đề gây nhiều tranh luận. Một số người lưu ý rằng, các bài tụng niệm trong Yoga  đôi khi nhắc đến các vị thần Hindu, nhưng những người khác cho rằng, các bài tập thể chất của Yoga không liên quan gì đến nghi lễ Hindu. Hầu như không có gì lạ đối với những người không theo đạo Hindu tập Yoga. Bộ trưởng Y tế Ấn Độ, Ambubani Ramadoss, đã đưa ra ý tưởng bắt buộc tập Yoga trong tất cả các trường học của chính phủ, như một trong số các biện pháp chống béo phì ở trẻ em.

“Một số nhà khoa học xã hội Ấn Độ đã xem xét cách làm của bang Madhya Pradesh” là một nỗ lực của BJP đưa tư tưởng dân tộc chủ nghĩa của Ấn Độ giáo vào giáo dục công và lợi dụng nó để kích động các luồng dư luận ủng hộ và chống lại biện pháp này. Ashis Nandy, một trong những nhà xã hội học nổi tiếng nhất của Ấn Độ, cho biết: “Đây là cách họ có thể giữ lò luôn nóng” tạo ra tình cảm của công chúng về những vấn đề như thế này. 

Tham gia kỳ nghỉ dưỡng Yoga ở Ấn Độ

Kyle Jarrard đã viết trên tờ New York Times: “Âm thanh đầu tiên vào buổi sáng là tiếng quạ, đúng lúc 5 giờ. Sau đó, chúng tôi nghe thấy tiếng sóng ngoài khơi từ Vịnh Bengal vỗ vào bờ. Trong vườn, một người đàn ông thiền trong khi đi nhanh qua bãi cỏ của nhà khách của đạo tràng khi trời chưa sáng rõ. Dọc theo bờ biển, những người đàn ông khác đi dạo trên bãi biển trong ánh đèn cầu cảng màu bạc. Đèn lồng thuyền đánh cá như những vì sao cưỡi biển đen từ nam ra bắc. Vợ tôi và tôi đã đến đạo tràng cổ xưa theo phong cách Pháp này (trước đây là Pondichéry) ở Đông Nam Ấn Độ, chủ yếu để tập Yoga.” [Nguồn: Kyle Jarrard, New York Times, ngày 19/8/2008]

 “Ajit, nay đã 70 tuổi, lớn lên trong đạo tràng nổi tiếng này. Cha mẹ của ông là những người đã tham gia khóa nhập thất Yoga. Trong thế giới bình dị này, Ajit đã học mọi thứ, từ múa ba lê đến điền kinh, cho đến thể dục dụng cụ, nhưng đặc biệt là Yoga, kỹ năng mà ông đã dạy trong nhiều thập kỷ ở cả Ấn Độ và Pháp”.

“Chúng tôi tham gia các lớp học Yoga dưới mái hiên của ngôi trường mới xây, mái hiên có cấu trúc cao với nhiều mặt thoáng. Hầu hết mọi người ở đây đều tập Yoga kiểu hatha; có nhiều người vấp ngã khi đang tập nhưng chẳng mấy chốc mọi người đều hòa vào dòng chảy tập luyện, bất chấp những phiền nhiễu hay những mối bận tâm. Ngoài kia, những rặng chuối phía bắc dao động trong ánh nắng vàng. Cánh đồng lúa phía đông có nhiều phụ nữ cùng tập trên cỏ lúc bình minh. Những rặng dừa phía Tây dày đặc đan xen trong tầm mắt. Và về phía nam là ngôi làng, bao phủ bởi những cây tếch và phi lao, nơi khói bếp bốc lên và vang tiếng những chú chó tranh mồi ... Các lớp học văn hóa Ấn Độ, do Ajit và vợ anh, Selvi, hướng dẫn chúng tôi về những vấn đề của hôn nhân, cuộc sống trong đạo tràng Aurobindo, kỹ thuật thiền định và tìm hiểu đền thờ của người Hindu ... Vào lúc 9 giờ sáng, chúng tôi đi thuyền xuống lạch nước, từ đó ra biển. Chúng tôi có một giờ bơi quanh ngôi đền Hindu có mái màu xanh cao chót vót.

Buổi chiều của chúng tôi ở Vellai Thamarai thư giãn bằng các bài tập thể lực và tâm trí, và sau đó là một buổi tập thể dục ở mức trung bình cho đến 6 giờ tối. Huấn luyện viên và y tá của trường đến và tham gia cùng chúng tôi. Ajit rất hài hước khi hướng dẫn bằng cả tiếng Pháp và tiếng Anh, khuyến khích mọi người luôn cố gắng. Nhưng chính những động tác trồng cây chuối mới thực sự thách thức tất cả chúng tôi cho dù Ajit đã mô tả là động tác đó rất dễ, ngay cả Nehru cũng thường xuyên thực hiện động tác lành mạnh này. 

Spa Yoga và y học cổ truyền Ayurvedic ở Ấn Độ

Từ Ananda Spa ở Narendra Nagar, miền bắc Ấn Độ, Amanda Jones đã viết trên tờ Los Angeles Times: “Tôi là kiểu người không thể ngồi thiền. Năng lượng trong tôi khiến tôi luôn hoạt động, và đôi chân của tôi từ chối kiểu ngồi vắt chéo. Vì vậy, khi người phụ nữ với đôi mắt thanh thản nói với tôi rằng, cô đã đặt lịch để tôi tham gia một buổi thiền, tôi báo với cô ấy rằng, tôi thích mát xa thảo dược thêm lần nữa, lần thứ ba trong tuần. Cô ấy cười nói “Bạn là một vata dosha” bằng giọng Ấn Độ nhẹ nhàng. “Chúng tôi biết bạn không thể ngồi yên. Đây là kiểu thiền nằm. Bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn và duy trì trạng thái nửa ngủ nửa thức”. Điều này tôi nghĩ tôi có thể làm được. [Nguồn: Amanda Jones, Los Angeles Times, ngày 3/11/2013]

“Tôi đang ở dưới chân dãy núi Himalaya, bang Uttarakhand phía bắc Ấn Độ tại Ananda Spa xa xôi. Ananda là một spa tu tập sử dụng y học cổ truyền Ấn Độ (Ayurvedic), các liệu pháp và ẩm thực, các phong cách thiền và Yoga. Nơi này đã nhiều lần được độc giả của Condé Nast Traveller bình chọn là Spa tốt nhất thế giới và giành được sự ưu ái của những người nổi tiếng. Bạn tôi, cô Susan Burks, người cách đây hàng chục năm sống trong đạo tràng và đã tham khảo ý kiến ​​của các bậc thầy và đã đồng hành cùng tôi tới đây.

Ananda Spa nằm không xa thị trấn Rishikesh, quê hương của Yoga Ấn Độ, nơi ban nhạc trứ danh Beatles đã từng tới học thiền và viết nhạc. Sau 45 phút đi máy bay từ Delhi và một giờ lái xe từ sân bay Dehradun, qua Rishikesh, vượt qua dòng nước chảy xiết của sông Hằng và băng qua các khu rừng, chúng tôi đến độ cao 4.500 feet (1370 mét) và tới Spa Ananda trên dãy Himalaya. Bên ngoài, một đội ngũ nhân viên ăn mặc đẹp đẽ chào đón chúng tôi bằng câu chào namaskar.

Tôi có thoáng thất vọng khi trên đường lái xe tới đây. Cung điện Narendra, nơi tổ chức spa, trông đã đổ nát và hoang phế. Khu vực tiếp tân của spa, trong dinh thự phía sau cung điện, là tòa nhà từ những năm 1930, gần như tồi tàn trong khi kỳ vọng của tôi là sự tận hưởng spa tốt nhất thế giới. Phòng của tôi trong tòa nhà dành cho khách ở dưới đồi, mặc dù thoải mái và trang nhã với tầm nhìn 180 độ ra sông Hằng, nhưng thiết kế rất đơn giản. (Tuy nhiên, có năm dãy phòng sang trọng và ba biệt thự nhiều phòng riêng.) Một tuần sau, tôi cảm thấy xấu hổ về ấn tượng ban đầu của mình về vẻ bề ngoài của cảnh vật nơi đây. Ananda không phải là nơi chạy theo chủ nghĩa vật chất. Đây là một nơi nghỉ dưỡng về tinh thần và thể chất, một nơi để được nuôi dưỡng và nhắc nhở rằng, sự cân bằng, lòng biết ơn và sức khỏe là quan trọng. Đó không phải là về thiết kế của ghế sofa mà là nơi mang tới cảm giác bình yên của bạn khi ngồi thiền.

Trị liệu Spa-Yoga-Ayurvedic ở Ấn Độ

Trong buổi điều trị tại Ananda Spa, Jones đã viết trên tờ Los Angeles Times: “Ananda có một loại phép thuật kỳ lại nào đó mà tôi chưa từng biết đến. Trước khi tới đây, tôi nhận được một bảng câu hỏi với các lựa chọn chương trình: trẻ hóa bằng y học cổ truyền Ayurvedic, quản lý cân nặng, cai nghiện, tập yoga, kiểm soát căng thẳng. Tôi đã chọn y học Ayurvedic, tưởng tượng nó sẽ liên quan đến các tư thế nằm sấp khi mát xa và điều trị bằng dầu ấm. Tuy nhiên, tôi đã hỏi ý kiến ​​bác sĩ Ayurvedic, người được đào tạo về nghệ thuật y học thuận tự nhiên hàng nghìn năm tuổi của Ấn Độ và biết Ayurvedic là cách sử dụng các hợp chất thảo dược, dầu, chế độ ăn uống đặc biệt, thiền và tập thể dục phù hợp với cơ thể.” [Nguồn: Amanda Jones, Los Angeles Times, ngày 3/11/2013]

“Nửa giờ sau, tôi được đánh giá là một vata dosha với các đặc trưng như: gầy, không có nhiều cơ bắp, da khô, tay chân lạnh, bồn chồn, năng động, học nhanh nhưng dễ quên, xu hướng đau bụng, thèm ăn, phát triển theo thói quen không đều, nói nhanh, khi tập phải nghỉ thường xuyên. Và đó đúng là tôi”.

“Đi qua các hành lang được trang trí bằng cúc vạn thọ của Ananda Spa yên tĩnh rộng 24.000 foot vuông (230 mét vuông), tôi được chào đón bởi một người phụ nữ rạng rỡ, người đã giao cho tôi lịch trình điều trị, các buổi học và các lớp học tùy chọn hàng ngày. Một trong những điều tuyệt vời về Ananda là giá cả (thấp hơn hầu hết các spa cao cấp của Mỹ) bao gồm ít nhất ba liệu pháp mỗi ngày và bạn luôn có thể chọn thêm từ danh sách với hơn 80 phương pháp chữa bệnh theo phong cách phương Đông và phương Tây. Họ đưa ra một chương trình spa phù hợp nhất cho cơ địa của bạn, vata, pitta hay kapha, và khuyên bạn nên áp dụng nó, mặc dù bạn có thể thay đổi. Đây không phải là một nơi của sự sang trọng hay khắc khổ. Nếu bạn thực sự phải ăn món tráng miệng, OK, hãy ăn nó. Nếu bạn thực sự cần ly rượu đó, bạn có thể gọi nó (hãy tiếp tục, làm ô nhiễm cơ thể của bạn, không cần phán xét), và nếu bạn thực sự không muốn mát xa bằng dầu thì họ cũng không dùng.

Trung tâm Nghiên cứu Ấn Độ

Nguồn: http://factsanddetails.com/india/Religion_Caste_Folk_Beliefs_Death/sub7_2d/entry-5643.html (lược dịch)