Hội nghị các Bên (COP30) tổ chức tại Belém, Brazil, đã kết thúc bằng một số quyết định mà Ấn Độ đánh giá là “bước khởi” hướng tới mục tiêu công bằng và khả năng thích ứng của các quốc gia đang phát triển. Trong tuyên bố gửi tại Phiên bế mạc, Bộ Môi trường, Rừng và Biến đổi Khí hậu Ấn Độ bày tỏ hoan nghênh đối với những kết quả chính, đồng thời nhắc lại kỳ vọng rằng những lời hứa nêu từ Hội nghị Rio 33 năm trước cần được hiện thực hóa thông qua các bước đi đã được nghị sự tại Belém.

Một trong những thành tựu được New Delhi nêu bật là thiết lập “Just Transition Mechanism” — cơ chế được hiểu nhằm hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng và cơ cấu sản xuất một cách công bằng, dựa trên nguyên tắc phân chia trách nhiệm khác biệt nhưng có tính tương hỗ (CBDR-RC). Ấn Độ coi đây là một cột mốc quan trọng, bởi cơ chế này, nếu được cụ thể hóa bằng nguồn lực và khung pháp lý phù hợp, có thể giúp các nền kinh tế đang phát triển duy trì tăng trưởng đồng thời giảm phát thải và tăng sức chống chịu trước biến động khí hậu.

Bên cạnh đó, COP30 có những tiến triển đối với Global Goal on Adaptation (GGA) — một nỗ lực làm rõ mục tiêu toàn cầu về thích ứng, từ việc xác định ưu tiên kỹ thuật đến huy động nguồn lực cho những khu vực dễ bị tổn thương. Ấn Độ hoan nghênh tiến triển này vì GGA, nếu được operationalize, sẽ tạo cú hích cho các chương trình giảm rủi ro thiên tai, quản trị tài nguyên nước và bảo vệ sinh kế nông nghiệp của hàng trăm triệu người ở Nam Á.

Tuy nhiên, phân tích chính sách cho thấy ba thách thức then chốt vẫn tồn tại. Thứ nhất, tài chính khí hậu: tuy COP30 cam kết tăng cường hỗ trợ cho thích ứng, nguồn tài chính cụ thể và cơ chế phân phối vẫn chưa tương xứng với nhu cầu thực tế; Ấn Độ liên tục kêu gọi các nước phát triển thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính lịch sử của họ để bù đắp “khoảng cách hành động”. Việc thiếu mốc thời hạn rõ ràng hoặc cam kết tài trợ lâu dài làm giảm khả năng triển khai các dự án thích ứng quy mô lớn tại quốc gia thu nhập trung bình.

Thứ hai, tính thực thi của Just Transition: khái niệm này đòi hỏi không chỉ ngân sách mà còn các công cụ chuyển đổi công nghiệp—kỹ thuật, đào tạo lao động, đổi mới công nghệ và cơ chế chia sẻ rủi ro giữa các đối tác công-tư-quốc tế. Nếu thiếu khung đánh giá hiệu quả và tiêu chí minh bạch, dễ dẫn tới tình trạng “tài trợ mục tiêu” nhưng không để lại năng lực nội tại cho các nước hưởng lợi. Đây là một điểm mấu chốt mà Ấn Độ cần đàm phán kỹ khi chuyển từ các tuyên bố chính trị sang thỏa thuận thực thi.

Thứ ba, các cam kết giảm phát thải và vấn đề nhiên liệu hóa thạch: COP30 ở Belém không đạt được lộ trình cụ thể cho việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, điều mà nhiều tổ chức xã hội dân sự và một số quốc gia kêu gọi mạnh mẽ. Việc không có lộ trình rõ ràng đặt ra vấn đề cân bằng giữa nhu cầu phát triển kinh tế ngắn hạn ở các nước đang phát triển và yêu cầu giảm phát thải toàn cầu. Với tư cách là nền kinh tế đang phát triển lớn, Ấn Độ phải vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa tìm kiếm tài trợ công nghệ và cơ chế chuyển giao để giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Về chiến lược chính sách, COP30 mở ra hai hướng can thiệp quan trọng cho New Delhi. Một là tăng cường ngoại giao tài chính: Ấn Độ cần biến các thành tựu tại Belém thành thỏa thuận tài trợ song phương và đa phương có điều kiện rõ ràng, ưu tiên thích ứng và cơ sở hạ tầng xanh. Hai là đẩy mạnh năng lực nội sinh: đầu tư vào nghiên cứu-phát triển trong năng lượng tái tạo, lưu trữ năng lượng, và nâng cao kỹ năng lao động là cần thiết để tiếp nhận và sử dụng hiệu quả bất kỳ nguồn tài chính quốc tế nào.

COP30 đánh dấu một bước ngoặt biểu tượng với việc công nhận chính thức các nguyên tắc công bằng và thích ứng; song thành công lâu dài sẽ được quyết định bởi năng lực chuyển tuyên bố chính trị thành cơ chế tài chính, chính sách và dự án thực địa có thể đo lường. Ấn Độ, với vai trò là nước lớn ở Nam Á, có cơ hội vừa để thúc đẩy lợi ích khu vực, vừa chứng minh rằng phát triển bền vững có thể song hành với tăng trưởng — điều này đòi hỏi nỗ lực liên tục ở cả cấp ngoại giao và quản trị quốc nội.