Sanjeev Sanyal*

Ấn Độ có dân số 1,2 tỷ người, nhưng nước này từ lâu đã bị thống trị bởi một tầng lớp tinh hoa nhỏ: Khoảng hai trăm gia đình mở rộng, tổng cộng có lẽ khoảng 4.000 – 5.000 người. Nhiều quốc gia có giới tinh hoa hùng mạnh với tầm ảnh hưởng lớn, nhưng ở Ấn Độ, giới tinh hoa cha truyền con nối kiểm soát những vị trí hàng đầu ở mọi lĩnh vực của đời sống công cộng: Chính trị, kinh doanh, truyền thông và thậm chí cả Bollywood.

Nhiều triều đại trong số này có nguồn gốc từ thời kỳ thuộc địa, có nghĩa là họ đã có vị trí áp đảo ít nhất bảy thập niên. Mỗi phương tiện mang lại ảnh hưởng, từ những bản hợp đồng của chính phủ, các giấy phép công nghiệp cho tới những giải thưởng quốc gia, đều được sử dụng để duy trì hệ sinh thái quyền lực này.

Theo thời gian, các mối quan hệ bảo trợ thân hữu và hôn nhân đã hợp nhất các triều đại này thành một tầng lớp quý tộc, tập trung ở trung tâm New Delhi, một vài nhóm ở Mumbai và sự hiện diện ít ỏi ở các phần khác của quốc gia này. Các trường học chỉ sử dụng tiếng Anh, những ngôi nhà nghỉ ở Goa và những mùa hè ở Luân Đôn hay Thụy Sĩ đã mang tới cho họ một thế giới quan chung. Thỉnh thoảng, những gương mặt mới được chấp nhận gia nhập nhưng với điều kiện họ không được can thiệp vào sự tồn tại mãi mãi của hệ thống này.

Không có gì ngạc nhiên khi điều đó đã tạo ra một tầng lớp những người luôn mong muốn được nhận đặc quyền, những người phản ứng thậm chí với những thách thức rất nhỏ bằng cách siết chặt hàng ngũ. Họ phô trương quyền lực của mình rất thường xuyên (thường với một vài biến thể của câu “Các ngươi không biết tôi là ai à?”) đến nỗi những người không thuộc tầng lớp này đôi khi cũng sử dụng các câu tương tự để cố gắng dọa dẫm người khác nhằm thoát khỏi các rắc rối mình gặp phải.

Một trong những cú đánh mang nhiều tính biểu tượng hơn của Modi nhằm vào thiết chế cũ này là sự thành công của chính phủ của ông trong việc trục xuất những người có địa vị cao khỏi hàng trăm ngôi nhà gỗ một tầng (bungalow) của chính phủ ở trung tâm New Delhi. Rất ít những người cư ngụ trong những khu dân cư quý tộc rộng lớn này có quyền được sống trong đó. Trong một số trường hợp, họ đã sinh sống qua nhiều thế hệ; khi đối mặt với thông báo thu hồi nhà, một số gia đình đã lập luận rằng những ngôi nhà này trên thực tế đã trở thành các đài tưởng niệm đối với các bậc cha ông nổi tiếng của họ và do đó họ nên được cho phép tiếp tục sống ở đây.

Một sự thay đổi thậm chí còn rõ ràng hơn là sự gia tăng đột biến các cáo buộc hình sự – từ tham nhũng tới tấn công tình dục – đang được đưa ra chống lại các thành viên giới tinh hoa cũ. Những ngôi nhà của một số công chức cấp cao đã bị cảnh sát đột kích mới đây như một phần của các cuộc điều tra tham nhũng, và các cáo buộc nghiêm trọng về quấy rối tình dục đã nhằm vào nhà môi trường học hàng đầu của Ấn Độ Rajendra Pachauri, người đứng đầu Ủy ban liên Chính phủ của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu khi tổ chức này nhận giải Nobel Hòa bình.

Trong khi đó, các ngân hàng đã bắt đầu yêu cầu những con nợ lớn trả nợ, những người vốn đã quen với việc gia hạn các khoản vay đã đáo hạn của họ. Vijay Mallya, một doanh nhân nổi tiếng vì lối sống xa hoa và một chuỗi các phi vụ làm ăn thất bại, đang bị điều tra tội gian lận trốn nợ.

Đa phần những điều này đều gần như không thể xảy ra cho tới vài tháng gần đây. Và, chắc chắn, nhiều người cáo buộc chính phủ đang tiến hành một chiến dịch có mục đích chính trị. Ngày 19/12/2015, Sonia Gandhi, Chủ tịch Đảng Quốc đại và con trai là ông Rahul Gandhi, Phó Chủ tịch đảng này, đã bị buộc hầu tòa do những cáo buộc tham nhũng. Đáp lại, các nghị sĩ thuộc đảng Quốc đại đã cho ngưng hoạt động lập pháp trong nhiều ngày. Cả hai nhanh chóng được cho bảo lãnh tại ngoại.

Vụ điều tra chống lại gia đình Gandhi cũng như nhiều cuộc điều tra giới chức cấp cao khác có khả năng kéo dài trong nhiều năm. Và dĩ nhiên, trong một số trường hợp, những người bị cáo buộc sẽ được tha bổng. Tuy nhiên, thực tế nhiều thành viên trong giới tinh hoa cũ có thể bị điều tra và thẩm vấn là một sự tiến bộ không thể phủ nhận ở một quốc gia nơi mà những người này từ lâu đã được hưởng đặc quyền miễn trừ pháp lý.

Vấn đề còn lại là liệu ông Modi có khả năng củng cố những thành quả này hay không. Giới tinh hoa này có thể rất bền bỉ, củng số sức mạnh để tấn công trở lại khi đối phương có dấu hiệu sơ hở đầu tiên. Lịch sử – từ nước Pháp hậu cách mạng cho tới nước Thái Lan hiện đại ngày nay – đã nhiều lần chỉ ra rằng, tìm cách xóa bỏ hoàn toàn giới tinh hoa này là một sai lầm.

* Sanjeev Sanyal là nhà phân tích chiến lược toàn cầu của Ngân hàng Deutsche Bank và là nhà lãnh đạo trẻ toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới. 

Nguồn: Project Syndicate, 08/01/2016, nghiencuuquocte.net