Tại Hội nghị Kết nối ở Tashkent năm 2021, Ngoại trưởng Ấn Độ S Jaishankar đã dự kiến cảng Chahbahar là một trung tâm trung chuyển quan trọng trong khu vực, bao gồm cả Afghanistan.

Vào ngày 23 tháng 11 năm 2023, Thứ trưởng ngoại giao Ấn Độ Vinay Kwatra đã có mặt tại Tehran để đồng chủ trì cuộc họp Cơ quan Tham vấn Văn phòng Ngoại giao Ấn Độ-Iran (FOC) cùng với Thứ trưởng Ngoại giao Iran phụ trách các vấn đề chính trị Ali Bagheri Kani.

Trong một tweet, ông Kwatra đã nói: “Đã thảo luận về các vấn đề song phương, các dự án kết nối bao gồm cảng Chahbahar và quan điểm chung về những thách thức hiện tại trong khu vực…”

Dự án cảng Chahbahar

Nằm ở tỉnh Sistan-Baluchistan ở phía Đông Nam Iran, việc phát triển cảng Chahbahar trên Vịnh Oman như một dự án kết nối đã được hai nước hợp tác từ năm 2003.

Hai nước đã ký một thỏa thuận đầu tư 8 tỷ USD vào các cảng và các ngành công nghiệp liên quan. Nó sẽ được phát triển như một tuyến đường quá cảnh tới Afghanistan và Trung Á. Nước này có hai cảng chính nhưng Ấn Độ sẽ chỉ phát triển một trong hai cảng đó là cảng Shaheed Beheshti.

Ngoài Ấn Độ và Iran, Afghanistan cũng liên quan đến dự án. Vào tháng 1 năm 2016, ba nước đã ký thỏa thuận kinh tế ba bên để phát triển cảng.

Qua nhiều năm, dự án Chahbahar đã phát triển và hiện dự kiến xây dựng một cảng, một khu thương mại tự do, tuyến đường sắt dài 628 km đến Zahedan và sau đó là tuyến đường dài hơn 1.000 km tới Sirakhs ở biên giới Iran –Turkmenistan.

Dự án đã không thuận buồm xuôi gió. Một số quốc gia trong và ngoài khu vực, vì lợi ích chính trị của mình, không hài lòng với việc hai nước thực hiện một dự án có tác động sâu rộng đến chính trị, kinh tế và chiến lược của khu vực.

Cuối cùng là thỏa thuận

Ngoại trưởng S Jaishankar vừa có chuyến thăm hai ngày tới Iran sau cuộc tấn công của lực lượng Mỹ-Anh vào các vị trí quân sự của Houthi và cuộc thảo luận với Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken. Ông bắt đầu chuyến thăm Iran bằng cuộc gặp với Bộ trưởng Bộ Đường bộ và Phát triển Đô thị Iran Mehrdad Bazrpash.

Bộ trưởng EA và Tổng thống Iran Ebrahim Raisi đã gặp nhau và thảo luận về việc đẩy nhanh việc thực hiện các thỏa thuận Iran-Ấn Độ, bao gồm Kế hoạch phát triển cảng Chahbahar và bù đắp cho sự chậm trễ.

Trên nền tảng truyền thông xã hội X, Đại sứ quán Iran tại Ấn Độ cho biết: “Tổng thống nhấn mạnh sự cần thiết phải theo dõi và đẩy nhanh việc thực hiện các thỏa thuận giữa Iran và Ấn Độ, bao gồm cả Kế hoạch phát triển cảng Chahbahar”.

Ông Jaishankar đã đăng dòng X: “Thảo luận chi tiết và hiệu quả về việc thiết lập khuôn khổ hợp tác lâu dài liên quan đến cảng Chahbahar. Đồng thời trao đổi quan điểm về Hành lang vận tải quốc tế Bắc Nam.”

Ấn Độ đã thúc đẩy dự án cảng Chahbahar để thúc đẩy thương mại khu vực, đặc biệt là kết nối với Afghanistan, kể từ năm 2016.

Ý nghĩa

Ông Jaishankar đã có cuộc hội đàm sâu rộng với người đồng cấp Iran Hossein Amirabdollahian vào ngày 15 tháng 1 năm 2024 tại Tehran. Chủ đề thảo luận chính là sự tham gia của Ấn Độ vào Cảng Chahbahar có tầm quan trọng chiến lược, dự án kết nối Bắc-Nam và một số vấn đề toàn cầu cấp bách.

Trong một bài đăng trên X, sau khi gặp người đồng cấp Iran, Jaishankar nói. “Cuộc thảo luận song phương của chúng tôi tập trung vào khuôn khổ dài hạn cho sự tham gia của Ấn Độ vào cảng Chahbahar và dự án kết nối INSTC.”

Ấn Độ nhắc lại mối quan tâm của mình trong việc hưởng lợi từ vị trí địa lý độc đáo của Iran để tiếp cận các thị trường ở Trung Á, Afghanistan và Âu Á. Bộ trưởng EA cho biết: “Chúng tôi đã thảo luận một cách toàn diện về các cam kết song phương.

Dự án Chahbahar sẽ cung cấp cho Ấn Độ một tuyến đường trực tiếp tới Afghanistan bằng cách đi vòng qua Pakistan, quốc gia từ chối cho xe tải Ấn Độ sử dụng lãnh thổ của mình để đến Afghanistan.

Afghanistan có lịch sử gắn bó với Ấn Độ và sự kết nối mới sẽ đưa Afghanistan thoát khỏi tình trạng không giáp biển đang suy yếu. Kabul sẽ tìm thấy một thị trường rộng lớn để mở rộng thương mại và tương tác.

Nó sẽ làm giảm đáng kể ảnh hưởng độc đoán của Pakistan đối với Afghanistan bằng cách lạm dụng vị trí không giáp biển của Afghanistan.

Theo Bộ Thương mại Ấn Độ, cảng Chahbahar và INSTC cung cấp hàng nhập khẩu rẻ hơn 30% so với tuyến Địa Trung Hải-Suez. Khí đốt tự nhiên từ Trung Á có thể được xuất khẩu sang Ấn Độ thông qua cảng Chahbahar. Ấn Độ đã tham gia vào các dự án như đường ống dẫn khí TAPI có nguồn gốc từ Cộng hòa Trung Á Turkmenistan.

Từ góc độ ngoại giao, cảng Chahbahar có thể được Ấn Độ sử dụng làm điểm điều phối các hoạt động nhân đạo ở Trung và Nam Á. Cảng Chahbahar sẽ tăng cường khả năng tiếp cận của Ấn Độ với Iran, cửa ngõ quan trọng của INSTC quốc tế có các tuyến đường biển, đường sắt và đường bộ giữa Ấn Độ, Nga, Iran, Châu Âu và Trung Á.