Dù chuyến thăm của bà von der Leyen được lên kế hoạch trước khi có kết quả bầu cử tại Hoa Kỳ, nhưng sự kiện này càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh chính quyền mới tại Washington theo đuổi những điều chỉnh đáng kể trong chính sách đối ngoại. Việc Ấn Độ trở thành điểm đến quốc tế đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của bà von der Leyen phản ánh tầm quan trọng ngày càng lớn của mối quan hệ Ấn Độ - EU. Đối với Ấn Độ, sự hợp tác với châu Âu nổi lên như một lựa chọn chiến lược quan trọng trong bối cảnh cần phải thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của trật tự toàn cầu.

Truyền thống nhấn mạnh "tự chủ chiến lược" từ lâu đã là nguyên tắc trong chính sách đối ngoại của cả Brussels và New Delhi. Tuy nhiên, cả hai bên đều có mối quan hệ chặt chẽ với Hoa Kỳ trong các chiến lược toàn cầu của mình. Trong khi không thể tách rời khỏi Washington, Ấn Độ và EU đều cần phải củng cố mối quan hệ song phương để đảm bảo lợi ích chiến lược của mình trong bối cảnh thế giới đang thay đổi.

Chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ đang có những điều chỉnh lớn, không chỉ liên quan đến quan hệ với Ukraine và Nga mà còn ảnh hưởng đến cấu trúc liên minh và trật tự kinh tế quốc tế. Việc tăng cường quan hệ với các cường quốc như Nga và Trung Quốc đang đặt ra những thách thức mới cho các quốc gia khác, bao gồm cả Ấn Độ. Trong bối cảnh này, việc mở rộng hợp tác chiến lược với EU trở thành một phần quan trọng trong tính toán của New Delhi.

Châu Âu, dù không phải là một đối tác xa lạ trong chính sách đối ngoại của Ấn Độ, vẫn chưa thực sự đóng vai trò trung tâm trong chiến lược của nước này. Kể từ năm 2004, Ấn Độ và EU đã tuyên bố quan hệ đối tác chiến lược, nhưng sự quan tâm của cả hai bên đối với mối quan hệ này có dấu hiệu suy giảm vào đầu thập niên 2010. Các cuộc đàm phán thương mại đình trệ, và EU dường như ít quan tâm đến việc tổ chức các hội nghị thượng đỉnh thường xuyên với Ấn Độ, trong khi tiếp tục ưu tiên phát triển quan hệ thương mại với Trung Quốc.

Tuy nhiên, từ năm 2016, Ấn Độ đã chủ động thúc đẩy sự gắn kết mạnh mẽ hơn với EU, dẫn đến sự tái khởi động của các hội nghị thượng đỉnh giữa hai bên. Đến năm 2022, sau đại dịch COVID-19, Ấn Độ và EU đã nối lại đàm phán thương mại, mở rộng đối thoại an ninh, thành lập Hội đồng Thương mại và Công nghệ, cũng như khởi động các sáng kiến kết nối khu vực. Đặc biệt, tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 tổ chức tại New Delhi vào tháng 9 năm 2023, hai bên đã công bố Hành lang Kinh tế Ấn Độ - Trung Đông - châu Âu (IMEC), đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hợp tác kinh tế song phương.

Bối cảnh quốc tế hiện nay đòi hỏi cả Ấn Độ và EU phải hành động một cách quyết đoán và có chiến lược hơn. Việc điều chỉnh chính sách của Hoa Kỳ đối với Ukraine, cùng với việc khuyến khích châu Âu tăng cường khả năng phòng thủ tự chủ, đã đặt EU vào một tình thế mới, buộc khối này phải xem xét lại các mối quan hệ đối tác của mình. Hơn nữa, những thay đổi trong nội bộ chính trị châu Âu, bao gồm sự gia tăng ảnh hưởng của các đảng cánh hữu, đang tác động đến các định hướng chính sách của khu vực này.

Trong khi đó, Ấn Độ đã bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai của chính quyền Trump với những tín hiệu tích cực, thể hiện qua chuyến thăm của Thủ tướng Narendra Modi tới Nhà Trắng gần đây. Tuy nhiên, việc hiện thực hóa các cam kết hợp tác song phương, bao gồm đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do và mục tiêu nâng kim ngạch thương mại song phương lên 500 tỷ USD vào năm 2030, sẽ không dễ dàng trong bối cảnh chính sách thương mại của Hoa Kỳ nhấn mạnh vào nguyên tắc "có đi có lại".

Về tổng thể, Ấn Độ từng dựa trên giả định rằng trật tự kinh tế toàn cầu hóa sẽ tiếp tục được duy trì. Tuy nhiên, những diễn biến hiện nay, đặc biệt là xu hướng bảo hộ và điều chỉnh chiến lược của các nền kinh tế lớn, đang tạo ra những thách thức đáng kể. Trong khi thâm hụt thương mại của Ấn Độ với Trung Quốc tiếp tục gia tăng, vượt ngưỡng 100 tỷ USD mỗi năm, nhu cầu đa dạng hóa đối tác thương mại và đầu tư trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh này, việc thúc đẩy cải cách kinh tế trong nước và mở rộng quan hệ chiến lược với EU là những giải pháp quan trọng để đảm bảo lợi ích lâu dài của Ấn Độ.

Chuyến thăm của Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tới New Delhi mang lại cơ hội quan trọng để Ấn Độ và EU củng cố mối quan hệ hợp tác. Với những tiềm năng hợp tác thực sự giữa hai bên, việc tận dụng thời điểm này có thể giúp định hình một trật tự kinh tế và chiến lược bền vững hơn trong bối cảnh toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng.