Việc Mỹ hạn chế xuất khẩu chip sang Trung Quốc là động thái mới nhất khiến các công ty cân nhắc chuyển một phần năng lực sản xuất chip sang Việt Nam và Ấn Độ.

Tuy nhiên, các chuyên gia nói với CNBC rằng, các hạn chế xuất khẩu chất bán dẫn của chính quyền Biden đối với Trung Quốc sẽ không có khả năng làm gián đoạn cuộc cạnh tranh toàn cầu về vị thế bá chủ sản xuất chip.

Walter Kuijpers từ công ty dịch vụ chuyên nghiệp có trụ sở tại Singapore cho biết, số lượng tư vấn gần đây dành cho KPMG từ các khách hàng và khách hàng tiềm năng về việc mở rộng khả năng sản xuất chip trên khắp Đông Nam Á đã tăng từ 30% đến 40% so với trước đại dịch.

Ông Kuijpers cho biết: “Các công ty đang nhận thấy lợi ích trong việc tách biệt các chuỗi cung ứng thay vì dựa vào một điểm duy nhất… Những diễn biến địa chính trị gần đây dự kiến sẽ đẩy nhanh các chiến lược vốn đã được triển khai này”.

Vào tháng 10, Mỹ bắt đầu yêu cầu các công ty phải có giấy phép xuất khẩu chất bán dẫn tiên tiến hoặc thiết bị sản xuất có liên quan sang Trung Quốc. Những doanh nghiệp đó cũng cần có sự chấp thuận của Washington nếu họ sử dụng thiết bị của Mỹ để sản xuất các loại chip cao cấp cụ thể để bán cho Trung Quốc.

Các công ty bán dẫn đã cố gắng tìm cách giải quyết vấn đề này.

Công ty sản xuất chip Đài Loan TSMC và các đối thủ Hàn Quốc Samsung và SK Hynix được cho là đã được miễn trừ một năm để tiếp tục gửi thiết bị sản xuất chip của Mỹ đến các cơ sở của họ ở Trung Quốc.

Nhà sản xuất công cụ bán dẫn Hà Lan ASML cho biết nhân viên của họ ở Mỹ bị cấm cung cấp một số dịch vụ nhất định cho các nhà máy chế tạo chất bán dẫn tiên tiến hoặc fabs ở Trung Quốc.

Chuyển từ Trung Quốc sang châu Á

Các hạn chế này là động thái mới nhất trong một loạt biến động đối với ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu trị giá 600 tỷ USD.

Trong những năm gần đây, các nhà sản xuất chip từng bị thu hút bởi khả năng cạnh tranh của Trung Quốc trong sản xuất chip đã phải đối phó với chi phí lao động ngày càng tăng ở Trung Quốc, sự gián đoạn chuỗi cung ứng do các hạn chế của Covid-19 và rủi ro địa chính trị gia tăng.

Các nhà sản xuất chip tập trung vào Trung Quốc này hiện đang tìm động lực mới để tái tạo các dây chuyền sản xuất ở nơi khác. Khấu hao thiết bị là chi phí cao nhất cho các nhà máy chế tạp chất bán dẫn này.

Jan Nicholas, giám đốc điều hành tập trung vào lĩnh vực bán dẫn tại Deloitte cho biết, họ muốn chuyển đến một nơi nào đó gần đó để sản xuất và sản lượng đạt hiệu quả cao nhất có thể.

Ông cho biết Đông Nam Á đã trở thành một lựa chọn tự nhiên cho các nhà máy muốn chuyển ra bên ngoài Trung Quốc.

Nicholas nói rằng, “Khi bạn đưa ra các quyết định đầu tư lớn, có thời gian sử dụng lâu dài cho một nhà máy, bạn có xu hướng tránh xa các tình huống rủi ro… càng có nhiều sự không chắc chắn, các công ty này sẽ càng chạy theo hướng chắc chắn hơn” .

Đông Nam Á cũng có thể được coi là hấp dẫn hơn so với các cường quốc sản xuất chip như Hàn Quốc và Đài Loan do khu vực này được coi là trung lập trong bối cảnh căng thẳng thương mại đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc.

Sarah Kreps, giám đốc Phòng thí nghiệm chính sách công nghệ của Đại học Cornell, nói với CNBC: “Hàn Quốc và Đài Loan không thể tự ngụy trang, nhưng các quốc gia như Việt Nam, Ấn Độ và Singapore đang định vị mình là con đường thứ ba, một cầu nối trung lập giữa hai người khổng lồ”.

1. Việt Nam

Việt Nam đã nổi lên như một cơ sở sản xuất thay thế cho Trung Quốc với các nhà sản xuất chất bán dẫn toàn cầu. Đất nước này đã đầu tư hàng tỷ đô la vào các khoản đầu tư để thành lập các trung tâm nghiên cứu và giáo dục, thu hút các nhà sản xuất chip lớn đến mua sắm ở đó.

Samsung, nhà sản xuất chip nhớ lớn nhất thế giới, được cho là đã cam kết đầu tư thêm 3,3 tỷ USD vào quốc gia Đông Nam Á này trong năm nay. Tập đoàn Hàn Quốc đặt mục tiêu sản xuất linh kiện chip vào tháng 7 năm 2023.

Kreps cho biết: “Các công ty đã có cơ sở sản xuất ở Trung Quốc như Samsung có thể đầu tư vào các phương án sản xuất thay thế mang lại nhiều lợi ích với các cơ sở sản xuất ở Trung Quốc mà không phải chịu sức ép chính trị”.

2. Ấn Độ

Kuijpers từ KPMG cho biết, Ấn Độ cũng đang nổi lên như một cơ sở sản xuất cho các nhà sản xuất chip, vì quốc gia này có nguồn nhân lực thiết kế ngày càng tăng về bộ vi xử lý, bộ nhớ hệ thống con và thiết kế chip tương tự.

Ông nói thêm rằng, lao động dồi dào và chi phí ở Ấn Độ cũng thấp. Tuy nhiên, việc thiếu khả năng sản xuất làm giảm sức hấp dẫn của nước này.

Ông nói: “Mặc dù trước đây Ấn Độ đã cố gắng thành lập các đơn vị chế tạo, nhưng các sáng kiến này gặp phải nhiều trở ngại, bao gồm các khoản đầu tư chi phí vốn cao cho chi phí thiết lập"

Trung Quốc giữ vững vị thế dẫn đầu

Bất chấp sức hấp dẫn ngày càng tăng của châu Á đối với các nhà sản xuất chip, các chuyên gia chỉ ra rằng, Trung Quốc vẫn duy trì vị trí dẫn đầu so với các nền kinh tế khu vực về khả năng cạnh tranh trong lĩnh vực sản xuất chip.

Trong kế hoạch chi tiết “Made in China 2025” được công bố vào năm 2015, quốc gia này đã đặt nền móng cho việc tự cung tự cấp công nghệ trong sản xuất chip.

Kuijpers từ KPMG cho biết, lĩnh vực chip nội địa của họ cũng đang phát triển nhờ nhu cầu ngày càng tăng đối với chip trong các ứng dụng như 5G, xe tự hành và trí tuệ nhân tạo.

Ngày nay, Trung Quốc vẫn là một bên tham gia chủ yếu và là nhà sản xuất chất bán dẫn quan trọng, đặc biệt là các chip cấp thấp hơn. Theo một số ước tính, Trung Quốc là nhà sản xuất chip bán dẫn lớn thứ ba, chiếm thị phần khoảng 16% công suất sản xuất chất bán dẫn toàn cầu - đứng trước Mỹ nhưng sau Hàn Quốc và Đài Loan.

“Trung Quốc đã dành một thời gian dài để phát triển bộ kỹ năng đó… những quốc gia khác cũng mất khoảng thời gian tương tự để tìm ra điều đó vì bộ kỹ năng không đến ngay lập tức”.

Không phải ai cũng đồng ý rằng, Việt Nam hoặc Ấn Độ sẽ là những người hưởng lợi trực tiếp từ những hạn chế của Mỹ đối với Bắc Kinh.

Yongwook Ryu, nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế Đông Á tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết: “Không chắc liệu Việt Nam và Ấn Độ có thể hưởng lợi từ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ đối với Trung Quốc hay không, vì họ không có thế mạnh về năng lực chế tạo”.

Tuy nhiên, ông nói thêm rằng, “một quốc gia hoặc một công ty có thể sản xuất chip chất lượng với giá cạnh tranh – nói cách khác, một quốc gia hoặc công ty có thể thay thế Trung Quốc hoặc các nhà sản xuất chip Trung Quốc – có thể trở thành người chiến thắng lớn trong tương lai.”