Những thay đổi đã diễn ra trên toàn cầu trong những thập kỷ qua, chẳng hạn như vụ tấn công 11/9; cuộc khủng hoảng tài chính và kinh tế quốc tế 2007-2008; sự dịch chuyển trọng tâm của nền kinh tế toàn cầu từ Xuyên Đại Tây Dương sang Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, v.v. Nhưng quy mô và tốc độ thay đổi trong ba năm qua, bắt đầu từ đại dịch Covid-19 vào đầu năm 2020, sau đó là chiến dịch quân sự của Nga trên lãnh thổ Ukraine, thực sự chưa từng có tiền lệ. Hầu như không có quốc gia nào không bị ảnh hưởng bởi tác động kinh tế, sức khỏe và xã hội của đại dịch. Nhưng khi thế giới chưa kịp học cách chung sống với những tác động tiêu cực của đại dịch, con người đã phải gánh chịu tác động tai hại của cuộc xung đột Nga-Ukraine. Mặc dù cuộc xung đột vật lý chỉ giới hạn ở một phần hạn chế của Trung Âu, nhưng những chấn động địa kinh tế và địa chiến lược của nó đã được cảm nhận trên khắp thế giới. Bắt đầu với tình trạng thiếu lương thực, nhiên liệu và phân bón trầm trọng trên toàn thế giới, cuộc xung đột đã dẫn đến lạm phát đột ngột, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển, mức nợ khổng lồ không bền vững, một lần nữa rõ rệt hơn đối với các nước đang phát triển, suy giảm các Mục tiêu Phát triển Bền vững, tình trạng trầm trọng hơn về thách thức biến đổi khí hậu, gián đoạn chuỗi cung ứng, v.v.

Trung Á           

Khu vực Trung Á bao gồm Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan phần lớn là hòa bình và ổn định từ khi các quốc gia này giành được độc lập sau khi Liên Xô tan rã năm 1991. Đã có một số bất ổn như nội chiến ở Tajikistan đầu những năm 1990, cuộc nổi dậy của người Andijan ở Uzbekistan năm 2005, Cách mạng hoa Tulip năm 2005 và các cuộc biểu tình bạo lực năm 2010 và 2020 ở Kyrgyzstan, nhưng nhìn chung, không gian Trung Á vẫn tương đối yên bình và tĩnh lặng. Ngay cả Mùa xuân Ả Rập cũng không thể có nhiều tác động đến Trung Á, bất chấp sự gần gũi về địa lý và văn hóa của Ả Rập với khu vực Trung Á.

Sự yên bình tương đối này đã bị phá vỡ vào tháng 1 năm 2022 với sự tàn sát và đốt phá ở Kazakhstan khi 233 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương. Tại Uzbekistan, các cuộc biểu tình bạo lực đã nổ ra vào đầu tháng 7 năm 2022 tại khu tự trị Karakalpakstan chống lại đề xuất thay đổi hiến pháp, khiến 18 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương. Xung đột bạo lực nổ ra giữa Kyrgyzstan và Tajikistan vào tháng 9 năm 2022 về tranh chấp lãnh thổ và vùng nước mà cả hai bên đều tuyên bố chủ quyền, dẫn tới hơn 100 người thiệt mạng.

Sự bất ổn gia tăng cũng bao trùm khu vực từ thời điểm Taliban nắm quyền ở Afghanistan vào tháng 8 năm 2021. Ngoại trừ Tajikistan, tất cả các quốc gia Trung Á, cũng như Iran và một số quốc gia khác đang hợp tác với chế độ Taliban ở Kabul trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại và an ninh, mặc dù không nước nào công nhận đầy đủ chế độ đó về mặt ngoại giao. Các quốc gia này có nhân viên ngoại giao của họ hoạt động từ Kabul. Đã có báo cáo về việc Nhà nước Hồi giáo tỉnh Khorasan có trụ sở tại Afghanistan bắn tên lửa và đạn vào Tajikistan và Uzbekistan. Nhưng cho đến nay tình hình vẫn chưa vượt khỏi tầm kiểm soát.

Không nơi nào trên thế giới không bị ảnh hưởng bởi những thách thức do đại dịch và xung đột Nga-Ukraine gây ra. Khu vực Trung Á cũng không ngoại lệ. Ngoài những thách thức được liệt kê ở trên, các nước Trung Á còn rơi vào tình thế dễ bị tổn thương hơn do mối quan hệ đối tác và an ninh rất chặt chẽ với Liên Xô, mà họ là một phần không thể thiếu cho đến năm 1991, và sau đó là với Nga sau khi Liên Xô tan rã, và có quan hệ đối tác kinh tế và thương mại mạnh mẽ và mở rộng với Trung Quốc.

Nga ở Trung Á

Từ khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, Nga được coi là quốc gia bảo đảm an ninh cho khu vực Trung Á. Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO), một khối an ninh giống như NATO được thành lập vào năm 1992 dưới sự lãnh đạo của Liên bang Nga với ba quốc gia Trung Á là Kazakhstan, Kyrgyzstan và Tajikistan là thành viên, được kỳ vọng sẽ bảo đảm an ninh và ổn định của các quốc gia trong khu vực. CSTO đã nhanh chóng hành động để điều động vài nghìn binh sĩ để bảo đảm an ninh cho Kazakhstan khi quốc gia này bị rung chuyển bởi các cuộc biểu tình và hành vi bạo lực vào đầu năm 2022. Sự hiện diện của họ trên đất Kazakhstan để hỗ trợ và bảo đảm cho lực lượng Kazakhstan. Họ không phải bắn một viên đạn nào và rời đi trong vòng mười ngày sau khi triển khai. Nhưng việc Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev quay sang CSTO do Nga lãnh đạo để cứu chính phủ của mình là minh chứng cho uy quyền và sự thống trị của Nga, cũng như sự phụ thuộc của các quốc gia Trung Á vào Nga, để bảo vệ an ninh của họ.

Trong bối cảnh đó, xung đột Nga - Ukraine kéo dài từ tháng 2/2022 tới nay đã làm uy tín của Nga trên thế giới và khu vực bị giảm sút nghiêm trọng. Ban đầu người ta cho rằng Nga sẽ có thể thực hiện một sự thay đổi chế độ nhanh chóng ở Kiev, dẫn đến kết thúc chiến tranh sớm. Điều này, trước sự ngạc nhiên của nhiều người, đã không xảy ra.

Ngay từ đầu, Tổng thống Ukraine Zelensky đã khẳng định rằng ông chiến đấu để giành chiến thắng. Không ai tin ông. Họ cho rằng những tuyên bố của ông là lòng dũng cảm đặt nhầm chỗ. Nhưng Zelensky và lực lượng của ông cũng như người dân Ukraine đã khiến tất cả những người quan sát phải kinh ngạc khi kiên cường chống chọi với sự tấn công dữ dội của quân đội Nga. Tổng thống Nga Putin tuyên bố rằng các lực lượng Nga sẽ được chào đón như những người giải phóng ở Ukraine nhưng sự ngoan cường mà binh lính và người dân Ukraine tiếp tục bảo vệ đất nước sẽ là bài kiểm tra thực tế khắc nghiệt đối với các lực lượng Nga tự tin thái quá.

Những thành công ngoài dự đoán của Ukraine vào khoảng cuối năm ngoái khi tiếp quản những vùng đất rộng lớn ở phía bắc và phía nam của đất nước Ukraine đã sáp nhập vào Nga từ trước đó, cũng như các thị trấn có vị trí chiến lược như Lyman, đã khiến Nga cũng như thế giới bất ngờ. Cuộc chiến ở vào thế Ukraine không thể thắng vì Nga không thể thua. Những thất bại đáng kể mà Nga phải gánh chịu vào khoảng cuối năm ngoái đã buộc cộng đồng chiến lược toàn cầu phải xem xét lại các giả định của họ.

Xung đột Nga-Ukraine đã làm thay đổi hoàn toàn thế cân bằng tương đối giữa Nga và Trung Quốc ở Trung Á. Điều này đã bắt đầu trở nên rõ ràng ngay từ năm 2014 với việc Nga sáp nhập Crimea. Các biện pháp trừng phạt sau đó của phương Tây đã dẫn đến việc đẩy Nga ngày càng rơi vào vòng tay của Trung Quốc với việc Nga nổi lên như một đối tác cấp dưới của Trung Quốc. Vài tháng qua đã xuất hiện nhiều trường hợp cho thấy rõ ràng rằng các quốc gia Trung Á đang ngày càng khó chịu và không thoải mái với các hành động của Nga ở Ukraine. Ảnh hưởng của Nga ở Trung Á mà nước này coi là “gần nước ngoài” dường như đang suy giảm. Một số ví dụ để chứng minh nhận định trên là:

·      Cả Kazakhstan và Uzbekistan, lần lượt là các quốc gia lớn nhất Trung Á về diện tích đất đai và dân số, theo đuổi ''chính sách đối ngoại đa phương''. Lãnh đạo của cả hai nước đã tuyên bố dứt khoát rằng họ sẽ không công nhận tình trạng độc lập của Luhansk và Donetsk.

·      Tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St Petersburg vào tháng 6 năm 2022, Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev của Kazakhstan trả lời câu hỏi trước sự chứng kiến của Tổng thống Nga Vladimir Putin rằng Kazakhstan không thừa nhận nền độc lập của Luhansk và Donetsk. Ông cho rằng nếu quyền dân tộc tự quyết được công nhận thì sẽ có hơn 500-600 quốc gia thay vì 193 thành viên LHQ như hiện nay. Vì lý do này, ông nói rằng Kazakhstan không công nhận nền độc lập của Kosovo, hoặc [các khu vực ly khai của Gruzia] Nam Ossetia và Abkhazia. Và, cả những vùng lãnh thổ bán quốc gia như Luhansk và Donetsk. Bộ Ngoại giao Kazakhstan tuyên bố vào ngày 26 tháng 9 năm 2022 rằng họ sẽ không công nhận cuộc trưng cầu dân ý do Nga tiến hành tại bốn tỉnh của Ukraine mà qua đó Nga đã sáp nhập các vùng lãnh thổ này của Ukraine. Kazakhstan lên tiếng ủng hộ sự toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia.

·      Trong cùng chuyến thăm St Petersburg, trả lời câu hỏi của đài truyền hình Rossia-24 do nhà nước điều hành, về lòng biết ơn mà Kazakhstan nên cảm nhận đối với sự hỗ trợ của Nga/CSTO dành cho họ trong giờ phút cần thiết vào tháng 1 năm 2022, Tokayev tuyên bố: “Ở Nga, một số người bóp méo toàn bộ tình hình khi khẳng định rằng Nga được cho là đã cứu Kazakhstan và Kazakhstan giờ đây phải vĩnh viễn phục vụ và cúi đầu dưới chân Nga. Tôi cho rằng đó là những lập luận hoàn toàn phi lý, xa rời thực tế”.

·      Bộ trưởng Ngoại giao Uzbekistan khi đó là Abdulaziz Kamilov đã tuyên bố tại Thượng viện Uzbekistan vào ngày 17 tháng 3 năm 2022: “Uzbekistan trong lịch sử có quan hệ truyền thống toàn diện với cả Ukraine và Nga…Uzbekistan công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine. Chúng tôi không công nhận nhà nước Luhansk và Donetsk”.

·      Các nhà lãnh đạo cấp cao của Kazakhstan đã nhiều lần tuyên bố rằng Kazakhstan sẽ không vi phạm các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga vì nước này không muốn chịu các lệnh trừng phạt thứ cấp của các quốc gia phương Tây.

·      Timur Suleimenov, phó chánh văn phòng thứ nhất của Tổng thống Tokayaev cho biết trong chuyến thăm Brussels vào tháng 3 năm 2022: “Chúng tôi không công nhận tình trạng của Crimea cũng như tình hình với Donbass, bởi vì Liên Hợp Quốc không công nhận họ. Chúng tôi sẽ chỉ tôn trọng các quyết định được đưa ra ở cấp độ Liên Hợp Quốc”.

·      Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Kazakhstan Roman Vassilenko, trong cuộc họp với EU vào tháng 3 năm 2022, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giảm thiểu hoặc ngăn chặn tác động tiêu cực của các biện pháp trừng phạt của EU đối với Nga đối với quan hệ thương mại và kinh tế giữa Kazakhstan và EU. Ông nói thêm: “Các công ty châu Âu đang rời khỏi Nga do lệnh trừng phạt hoặc do áp lực từ người dân, từ các cổ đông và các lý do đạo đức. Họ muốn ở một nơi nào đó trong khu vực lân cận, và chúng tôi muốn trở thành điểm đến như vậy”.

·      Cả Uzbekistan và Kazakhstan đều bày tỏ mong muốn chào đón các công ty đa quốc gia muốn rời khỏi Nga do lệnh trừng phạt của các quốc gia phương Tây đối với Nga. Theo báo cáo, một số công ty đã chuyển đến các quốc gia này mặc dù số lượng không được dự đoán ban đầu.

·      Uzbekistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Tajikistan đã cấm công dân của họ cư trú tại Nga tham gia chiến tranh chống Ukraine. Có vẻ như khi bắt đầu cuộc xung đột, nhưng đặc biệt là sau khi Nga tuyên bố huy động 300.000 quân vào tháng 9 năm 2022, Nga đã đưa ra mức lương hấp dẫn và cũng đẩy nhanh các quy trình để người lao động nhập cư từ Trung Á có được quyền công dân nước này sau khi phục vụ trong quân đội Nga ít nhất một năm.

Các nước Trung Á đang cảm thấy lo lắng cả trước những lập luận do Nga đưa ra để tiến hành cuộc tấn công chống lại Ukraine cũng như việc Tổng thống Putin có thể thực hiện cuộc tấn công mà không bị trừng phạt. Một số trong số họ, đặc biệt là Kazakhstan, lo lắng rằng họ có thể là nước tiếp theo. Kazakhstan có đường biên giới đất liền dài nhất thế giới với Nga (hơn 7.000 km) và cũng có 18% dân số là người gốc và dân tộc Nga. Kazakhstan nói riêng, nhưng các quốc gia Trung Á khác có con số % thấp hơn, nhưng đều lo sợ về suy nghĩ của Nga.

Gần đây có một dòng tweet của cựu Tổng thống và Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev rằng Kazakhstan là một “Nhà nước nhân tạo”. Tuy nhiên, dòng tweet này đã nhanh chóng bị gỡ xuống và người ta làm rõ rằng tài khoản của Medvedev đã bị tin tặc chiếm quyền sử dụng. Bản thân Putin đã đưa ra một khẳng định tương tự cách đây vài năm. Một số chính trị gia cánh hữu ở Nga đã lên tiếng đe dọa sau tuyên bố của Tokayev tại St Petersburg vào tháng 6 năm 2022 cảnh báo Kazakhstan rằng nước này nên thận trọng vì đây có thể là nước tiếp theo sau Ukraine. Tokayev đã thể hiện khá rõ ràng sự không hài lòng và phản đối ngay trong chuyến thăm đó.

Màn trình diễn không mấy ấn tượng của quân đội Nga ở Ukraine từ tháng 2 năm 2022 tới nay đã buộc các nước Trung Á phải suy nghĩ lại rằng nếu Nga bị phát hiện là quá tham vọng ở Ukraine, thì làm sao họ có thể bảo đảm an ninh cho họ.

Trung Quốc ở Trung Á

Trung Quốc đã nhanh chóng mở rộng dấu ấn của mình ở Trung Á trong nhiều năm qua, không chỉ trong lĩnh vực thương mại và kinh tế mà còn trong các vấn đề chính trị, quân sự và an ninh. Điều này đã được chứng minh trong vô số đường ống dẫn dầu và khí đốt từ Kazakhstan, Uzbekistan và Turkmenistan ở Trung Á đến Trung Quốc trong hai thập kỷ qua cũng như việc thành lập một đồn quân sự/cảnh sát trong những năm gần đây ở Tajikistan. Sáng kiến Vành đai và Con đường được khởi xướng ban đầu với tên gọi Dự án Một vành đai Một con đường vào năm 2013 tại Kazakhstan đã tạo thêm động lực cho mối quan hệ đối tác Trung Quốc-Trung Á đang mở rộng nhanh chóng.

Vị thế ngày càng giảm sút của Nga trong khu vực đã thôi thúc Trung Quốc nhanh chóng tăng cường ảnh hưởng trong khu vực. Điều này có thể thấy rõ trong thông báo gần đây về tuyến đường sắt Trung Quốc-Kyrgyzstan-Uzbekistan vốn đã nằm im trong nhiều năm qua vì sự phản đối của Nga. Ngoài ra, một số thỏa thuận sâu rộng nhằm mở rộng hơn nữa quan hệ đối tác kinh tế và thương mại đã được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ký kết trong chuyến thăm Kazakhstan và Uzbekistan vào tháng 9 năm 2022.

Trong khi chào đón dòng vốn đầu tư từ Trung Quốc vào nước họ, các quốc gia Trung Á, đặc biệt là người dân, nếu không phải là giai cấp thống trị và giới thượng lưu, đang e ngại về ảnh hưởng ngày càng tăng quá mức của Trung Quốc tại nước họ. Giữa những lo lắng ngày càng tăng cũng như khoảng trống được tạo ra do sự phân tâm của Nga đối với khu vực, Trung Quốc đã nhanh chóng mở rộng tầm ảnh hưởng ở Trung Á. Trung Quốc đã khởi động cuộc họp cấp bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc + Trung Á (C+C5) đầu tiên vào tháng 7 năm 2020 và đang tiến hành một cách rất tích cực. Học tập cách làm của Ấn Độ, Trung Quốc đã tổ chức Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên với các nhà lãnh đạo Trung Á vào ngày 25 tháng 1 năm 2022, chỉ vài ngày trước Hội nghị thượng đỉnh Ấn Độ-Trung Á. Chủ tịch Tập Cận Bình đã mời các nhà lãnh đạo Trung Á đến thăm Trung Quốc vào tháng 5 năm 2023 để dự Hội nghị thượng đỉnh trực tiếp. Nhìn chung, Trung Quốc mong muốn biến quan hệ đối tác tại Hội nghị thượng đỉnh trở thành phương tiện quan trọng nhất để đưa mối quan hệ lên một tầm cao mới.

Các quốc gia khác cũng quan tâm

Một số quốc gia trong và ngoài khu vực cũng đang nắm bắt cơ hội này và mong muốn tăng cường quan hệ đối tác với các quốc gia này. Thổ Nhĩ Kỳ đã hợp tác với các nước Trung Á trong nhiều năm qua. Thổ Nhĩ Kỳ chia sẻ các mối quan hệ lịch sử, văn hóa, ngôn ngữ, tôn giáo và văn minh với tất cả các quốc gia Trung Á, ngoại trừ Tajikistan. Vài năm gần đây chứng kiến các cuộc gặp thường xuyên giữa lãnh đạo Trung Á với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ. Tổng thống Erdogan lần đầu tiên có mặt trực tiếp tại bất kỳ Hội nghị cấp cao nào của khối hợp tác Thượng Hải (SCO) ở Samarkand. Erdogan cũng đã tới Astana, Kazakhstan để tham dự Hội nghị về các biện pháp tương tác và xây dựng lòng tin ở châu Á (CICA) vào tháng 10 năm 2022.

Iran cũng đang thúc đẩy quan hệ đối tác với Trung Á. Nước này đã trở thành thành viên mới nhất của SCO tại Hội nghị thượng đỉnh Samarkand vào năm 2022. Tổng thống Iran Raisi cũng đã tham dự Hội nghị thượng đỉnh CICA ở Astana vào tháng 10 năm 2022. Mỹ đã tổ chức một cuộc họp C5+1 với các ngoại trưởng của tất cả các quốc gia Trung Á bên lề UNGA tại New York vào năm 2022. Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken đã đến thăm Kazakhstan và Uzbekistan vào cuối tháng 2 năm 2023. Đây là một trong những chuyến thăm hiếm hoi của một Ngoại trưởng Mỹ tới Trung Á. Trước đó, Ngoại trưởng Mike Pompeo khi đó đã đến thăm Kazakhstan và Uzbekistan vào tháng 2 năm 2020. Trong cả hai dịp này, các cuộc gặp C5+1 giữa ngoại trưởng các quốc gia Trung Á và Mỹ đã được tổ chức tại Kazakhstan.

Tổng thống Charles Michel của Liên minh Châu Âu đã đến thăm Kazakhstan và Uzbekistan vào tháng 10 năm 2022. Ông đã gặp các nhà lãnh đạo của tất cả năm quốc gia Trung Á tại Kazakhstan trong chuyến thăm. Josep Borrell, Đại diện cấp cao của Liên minh Châu Âu về Chính sách Đối ngoại và An ninh đã đến thăm Uzbekistan vào tháng 11 năm 2022 và tham gia hai cuộc họp quan trọng tại Samarkand: Hội nghị Bộ trưởng EU-Trung Á và Hội nghị Kết nối EU-Trung Á.

Ấn Độ ở Trung Á

Các động lực thay đổi nhanh chóng của cấu trúc chính trị, chiến lược và kinh tế khu vực và toàn cầu của Trung Á mang đến cơ hội sáng sủa cho Ấn Độ đa dạng hóa và làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác với các quốc gia này. Các quốc gia Trung Á tạo thành một phần của khu vực lân cận mở rộng của Ấn Độ. Ấn Độ có mối quan hệ lịch sử và văn minh hàng thiên niên kỷ với các quốc gia này. Ấn Độ đã không thể tận dụng các kết nối lâu đời với khu vực này do không có sự tiếp giáp về địa lý và thiếu kết nối với các quốc gia này. Ấn Độ đã tăng cường đáng kể cam kết với khu vực trong 9 năm qua, bắt đầu bằng chuyến thăm lịch sử của Thủ tướng Narendra Modi tới tất cả 5 quốc gia Trung Á vào tháng 7 năm 2015. Những tháng và năm gần đây đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về cường độ quan hệ song phương.

Thủ tướng Modi đã tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Trung Á+Ấn Độ dưới hình thức trực tuyến vào ngày 27 tháng 1 năm 2022. Các bên nhất trí rằng các Hội nghị cấp cao như vậy sẽ được tổ chức hai năm một lần. Thủ tướng Modi đã đến thăm Samarkand, Uzbekistan vào tháng 9 năm 2022 và Bishkek, Kyrgyzstan vào tháng 6 năm 2019 để dự Hội nghị thượng đỉnh SCO. Ấn Độ và Trung Á đã khởi động Đối thoại Ấn Độ-Trung Á ở cấp bộ trưởng ngoại giao tại Samarkand, Uzbekistan vào năm 2019. Đối thoại gần đây nhất do Tiến sĩ S Jaishankar, Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ chủ trì đã diễn ra tại New Delhi vào tháng 12 năm 2021. Cố vấn An ninh Quốc gia (NSA) Shri Ajit Doval đã tổ chức cuộc họp của các Cố vấn An ninh Quốc gia khu vực để thảo luận về tình hình ở Afghanistan vào tháng 11 năm 2022. Các bộ trưởng và quan chức cấp cao của Ấn Độ từ các bộ và cơ quan khác nhau của chính phủ đã thường xuyên gặp gỡ những người đồng cấp từ Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan (là thành viên của SCO) trong các cuộc họp của SCO tại thủ đô của các quốc gia đã chủ trì Hội nghị thượng đỉnh SCO.

Ấn Độ không thể tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ + Trung Á vào năm 2022 do lịch trình dày đặc vào năm 2022. Để duy trì động lực, bắt buộc phải tổ chức sự tương tác này ở Kazakhstan hoặc Kyrgyzstan trong năm 2023. Tương tự như vậy, trong các lĩnh vực khác như kinh doanh, văn hóa, các nhóm think-tank, v.v., cần phải tăng cường hợp tác với Trung Á.

Có sự đồng nhất đáng kể về quan điểm và lập trường đối với hầu hết các vấn đề khu vực và toàn cầu giữa Ấn Độ và Trung Á. Một số trong số này bao gồm hòa bình và ổn định ở Afghanistan; Khả năng kết nối (INSTC và Chabahar - tất cả các quốc gia Trung Á đều là các quốc gia không giáp biển, Uzbekistan là quốc gia không giáp biển và các quốc gia láng giềng của nước này cũng đều không giáp biển); Chống khủng bố; khí hậu thay đổi; thương mại và đầu tư, v.v. Ấn Độ có thể chia sẻ kiến thức chuyên môn của mình trong các lĩnh vực CNTT, Khởi nghiệp, dược phẩm và nhiều lĩnh vực khác với các nước Trung Á. Có sự đồng cảm, ấm áp và tin tưởng giữa người dân Ấn Độ và Trung Á. Ấn Độ không cảm thấy sợ hãi hay đe dọa như trường hợp của một số nước láng giềng khác trong Khu vực.

Sẽ rất hữu ích nếu Ấn Độ hợp tác với các quốc gia có cùng chí hướng khác như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu và các quốc gia khác để củng cố và tăng cường can dự với Trung Á. Điều này sẽ mang lại lợi ích và nâng cao lợi thế chung.

Ấn Độ đã tích cực làm việc để tăng cường đáng kể mối quan hệ với Trung Á trong những năm gần đây. Ấn Độ cần xác định các con đường và cơ hội tiếp theo trong nhiều lĩnh vực từ chính trị, an ninh, chiến lược và kinh doanh đến học thuật, văn hóa, du lịch, thể thao và kết nối giữa người với người. Mối quan hệ Ấn Độ-Trung Á đang sẵn sàng trước ngưỡng cửa tăng cường quan hệ đối tác chính trị, an ninh, kinh tế và văn hóa.

Kết luận

Trong bối cảnh bất ổn và xung đột địa chính trị ngày càng tăng, Trung Á đang tìm kiếm các đối tác khác ngoài Nga và Trung Quốc để hợp tác. Ấn Độ hoàn toàn phù hợp với mong muốn hợp tác vì Trung Á cảm nhận Ấn Độ không gây ra mối đe dọa nào trong mối quan hệ đối tác. Tuy nhiên, Ấn Độ sẽ cần tăng cường đáng kể sự hợp tác của mình với khu vực Trung Á trong tất cả các lĩnh vực: chính trị, quản trị, an ninh, kinh doanh, khoa học, công nghệ, y tế, giáo dục, văn hóa, các nhóm tư vấn và các tổ chức khác, cả ở cấp độ song phương cũng như cấp độ khu vực. Mặc dù tất cả các quốc gia đều cần được quan tâm đúng mức, nhưng Uzbekistan và Kazakhstan đáng được chú trọng đặc biệt, Uzbekistan vì nước này nổi lên là quốc gia chủ động nhất trong số các quốc gia Trung Á mong muốn tăng cường quan hệ đối tác với Ấn Độ và Kazakhstan vì đây là quốc gia lớn nhất về mặt địa lý, có nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng và là nền kinh tế lớn nhất của khu vực.

Ấn Độ là Chủ tịch hiện tại của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO). Ấn Độ đã và đang tích cực tổ chức một số sự kiện dưới sự bảo trợ của SCO, trong đó có sự tham gia của các đại diện thích hợp của bốn quốc gia Trung Á là thành viên của SCO. Một số tương tác này bao gồm các cuộc họp của Cố vấn An ninh Quốc gia, Chánh án Tòa án Tối cao, Bộ trưởng Văn hóa và những người quan trọng khác. Các cuộc họp của Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng Ngoại giao lần lượt diễn ra tại Ấn Độ vào cuối tháng 4 và tháng 5 năm 2023. Hội nghị thượng đỉnh SCO sẽ được tổ chức tại Goa, Ấn Độ vào tháng 7 năm 2023.

Ấn Độ cần tận dụng tối đa mọi tương tác để thúc đẩy bền vững quan hệ đối tác với tất cả các nước Trung Á.

Tác giả: Ashok Sajjanhar, từng là Đại sứ Ấn Độ tại Kazakhstan, Thụy Điển và Latvia, hiện là Chủ tịch Viện Nghiên cứu Toàn cầu ở New Delhi và Thành viên Hội đồng Điều hành, Viện Nghiên cứu và Phân tích Quốc phòng Manohar Parrikar.

Nguồn: https://indiafoundation.in/articles-and-commentaries/india-and-central-asia-navigating-the-geo-political-flux/