Cụ thể, trong giai đoạn tháng 1 đến tháng 6 năm 2025, thương mại nông sản hai chiều thể hiện đà tăng mạnh mẽ. Nhập khẩu nông sản của Ấn Độ từ Mỹ tăng 49,1%, đạt 1.693,2 triệu USD so với 1.135,8 triệu USD cùng kỳ năm 2024. Sự tăng trưởng này được thúc đẩy chủ yếu bởi các mặt hàng chủ lực như hạt cây ăn quả (đặc biệt là hạnh nhân và hồ đào, vượt mốc 1,1 tỷ USD năm 2024), ethanol (chủ yếu phục vụ ngành công nghiệp hóa chất và dược phẩm), cùng với dầu đậu nành và bông – những mặt hàng hưởng lợi trực tiếp từ chính sách giảm thuế nhập khẩu của Ấn Độ (từ 27,5% xuống 16,5%) và nhu cầu nội địa gia tăng.

Ở chiều ngược lại, xuất khẩu nông sản của Ấn Độ sang Mỹ cũng tăng 24,1%, lên mức 3.472,7 triệu USD, thể hiện sự đa dạng hóa đáng kể với các mặt hàng chủ chốt bao gồm hải sản đông lạnh (đặc biệt là tôm, đạt 2.483,8 triệu USD năm 2024), gia vị, tinh dầu, gạo basmati, trái cây & rau chế biến, và bánh ngọt (mỗi nhóm đều có giá trị xuất khẩu trên 200 triệu USD). Điều đáng nói là ngành hải sản Ấn Độ vẫn duy trì vị thế cạnh tranh mạnh (đứng thứ 3 về nguồn cung cho Mỹ, sau Canada và Chile, vượt Indonesia, Việt Nam, Ecuador) bất chấp mức thuế nhập khẩu áp lên hàng Ấn Độ lên tới 50% – cao hơn hẳn so với các đối thủ (Chile: 10%, Ecuador: 15%, Indonesia: 19%, Việt Nam: 20%, Canada: 35%). Xu hướng này dự báo tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản của Ấn Độ sang Mỹ có thể đạt 7,7 tỷ USD và nhập khẩu từ Mỹ vượt 3,5 tỷ USD trong cả năm 2025.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng thực tế này tồn tại song song với một bế tắc sâu sắc trong đàm phán chính sách. Nguyên nhân chính nằm ở việc Ấn Độ kiên định duy trì các "làn ranh đỏ" nhằm bảo vệ nông dân và nền sản xuất nội địa, cụ thể là hạn chế nhập khẩu sản phẩm biến đổi gen (GMO) như ngô và đậu nành, cùng với việc từ chối mở cửa thị trường cho ethanol sử dụng làm nhiên liệu – một yêu cầu then chốt từ phía Mỹ  dù New Delhi vẫn cho phép nhập khẩu ethanol công nghiệp. Các bất đồng dai dẳng về mở cửa thị trường nông sản và sữa, theo thông tin từ Reuters, đã khiến các cuộc đàm phán sau 5 vòng đi vào bế tắc và vòng đàm phán mới nhất với phái đoàn Mỹ đã bị hoãn vô thời hạn, bất chấp áp lực thuế quan ngày càng tăng từ Washington. Bối cảnh này càng trở nên phức tạp bởi căng thẳng địa chính trị leo thang. Chính quyền Trump đã áp dụng mức thuế nhập khẩu tổng cộng 50% (gồm 25% thuế trả đũa và 25% thuế trừng phạt) đối với một số hàng hóa Ấn Độ, lý do được viện dẫn là việc New Delhi tiếp tục mua dầu từ Nga. Ấn Độ đã phản ứng mạnh mẽ, lên án đây là hành động "không công bằng, vô lý" và khẳng định sẽ bảo vệ lợi ích quốc gia. Các diễn biến chiến lược rộng hơn, như sự cạnh tranh trong an ninh năng lượng, định hướng đa phương (BRICS so với Quad), cũng đan xen và gây áp lực lên quan hệ thương mại song phương.

Sự tương phản rõ rệt giữa thực tiễn thị trường năng động và chính sách đối nghịch tạo nên nghịch lý cốt lõi. Về mặt chính sách, New Delhi ưu tiên hàng đầu là bảo vệ các lĩnh vực nhạy cảm nội địa, và sức ép từ Mỹ hiện chưa đủ để khiến Ấn Độ nhượng bộ trên các vấn đề GMO hay ethanol nhiên liệu. Ngược lại, trên thị trường, nhu cầu thực tế từ cả hai phía – nhu cầu của Ấn Độ đối với các mặt hàng nông công nghiệp chất lượng cao của Mỹ và nhu cầu của thị trường Mỹ đối với các đặc sản và nguyên liệu chế biến từ Ấn Độ – vẫn đủ mạnh để vượt qua các rào cản chính trị và thuế quan trong ngắn hạn. Điều này chứng tỏ sức mạnh của các lợi ích kinh tế bổ sung và cấp thiết. Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo rằng nếu tình trạng bế tắc chính sách và căng thẳng địa chính trị kéo dài, nguy cơ lan tỏa sang các lĩnh vực thương mại khác như chế tạo, dược phẩm và đầu tư là hiện hữu, đe dọa làm suy yếu toàn bộ quan hệ kinh tế song phương.

Quan hệ thương mại nông sản Ấn-Mỹ hiện đang tồn tại trong một trạng thái song hành nghịch lý: tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ dựa trên nhu cầu thị trường thực tế diễn ra đồng thời với sự đình trệ trong đàm phán chính trị và leo thang căng thẳng địa chính trị. Trong trung hạn, động lực thị trường có thể tiếp tục duy trì lợi ích song phương nhất định ngay cả khi thiếu vắng một thỏa thuận toàn diện. Tuy nhiên, tính bền vững của mô hình này đối mặt với nhiều rủi ro từ sự bất ổn chính sách thuế quan, áp lực nội bộ từ các nhóm lợi ích trong nước ở cả hai quốc gia, và sự biến động của cục diện chiến lược toàn cầu. Giải pháp khả thi để phá vỡ thế bế tắc hiện nay có thể nằm ở việc hai bên cùng nỗ lực tìm kiếm một công thức cân bằng linh hoạt, bao gồm mở cửa thị trường có chọn lọc cho các mặt hàng cụ thể, duy trì các cơ chế bảo vệ cần thiết đối với sản xuất nội địa nhạy cảm, và tăng cường hợp tác kỹ thuật ở các cấp độ chuyên môn để xây dựng lòng tin và giảm thiểu tranh chấp.