Tham vọng của New Delhi tại Bắc Cực phản ánh sự thay đổi đáng kể về tư tưởng trong những năm gần đây. Mặc dù Ấn Độ từ lâu đã nhấn mạnh hợp tác trong nghiên cứu khoa học và khí hậu, nhưng tầm nhìn Bắc Cực của nước này hiện mang một chiều hướng địa kinh tế rõ rệt. Sự phát triển này bắt nguồn từ việc băng tan nhanh chóng ở Bắc Cực và triển vọng ngày càng tăng về việc vận chuyển hàng hải quanh năm dọc theo tuyến đường Biển Bắc (với sự hỗ trợ của tàu phá băng). Ngoài ra, trong bối cảnh mối quan hệ giữa Nga với phương Tây đang xấu đi và việc các khoản đầu tư, công nghệ và công ty phương Tây rút khỏi Bắc Cực của Nga do các lệnh trừng phạt, Moscow đã hoan nghênh sự tham gia của các nước châu Á - Trung Quốc và Ấn Độ - vào Bắc Cực. Trong khi Bắc Kinh đã tăng cường hiện diện tại Bắc Cực trong thập kỷ qua, sự hiện diện của Ấn Độ vẫn còn khiêm tốn. Tuy nhiên, từ những năm 2020, hợp tác song phương với Nga tại khu vực Bắc Cực đã trở nên nổi bật trong các diễn ngôn chính thức. Trong bối cảnh này, việc tìm hiểu các động lực thúc đẩy sự tham gia của Ấn Độ vào Bắc Cực, đánh giá phạm vi hiện diện của nước này tại Bắc Cực thuộc Nga và xem xét vị trí trung tâm của tuyến đường Biển Bắc trong tính toán của New Delhi cần được xem xét kỹ lưỡng hơn.

Ấn Độ và Bắc Cực

New Delhi có mối quan hệ lịch sử với Bắc Cực. Năm 1920, Ấn Độ đã ký Hiệp ước Svalbard. Tám mươi bảy năm sau, vào năm 2007, New Delhi đã khởi động chuyến thám hiểm khoa học đầu tiên tại Bắc Cực. Năm 2008, Ấn Độ khánh thành tiền đồn Bắc Cực đầu tiên của mình tại Svalbard. Vị trí trung tâm trong chính sách Bắc Cực của Ấn Độ nhấn mạnh vào việc tăng cường hợp tác về khoa học và công nghệ, phát triển kinh tế và con người, biến đổi khí hậu, quản trị Bắc Cực và tăng cường kết nối. Tầm quan trọng ngày càng tăng của Bắc Cực trong tính toán của New Delhi được phản ánh trong nỗ lực gia nhập Hội đồng Bắc Cực, được chấp thuận vào năm 2013. Cùng với Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Singapore đã được cấp quy chế quan sát viên trong Hội đồng Bắc Cực, nơi đã thể chế hóa việc quản trị Bắc Cực trên phạm vi toàn cầu.

Thứ nhất, diễn ngôn về biến đổi khí hậu ở Bắc Cực được nhìn nhận thông qua lăng kính trong nước. New Delhi nhận thấy sự tương đồng trong tác động của biến đổi khí hậu ở Bắc Cực và Nam Cực với dãy Himalaya. Dãy Himalaya được định vị là “cực băng thứ ba” (sau Bắc Cực và Nam Cực), nơi băng tan dẫn đến những thay đổi về điều kiện thời tiết và mô hình gió mùa. Thứ hai, chiến lược này phản ánh động lực ngày càng tăng hướng tới việc tăng cường các mối liên kết kinh tế và kết nối với các khu vực Bắc Cực. Sự thay đổi này có thể được quy cho những thay đổi đang diễn ra trong địa kinh tế Bắc Cực của Nga. Trong thập kỷ qua, việc phát triển các dự án khai thác năng lượng và khoáng sản, các cảng Bắc Cực và tăng cường các nút kết nối đã được ưu tiên và có thể được phản ánh trong các tài liệu chiến lược quan trọng, chẳng hạn như Chính sách Bắc Cực năm 2020 và học thuyết hàng hải năm 2022.

Ngoài ra, các yếu tố tân hiện thực khác, chẳng hạn như sự hợp nhất của các công ty Trung Quốc trong diễn ngôn về Bắc Cực của Nga, cùng với khoảng trống do các công ty phương Tây rời khỏi khu vực, đã góp phần thúc đẩy sự quan tâm ngày càng tăng của Ấn Độ trong việc tăng cường sự tham gia vào Bắc Cực. Theo tính toán của Ấn Độ, việc tăng cường hợp tác ở Bắc Cực có tác động tích cực theo cấp số nhân đối với quan hệ đối tác Ấn Độ-Nga. Điều này sẽ tạo ra nhiều công bằng hơn cho khu vực công và tư nhân Ấn Độ, tăng cường sự hiện diện của New Delhi tại Bắc Cực thuộc Nga, đặc biệt là trong các lĩnh vực khác như năng lượng, khai khoáng, vật liệu đất hiếm và đóng tàu.

Năm 2021, đầu tư của khu vực công Ấn Độ vào Nga, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng và khoáng sản, đạt tổng cộng 16 tỷ đô la Mỹ, cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng trong việc tăng cường hợp tác năng lượng song phương. Kể từ tháng 2 năm 2022, do giá dầu giảm, New Delhi đã trở thành nước nhập khẩu dầu thô lớn thứ hai của Nga, và thương mại song phương tăng theo cấp số nhân, từ 12 tỷ đô la Mỹ năm 2021 lên 66 tỷ đô la Mỹ năm 2025. Trong khi xuất khẩu dầu thô chiếm phần lớn thương mại song phương, thương mại phi dầu mỏ sau đó cũng bắt đầu tăng trong thương mại song phương. Trong từ thập kỷ qua, cả hai nước Ấn Độ và Nga đã bày tỏ sự quan tâm chung trong việc hợp tác khai thác tài nguyên, năng lượng và vật liệu đất hiếm ở Bắc Cực.

Tuyến đường Biển Bắc

Lợi ích của New Delhi đối với tuyến đường Biển Bắc xuất phát từ triển vọng mở rộng Hành lang Hàng hải phía Đông, kết nối các cảng phía Đông của Ấn Độ với Vladivostok và sau đó kết nối với Bắc Nga. Việc New Delhi sử dụng Tuyến đường Biển Bắc sẽ cho phép kết nối vòng tròn với Nga theo ba hướng: tuyến đường hiện có qua Mumbai đến St. Petersburg, tuyến đường qua Kavkaz sử dụng hành lang vận tải quốc tế Bắc-Nam, và tuyến đường thứ ba là hành lang hàng hải phía Đông. Tuyến đường Biển Bắc sẽ bổ sung cho ba tuyến đường này không chỉ về mặt hàng hải đến châu Âu mà còn bằng cách tăng cường kết nối giữa Bắc Cực của Nga và các cảng của Ấn Độ. Việc sử dụng Tuyến đường Biển Bắc từ các cảng Bắc Cực thông qua Hành lang Hàng hải phía Đông để đến các cảng của Ấn Độ có thể giảm số ngày vận chuyển.

Năm 2023, Alexei Chekunkov, Bộ trưởng Phát triển Viễn Đông và Bắc Cực của Nga, đã đến thăm Ấn Độ để thảo luận về việc vận chuyển hàng hóa qua tuyến đường Biển Bắc. Năm 2024, trong chuyến thăm Moskva của Thủ tướng Narendra Modi, hai bên đã quyết định thành lập một nhóm công tác về tuyến đường Biển Bắc thuộc Ủy ban liên chính phủ song phương về hợp tác thương mại, kinh tế, khoa học, kỹ thuật và văn hóa. Trong phiên họp toàn thể của nhóm công tác, hai bên đã thảo luận về các mục tiêu vận chuyển hàng hóa, khả năng đào tạo cho thủy thủ Ấn Độ về hàng hải vùng cực, và các dự án chung về đóng tàu ở Bắc Cực. Với việc các cảng và cơ sở đóng tàu của Nga đang hoạt động hết công suất, Moskva đã bắt đầu đáp ứng nhu cầu đóng tàu phá băng phi hạt nhân cho các nước thứ ba. Trong bối cảnh này, năm ngoái, Rosatom và Chính phủ Ấn Độ đã ký kết Bản ghi nhớ trị giá 750 triệu đô la Mỹ để đóng bốn tàu phá băng phi hạt nhân.

Thách thức

Mặc dù mối quan tâm ngày càng tăng và việc thể chế hóa hợp tác dọc theo tuyến đường Biển Bắc, đầu tư của Ấn Độ vào Bắc Cực vẫn còn rất nhỏ. Hiện tại, Ấn Độ vẫn tiếp tục nhập khẩu dầu và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) có nguồn gốc từ Bắc Cực thuộc Nga, nhưng các yếu tố bên ngoài như đe dọa trừng phạt đã ảnh hưởng đến hoạt động của nước này. Ví dụ, năm ngoái, Bộ trưởng Dầu mỏ Ấn Độ đã tuyên bố New Delhi sẽ không mua LNG từ dự án Arctic-LNG 2 đã được phê duyệt. Thứ hai, ngay cả việc sử dụng tuyến đường Biển Bắc để vận chuyển hàng hóa Ấn Độ sang châu Âu hoặc Bắc Mỹ cũng không khả thi về mặt thương mại. Điều này là do những hạn chế do thực tế cơ cấu và các lực lượng thị trường gây ra. Những hạn chế này bao gồm tỷ lệ xuất khẩu trên GDP thấp của Ấn Độ (dao động khoảng 20%) và ít tập trung vào lĩnh vực sản xuất, dẫn đến việc New Delhi có lợi thế so sánh hạn hẹp trong rổ hàng hóa xuất khẩu của mình. Ngoài ra, chi phí vận chuyển cao, thiếu tàu chạy trên băng và thách thức trong việc bảo hiểm hàng hóa làm phức tạp quá trình vận chuyển, làm giảm tính khả thi của tuyến đường Biển Bắc.

Tuy nhiên, New Delhi nhận thức được khả năng tồn tại trong tương lai của NSR, xét đến việc Bắc Cực tiếp tục tan băng và triển vọng cải thiện quan hệ giữa Nga và các quốc gia Bắc Cực khác (về lâu dài), đó là lý do tại sao Ấn Độ đang hướng tới tăng cường hợp tác dọc theo tuyến đường này. Khoảng trống do sự ra đi của các công ty phương Tây đã tạo ra thêm nhiều con đường cho sự hợp tác chung ở Bắc Cực. Hơn nữa, Moscow coi New Delhi là đối tác chiến lược trong việc phát triển chung khu vực Bắc Cực và nhận thấy sự hiện diện tích cực của Ấn Độ trong diễn ngôn về quản trị Bắc Cực, vốn đã trở nên bất ổn kể từ khi chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga bắt đầu. Xu hướng hiện tại trong quan hệ của Nga với phương Tây cho thấy sự Đông phương hóa hơn nữa của Bắc Cực, xét đến sự hiện diện ngày càng tăng của các quốc gia châu Á ở Bắc Cực. Trong bối cảnh này, chuyến thăm sắp tới của Tổng thống Vladimir Putin tới Ấn Độ vào đầu tháng 12 có thể sẽ nhấn mạnh trở lại vào việc mở rộng quy mô đầu tư chung và tăng cường sự hiện diện về kinh tế và khoa học của Ấn Độ tại Bắc Cực của Nga.