Trong những tuần gần đây, hình ảnh những con đường ngập nước nghiêm trọng ở Gurugram, Varanasi và Mumbai đã thu hút sự chú ý của cả nước. Từ những con đường huyết mạch ở Delhi biến thành sông cho đến những thành phố như Bengaluru tê liệt sau một đêm mưa lớn, rõ ràng là các thành phố của Ấn Độ không được xây dựng để chống chọi với biến động khí hậu đang ngày càng nhiều. Lượng mưa thất thường, hạn hán kéo dài, nhiệt độ tăng cao và ngập lụt đô thị không còn hiếm gặp nữa mà đang trở thành một phần tất yếu của mùa mưa. Và mặc dù các biện pháp can thiệp của chính phủ - chẳng hạn như hệ thống thoát nước tốt hơn hoặc các đơn vị ứng phó thảm họa - là cần thiết, nhưng vẫn chưa đủ. Đã đến lúc chúng ta nhận ra rằng, việc xây dựng các thành phố có khả năng chống chịu sẽ đòi hỏi sự tham gia từ một bên thường bị bỏ qua: khu vực tư nhân.

Theo định nghĩa, các thành phố có khả năng chống chịu là những thành phố có thể dự đoán, hấp thụ và phục hồi sau những cú sốc liên quan đến khí hậu. Tuy nhiên, con đường hướng tới khả năng chống chịu đang bị cản trở bởi hai thách thức quan trọng. Thứ nhất, thiếu dữ liệu rủi ro khí hậu cục bộ và việc tích hợp dữ liệu này vào quy hoạch cấp thành phố. Thứ hai, việc áp dụng hạn chế các công cụ công nghệ hiện đại để nâng cấp và đảm bảo tương lai cho các hệ thống đô thị. Trên cả hai mặt trận, khu vực tư nhân có vai trò xúc tác - không phải là một bên hỗ trợ, mà là đồng kiến ​​trúc sư cho hành trình phục hồi đô thị của Ấn Độ. Hãy xem xét việc ban hành luật bắt buộc các tập đoàn hàng đầu phải phân bổ một khoản tiền nhất định từ 2% quỹ Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR). Điều này sẽ đảm bảo rằng các tập đoàn tư nhân khổng lồ, thậm chí cả các công ty vừa và nhỏ, được nâng cao nhận thức về vấn đề cấp bách này là xây dựng các thành phố có khả năng phục hồi để thúc đẩy tăng trưởng chung.

Nền tảng của khả năng phục hồi khí hậu là hiểu rõ rủi ro - rủi ro tập trung ở đâu, rủi ro đang diễn biến như thế nào và ai là đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Tuy nhiên, hầu hết các thành phố ở Ấn Độ không được tiếp cận với các đánh giá rủi ro khí hậu cục bộ, và còn thiếu nhiều cơ chế để thúc đẩy hành động. Theo một nghiên cứu do Trung tâm Nghiên cứu Chính sách thực hiện vào năm 2023, chưa đến 10% các thành phố ở Ấn Độ có bản đồ cơ bản về mức độ dễ bị tổn thương do khí hậu. Dữ liệu ở những nơi có sẵn - chẳng hạn như từ các cơ quan quản lý thảm họa của tiểu bang - thường rất sơ sài, phân tán hoặc không được chuyển thành các quyết định quy hoạch đô thị khả thi.

Điều này tạo ra một điểm mù nguy hiểm. Ví dụ, chúng ta biết rằng các đợt nắng nóng ở các thành phố như Ahmedabad và Nagpur đã kéo dài và dữ dội hơn trong thập kỷ qua, nhưng dữ liệu chi tiết về các khu dân cư thiếu cây xanh hoặc có nhiệt độ bề mặt cao thường bị thiếu trong các quyết định quy hoạch đô thị. Tương tự, các thành phố như Varanasi hoặc Patna thường xuyên bị ngập lụt ven sông và ngập lụt bề mặt, nhưng các quy hoạch tổng thể của họ lại không tính đến dự báo lượng mưa trong tương lai hoặc các mô hình rủi ro thoát nước.

Khu vực tư nhân có thể giúp thu hẹp khoảng cách này. Các công ty không gian địa lý, công ty khoa học dữ liệu và các công ty tư vấn rủi ro khí hậu tư nhân đã sở hữu các công cụ để lập bản đồ các điểm dễ bị tổn thương ở cấp độ chi tiết đến từng con phố. Trên thực tế, một số công ty khởi nghiệp của Ấn Độ – như Blue Sky Analytics và SatSure – đang sử dụng dữ liệu vệ tinh, máy học và mô hình Trí tuệ nhân tạo (AI) để theo dõi sự thay đổi nhiệt độ đô thị, đồng bằng ngập lụt, căng thẳng về nước và thay đổi sử dụng đất theo thời gian thực. Những bộ dữ liệu này, nếu được cung cấp cho các nhà quy hoạch đô thị và chính quyền thành phố, có thể cho phép các chiến lược thiết kế thích ứng – từ quy định phân vùng đến cải tạo cơ sở hạ tầng – được điều chỉnh phù hợp với hồ sơ rủi ro của địa phương.

Hơn nữa, các tổ chức tài chính, công ty bảo hiểm và các công ty bất động sản có động lực thương mại để định lượng và công bố rủi ro khí hậu. Ví dụ: nếu các nhà phát triển bất động sản được yêu cầu thực hiện “đánh giá tiền khả thi về khí hậu” trước khi được phê duyệt, các khu vực dễ bị ngập lụt hoặc căng thẳng về nhiệt trong tương lai có thể được bảo vệ trước. Việc người mua nói chung được thông báo về việc liệu các nhà phát triển có vượt qua được đánh giá này một cách thỏa đáng hay đã tuân thủ một số thông số nhất định khác là một hành động công bằng. Một báo cáo của Viện McKinsey toàn cầu (2020) cho thấy các thành phố tích hợp phân tích rủi ro khí hậu vào các quyết định quy hoạch có thể tiết kiệm tới 20% tổn thất cơ sở hạ tầng trong các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt.

Thách thức không chỉ nằm ở việc tạo ra dữ liệu mà còn ở việc chuyển đổi dữ liệu đó thành thiết kế. Ở đây, chuyên môn của khu vực tư nhân – từ kiến ​​trúc sư, kỹ sư đến các nhà khoa học vật liệu và công ty xây dựng – cũng có thể tích hợp dữ liệu khí hậu vào quy hoạch đô thị bền vững. Ví dụ, kiến ​​trúc chống lũ, vật liệu lợp phản xạ nhiệt và thiết kế làm mát thụ động đang ngày càng được triển khai tại các thành phố như Singapore hoặc Tokyo. Ngành bất động sản Ấn Độ phải chuyển đổi từ việc tối đa hóa diện tích sàn sang xây dựng có nhận thức về khí hậu. Quan hệ đối tác công tư (PPP) có thể yêu cầu những đổi mới như vậy trong các hợp đồng của chính phủ và các chương trình nhà ở giá rẻ, tạo ra nền tảng mới cho thiết kế đô thị bền vững với khí hậu.

Nút thắt lớn thứ hai là việc thiếu các giải pháp công nghệ giúp các thành phố theo dõi, ứng phó và phục hồi sau các cú sốc khí hậu theo thời gian thực. Khu vực tư nhân có vị thế độc đáo để lấp đầy khoảng trống này, bằng cách cung cấp các công nghệ có khả năng mở rộng, mô-đun hóa và hiệu quả về chi phí mà một mình chính phủ không thể triển khai nhanh chóng.

Hãy lấy vấn đề ngập lụt đô thị làm ví dụ. Một trong những nguyên nhân hàng đầu là tình trạng tắc nghẽn cống thoát nước mưa do giám sát kém. Ga tàu điện ngầm Milan nổi tiếng, Santacruz, Mumbai, đã bị ngập lụt hàng năm trong hai thập kỷ qua, cướp đi sinh mạng của rất nhiều người, không chỉ riêng xe cộ. Cho đến nay, vẫn chưa có giải pháp khả thi nào được tìm ra để tránh ngập lụt. Năm 2022, Cơ quan Phát triển Vùng Đô thị Mumbai đã thí điểm hệ thống thoát nước thông minh dựa trên cảm biến, có thể cảnh báo chính quyền trước khi các điểm nghẽn bị tràn. Các hệ thống này không được phát triển bởi các kỹ sư đô thị mà bởi một công ty IoT (Internet vạn vật) tư nhân. Tại Hyderabad, một hệ thống cảnh báo sớm tương tự dựa trên cảm biến về lũ quét đã được triển khai với sự hợp tác của một công ty công nghệ thời tiết tư nhân.

Không cần phải là nhà khoa học tên lửa mới có thể hiểu được đây là thảm họa chứ không phải những sự cố bất ngờ. Cơ quan Quản lý Thảm họa Quốc gia (NDMA) là cơ quan đầu mối ban hành các chính sách và hướng dẫn, trong khi Bộ Nội vụ (MHA) là cơ quan đầu mối về quản lý thảm họa. Thủ tướng lãnh đạo NDMA. Bộ trưởng giám sát các Cơ quan Quản lý Thảm họa Tiểu bang (SDMA) được thành lập ở cấp tiểu bang. Đạo luật Quản lý Thảm họa năm 2005 quy định một khuôn khổ pháp lý cho việc quản lý thảm họa ở Ấn Độ, tạo ra một cấu trúc phân cấp để ứng phó và giảm thiểu thảm họa hiệu quả. Mặc dù NDMA là cơ quan chủ quản Kế hoạch Quản lý Thảm họa Quốc gia, trong đó nêu rõ vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan trong việc giảm thiểu rủi ro, nhưng thảm họa vẫn xảy ra thường xuyên, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều thành phố. Do đó, sự tham gia của khu vực tư nhân trở thành điều kiện tiên quyết nếu Ấn Độ phải được xem xét một cách công bằng như Viksit vào năm 2047.

Tương tự như vậy, cảm biến từ xa và giám sát bằng máy bay không người lái có thể giúp giám sát việc xây dựng ở các khu vực nhạy cảm về sinh thái, theo dõi các vụ xâm lấn bất hợp pháp vào vùng đất ngập nước và đánh giá tình trạng cơ sở hạ tầng quan trọng sau thảm họa. Đây là những năng lực mà chính quyền thành phố thường thiếu, nhưng khu vực tư nhân có thể cung cấp dưới dạng mô hình dịch vụ. Điều tương tự cũng đúng với phân tích dự đoán trong cung cấp nước, di chuyển giao thông trong quá trình sơ tán hoặc lập bản đồ chỉ số nhiệt theo thời gian thực để cảnh báo sức khỏe cộng đồng.

Một mô hình đặc biệt hứa hẹn là Phòng thí nghiệm Sống Đô thị, nơi các nhà đổi mới tư nhân làm việc cùng với các quan chức thành phố, các tổ chức học thuật và cư dân để cùng nhau tạo ra các giải pháp công nghệ. Ví dụ, Đài quan sát Đô thị Bengaluru tập hợp dữ liệu từ nhiều nguồn - khiếu nại của người dân, nguồn cấp dữ liệu thời tiết, hồ sơ đất đai - để giúp thành phố ứng phó hiệu quả hơn với các biến động liên quan đến khí hậu. Các phòng thí nghiệm này có thể trở thành vườn ươm cho công nghệ khí hậu được thiết kế riêng cho các thành phố Ấn Độ, nhưng chúng đòi hỏi sự cởi mở của khu vực công để hợp tác và sự sẵn sàng của khu vực tư nhân để mở rộng quy mô vượt ra ngoài các dự án thí điểm.

Điều quan trọng nữa là phải nhận thức được rằng, nhiều biện pháp can thiệp công nghệ cho khả năng phục hồi khí hậu - lưới điện mặt trời siêu nhỏ, xử lý nước thải dựa vào thiên nhiên, xây dựng chống chịu khí hậu - có thể tạo ra việc làm và tiết kiệm trong dài hạn. Đây là nơi chính phủ phải tạo ra các điều kiện thuận lợi: tiêu chuẩn mua sắm xanh, các ưu đãi gắn liền với hiệu suất và cơ chế tài chính dựa trên kết quả, khen thưởng các công ty tư nhân xây dựng khả năng phục hồi vào kết cấu đô thị.

Khu vực tư nhân thường bị coi là tác nhân gây ô nhiễm hoặc tìm kiếm lợi nhuận trong hệ sinh thái đô thị. Tuy nhiên, khi quy mô và tần suất của các cú sốc khí hậu gia tăng, quan điểm này trở nên thụt lùi và phản tác dụng. Các thành phố Ấn Độ sẽ không thể trở nên kiên cường chỉ nhờ hành động của chính phủ. Khả năng phục hồi cũng không nên để mặc cho thị trường. Điều cần thiết là một mô hình đồng quản trị mới – nơi các thể chế công đặt ra định hướng và khuôn khổ trách nhiệm giải trình, còn khu vực tư nhân mang đến sự đổi mới, dữ liệu, vốn và năng lực thực thi.

Điều này không chỉ là tham vọng. Nó đã và đang diễn ra – theo những cách rời rạc và đầy hứa hẹn. Nhiệm vụ trước mắt là xây dựng cấu trúc và quy mô. Cần bắt buộc công khai rủi ro trong bất động sản, khuyến khích các công nghệ chống chịu khí hậu và đảm bảo rằng, mọi quyết định về cơ sở hạ tầng đô thị không chỉ được định hướng bởi chi phí hay sự tiện lợi, mà còn bởi khả năng phục hồi.