Sự kiện ngoại giao cấp cao luôn mang hai chiều liên quan chặt chẽ: nội dung chính sách và biểu tượng hiện diện. Quyết định của Thủ tướng Narendra Modi chỉ phát biểu qua video tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 22 ở Kuala Lumpur trong bối cảnh nhiều lãnh đạo lớn có mặt trực tiếp nên được nhìn nhận không chỉ như một lựa chọn lịch trình mà như một chỉ dấu về vị thế và phương thức hành xử của Ấn Độ trên trường khu vực.

Thứ nhất, về phương diện biểu tượng: Ngoại giao hiện diện là một công cụ quan trọng để thể hiện cam kết chính sách. Khi các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc đến các đối tác quan trọng như Nhật Bản và Australia đều tận dụng hội nghị để củng cố ảnh hưởng, việc không tham dự trực tiếp của ông Modi có ý nghĩa biểu tượng thiếu tích cực. Dù bài phát biểu trực tuyến nhắc lại cam kết về “tính trung tâm của ASEAN”, “Hợp tác hàng hải Ấn Độ - ASEAN” hay tham vọng kinh tế, sự thiếu mặt trực tiếp làm suy yếu hiệu quả giao tiếp không lời và khả năng vận động thực địa: các cuộc gặp bên lề, tiếp xúc cá nhân, và đối thoại không chính thức vốn thường mang tính quyết định trong ngoại giao khu vực  bị giới hạn hoặc mất đi.

Thứ hai, về hệ quả chính sách và quyền lực ảnh hưởng: ASEAN là sân chơi cạnh tranh mềm giữa các đối thủ lớn, nơi yếu tố thời gian, không gian gặp gỡ và xây dựng quan hệ cá nhân đóng vai trò quan trọng. Việc ông Modi vắng mặt trong bối cảnh tái đàm phán AITIGA và tham vọng nâng giá trị thương mại song phương cho thấy sự thiếu sót chiến lược. Sự vắng mặt này làm giảm khả năng New Delhi chủ động dẫn dắt đàm phán và tận dụng ảnh hưởng để thúc đẩy mục tiêu thương mại (mục tiêu 200 tỉ USD) hoặc các sáng kiến hợp tác hàng hải. Đồng thời, trong cuộc cạnh tranh với Bắc Kinh và Washington, sự vắng mặt dễ bị diễn giải là giảm mức độ ưu tiên chiến lược đối với khu vực, tạo cơ hội cho các đối tác khác định hình chương trình nghị sự ASEAN theo lợi ích riêng.

Thứ ba, tác động vị thế: khác với các cường quốc không tiếp giáp trực tiếp với đa số thành viên ASEAN, Ấn Độ có những ranh giới địa-lãnh hải và trên bộ với các quốc gia ASEAN. Do vậy, sự im lặng ngoại giao cá nhân càng có ý nghĩa trực tiếp đối với mối quan hệ lân bang, đặc biệt khi cần xử lý các vấn đề an ninh phi truyền thống, di cư, hay chính sách khu vực. Việc không có mặt trực tiếp cũng làm yếu đi khả năng sử dụng các nguồn lực mềm và hành động song phương để đối phó với những thay đổi địa chính trị ở Đông Nam Á.

Thứ tư, yếu tố chính trị trong nước và tính toán chính trị: lựa chọn tham dự trực tuyến nếu được giải thích bởi các lý do nội bộ như chuẩn bị bầu cử tiểu bang hoặc lễ hội phản ánh mâu thuẫn thường thấy giữa chi phí chính trị trong nước và lợi ích địa chính trị. Ở góc nhìn thực dụng, nhà lãnh đạo có thể hi sinh một sự kiện khu vực để bảo đảm hiệu quả chính trị trong nước; song hệ quả là rủi ro đánh mất ảnh hưởng lâu dài ở vòng ngoài. Tính toán như vậy cần được cân nhắc với chi phí cơ hội chiến lược và khả năng phục hồi quan hệ song phương sau khi đã để đối thủ lấp đầy chỗ trống.

Cuối cùng, hệ quả đối với cấu trúc kinh tế khu vực: ASEAN đang nổi lên như một trung tâm tăng trưởng, là điểm giao thoa của các chuỗi cung ứng toàn cầu. RCEP và các thoả thuận song phương mà Trung Quốc và Mỹ tăng cường đã cho thấy khu vực này có sức hút lớn về kinh tế. Tự loại mình ra khỏi những khoảnh khắc ngoại giao mang tính biểu tượng và thực chất  kể cả bằng cách không xuất hiện trực tiếp có thể khiến Ấn Độ gặp khó trong việc bảo vệ lợi ích kinh tế và truy cập vào các sáng kiến kết nối mới.

Lựa chọn tham dự trực tuyến phản ánh một điểm nghẽn trong sự hài hoà giữa tuyên ngôn chiến lược và thực tiễn ngoại giao. Ấn Độ cần phục hồi khả năng hiện diện trực tiếp ở những diễn đàn then chốt, đồng thời kết hợp các nỗ lực ngoại giao cấp cao với chiến lược kinh tế chủ động để tránh bị lấn át trong sân chơi mà chính họ có lợi ích địa chính trị. Trong dài hạn, việc củng cố mạng lưới quan hệ cá nhân, chủ động tham gia đàm phán thương mại và tận dụng các cơ hội hợp tác song phương là điều kiện cần để chính sách Hành động Phía Đông không chỉ dừng lại ở tuyên bố mà chuyển thành các hành động trong thực tế.