Một số phương Tây cảm thấy hoài nghi xung quanh đoạn phim Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cùng Tổng thống Vladimir Putin chào đón nhau nồng nhiệt tại Moscow vào ngày 8 tháng 7. Làm sao ông Modi có thể ôm Putin và nói về thương mại của đất nước họ trong bối cảnh cuộc chiến ở Ukraine.

Tại Moscow, Thủ tướng Modi cho rằng, “chiến tranh không thể giải quyết vấn đề” và rằng giải pháp “không thể tìm thấy trên chiến trường”, điều đó phù hợp với lập trường của Ấn Độ. Lập trường của Ấn Độ xứng đáng được suy ngẫm sâu hơn trong bối cảnh thực tế mới.

Trở lại tháng 2 năm 2022, Modi đã điện đàm với cả Tổng thống Putin và Tổng thống Zelensky qua điện thoại. Theo bản ghi chính thức của cuộc trò chuyện, ông Modi đã nói với ông Putin rằng “những khác biệt giữa Nga và nhóm NATO chỉ có thể được giải quyết thông qua đối thoại trung thực và chân thành”. Kể từ năm 2022, khi cuộc chiến của Nga ở Ukraine vẫn tiếp diễn, nhiều chính phủ khác ngoài phương Tây đã có lập trường riêng ủng hộ đối thoại để chấm dứt chiến tranh, từ Indonesia đến Brazil và Nam Phi. Trên thực tế, trên toàn thế giới, đây là quan điểm phổ biến hơn nhiều so với bất kỳ lựa chọn thay thế nào. Giờ đây, chúng ta đang ở thời điểm mà Mỹ - hoàn toàn vì lý do chính trị trong nước  - có thể đạt được quan điểm chính thức tương tự về việc chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine.

Với khả năng cao là ôngTrump có cơ hội chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11/2024 sau khi thoát chết trong vụ ám sát ở Pennsylvania, Mỹ có thể tiến tới giải quyết cuộc chiến ở Ukraine bằng cách buộc phải đạt được một thỏa thuận với Ukraine nếu ông Trump thắng cử. Vì những lý do riêng liên quan đến việc xoa dịu cơ sở cử tri trong nước, Trump và người đồng hành cùng đảng Cộng hòa mới được công bố, JD Vance, không ủng hộ việc liên tục tài trợ cho cuộc chiến của Ukraine chống lại Nga. Do đó, Ukraine có thể sớm bị buộc phải thỏa hiệp với Nga khi Trump trở lại làm tổng thống. Nếu điều này xảy ra, Ấn Độ sẽ có cơ hội thực hiện đúng lời nói của mình và hỗ trợ những gì có thể để chấm dứt chiến tranh. Mặc dù Ấn Độ cách xa một lục địa, nhưng vị thế là đối tác thương mại lớn với Nga có nghĩa là ngoại giao Ấn Độ có thể đóng vai trò của riêng mình thông qua các kênh tới Moscow; chẳng hạn, bằng cách khuyến khích ông Putin tuân thủ bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào đạt được ở Ukraine.

Và điều đó sẽ là một bước chuyển biến lớn. Hãy tưởng tượng kịch bản rằng: Một cuộc chiến nổ ra ở Đông Âu được kết thúc thông qua một thỏa thuận hòa bình tồi tệ, chủ yếu được thúc đẩy bởi sự thay đổi chính phủ ở Mỹ. Nhưng đó là một thỏa thuận cũng được hoan nghênh và ủng hộ trên khắp thế giới, bao gồm cả các quốc gia từ lâu đã ủng hộ việc chấm dứt cuộc chiến này và có kênh mạnh mẽ riêng với Moscow.

Ukraine sẽ là kẻ thua cuộc lớn, phải nhượng lại lãnh thổ bao gồm phần lớn bờ biển cho phía Nga. Các cường quốc châu Âu đã lên tiếng mạnh mẽ về việc ủng hộ nguyện vọng của Zelensky để Ukraine được phương Tây bảo vệ và thực sự chính thức gia nhập phương Tây thông qua việc Ukraine trở thành thành viên của EU và NATO, sẽ buộc phải gánh chịu sự chậm trễ. Anh, Pháp, Ba Lan và các chính phủ khác sẽ trở thành những người bảo lãnh chính cho Ukraine cho một kịch bản như thế , vì các cường quốc thế giới từ Mỹ đến Ấn Độ đều ưu tiên chấm dứt giao tranh.

Kịch bản này giờ đây dường như có thể xảy ra - và nó có ý nghĩa quan trọng hơn nhiều so với những gì nhìn thấy ban đầu. Bài học của nó sẽ vượt xa cuộc chiến ở Ukraine. Cách thức kết thúc có thể xảy ra của cuộc chiến này (hiện tại, nếu Trump trở lại nắm quyền) có thể báo trước về vai trò đang thay đổi của các nước phương Tây trong các vấn đề thế giới trong nhiều thập kỷ tới.

Như trong cuốn sách mang tên “Phi phương Tây: Tái cân bằng toàn cầu” (Westless: The Great Global Rebalancing), tác giả  cho rằng, phương Tây vẫn là trụ cột chính trong các vấn đề thế giới. Nhưng tính cách chính trị của “phương Tây” đang thay đổi ngay trước mắt chúng ta. Những người theo chủ nghĩa dân túy ở Mỹ cũng như ở một số nước châu Âu đều giữ lập trường “quốc gia trên hết”. Đổi lại, những người theo chủ nghĩa dân túy này sẽ ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại của phương Tây. Những người theo chủ nghĩa dân túy như Trump (và cả Tổng thống Hungary Viktor Orban) nổi tiếng vì đã giảm bớt ưu tiên cho các vai trò “bảo vệ an ninh thế giới” của phương Tây dưới sự lãnh đạo của Mỹ sau Chiến tranh Lạnh.

Hơn nữa, thế giới đang chứng kiến ​​sự trỗi dậy đồng thời của các nước lớn ngoài phương Tây lên tầm cao hơn về thịnh vượng kinh tế và quyền tự chủ chiến lược. Nói chung, những diễn biến này đang đảo chiều các vấn đề thế giới một cách dứt khoát. Chính trị không phải là động lực duy nhất của những thay đổi này. Ngoài ra, các xu hướng về địa kinh tế, nhân khẩu học và nhiều yếu tố khác đều góp phần tạo nên một thế giới cân bằng lại, trong đó phương Tây vẫn hiện diện nhưng ngày càng ít thống nhất sau lưng Mỹ, và không còn độc chiếm thế bá quyền. Kết quả sẽ bộc lộ trong những thập kỷ tới sẽ chứng kiến ​​trật tự thế giới được cân bằng lại một cách triệt để.

Ấn Độ hiểu rõ điều này hơn hầu hết các quốc gia khác và rất thành thạo trong việc theo đuổi chính sách đa liên kết của mình. Đối mặt với nhiều lời chỉ trích như chuyến thăm đến Moscow của Modi đã gây ra ở một số phương Tây – những người không muốn thấy Nga được tán dương dưới bất kỳ hình thức nào vì hành động gây hấn ở Ukraine – Modi cũng đã tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 vào tháng 6 ở Ý. Giống như ông Modi đã từng tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 trước đây, không có dấu hiệu nào cho thấy Ấn Độ đang quay lưng lại với các đối tác phương Tây. Và có nhu cầu phát triển hơn nữa các khía cạnh của các mối quan hệ này ở tất cả các bên.

Lời chào mời trong một số giới phương Tây nhằm tăng cường hợp tác với Ấn Độ thông qua G7, Quad và các diễn đàn khác sẽ chỉ gia tăng khi phương Tây tìm kiếm thêm đối tác trong một thế giới ít phương Tây thống trị hơn. Như Harsh Pant đã viết, “Ấn Độ vẫn là một trong số ít quốc gia có thể thoải mái tham gia với cả G7 và BRICS trong vài ngày”, ám chỉ sự tham dự của Modi tại Hội nghị thượng đỉnh G7 năm 2022 ở Đức. Đây là một vị trí tuyệt vời và hoàn toàn phù hợp với các vấn đề thế giới vào giữa những năm 2020.

Nhưng việc đạt được càng nhiều thỏa thuận thương mại càng tốt trong các diễn đàn ngoài phương Tây như BRICS, kết hợp với thương mại đang phát triển của Ấn Độ với Mỹ trong nhiều lĩnh vực hội tụ về thương mại và công nghệ, nhưng Ấn Độ lại là một chuyện hoàn toàn khác, nước này thực hiện các bước đi tích cực và hữu ích đối với các vấn đề hóc búa toàn cầu như chiến tranh Nga-Ukraine. Ấn Độ đã ủng hộ đối thoại để chấm dứt cuộc chiến này trong hơn hai năm nay. Nhu cầu kết hợp các lời kêu gọi với phản hồi tích cực có thể sớm xuất hiện.

Đương nhiên, nghĩa vụ của Ấn Độ không phải là đóng vai trò trực tiếp trong việc chấm dứt cuộc chiến này ở châu Âu. Tuy nhiên, giống như một kỳ thủ bậc thầy, Ấn Độ phải nhớ rằng, nếu Tổng thống Trump trở lại được cho là có thể ổn định tình hình bị chiến tranh tàn phá ở Đông Âu gây bất lợi cho Ukraine, thì trọng tâm tiếp theo của ông sẽ là cuộc cạnh tranh chiến lược của Mỹ với Trung Quốc. Ấn Độ biết quá rõ rằng nước này không thể bị lôi kéo vào cuộc cạnh tranh này. Bản thân Ấn Độ là một quốc gia tự chủ có vị thế quan trọng ở châu Á. Như vậy, chúng ta có thể mong đợi được chứng kiến ​​một loạt tình huống hấp dẫn phát triển trong đó thế giới đang phát triển thực sự bước vào một giai đoạn đa cực, khi nhiều người chơi chính tranh giành vị trí theo những cách tự do hơn so với trước đây.

Hình hài chính xác của thế giới ít bị phương Tây thống trị hơn vẫn đang được chú ý. Nhưng một số đường nét rõ ràng nhất của nó đã có thể nhìn thấy được bằng mắt thường.