Như hầu hết các năm, năm nay cũng bắt đầu với việc giới kinh doanh và trí thức toàn cầu lên đường tới Diễn đàn Kinh tế Thế giới tại Davos vào tháng 1 với nỗ lực làm sáng tỏ thế giới xung quanh và đưa ra một số câu trả lời cho những thách thức đang tồn tại. Nhưng vào thời điểm sự kiện Davos kết thúc, có nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời cho thế giới nói chung. Đồng thuận Davos đã gặp khó khăn trong vài năm qua, với đại dịch Covid đã cho thấy rất rõ ràng rằng, những giả định cũ về thế giới sẽ phải được đánh giá lại theo những cách cơ bản.

Ở một khía cạnh nào đó, việc suy nghĩ lại này không có gì đáng ngạc nhiên, vì bản thân Davos là một nền tảng được tạo ra để phản ánh sự lạc quan về trật tự kinh tế toàn cầu từng thống trị xung quanh chúng ta. Mặc dù đã tồn tại hơn 5 thập kỷ nhưng nó đã đạt được sức hút đặc biệt trong thời kỳ toàn cầu hưng phấn một cách phi lý trước một trật tự kinh tế mới nổi được định hình bởi siêu toàn cầu hóa. Đối với phần lớn giới thượng lưu trên thế giới, đó là hình ảnh thu nhỏ của sự tiến hóa của loài người, một thế giới mà xung đột sẽ trở nên nhỏ nhờ sự liên kết kinh tế ngày càng tăng, nơi bản sắc sẽ mang tính toàn cầu và nơi các thể chế toàn cầu sẽ hòa giải một cách hiệu quả các thách thức giữa các quốc gia.

Nhưng thế giới ngày nay là một thế giới đang được định hình bởi các thế lực địa chính trị theo nhiều cách. Chiến tranh Ukraine, xung đột Israel-Hamas, sự bùng phát của các mối đe dọa đối với các tuyến đường biển có ý nghĩa quan trọng đối với thương mại toàn cầu, và thách thức từ Trung Quốc - tất cả những điều này đang buộc các nhà hoạch định chính sách toàn cầu phải nhìn thế giới đầy khủng hoảng này một cách thấu đáo bằng một ống kính khác với những gì đã được sử dụng trong quá khứ. Sự kiêu ngạo trước đây cho rằng các lực lượng kinh tế sẽ thúc đẩy chính trị toàn cầu giờ đây đã bị loại bỏ, vì một số người bảo vệ mạnh mẽ nhất cho toàn cầu hóa kinh tế đang phải suy nghĩ lại.

Mối quan hệ chiến lược giữa phương Tây và Trung Quốc sẽ không sớm ổn định được, khi đại dịch và hậu quả của nó đã cảnh báo hầu hết các quốc gia về sự cần thiết phải tự lực cánh sinh trong các lĩnh vực quan trọng và hạn chế tiếp xúc với chuỗi cung ứng dài và phức tạp ở nước ngoài. Rất ít người sẵn sàng quay trở lại thời kỳ được cho là hoàng kim của toàn cầu hóa vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, những lợi ích của thời kỳ này đang ngày càng bị tranh cãi trong cũng như giữa các quốc gia.

Bản thân sự nổi lên của Donald Trump trong nền chính trị Mỹ là một phản ứng trước những lợi ích không đồng đều của toàn cầu hóa, và ông đã thay đổi đáng kể diễn ngôn chính trị của Mỹ về vấn đề này. Đảng Cộng hòa có truyền thống không thoải mái về Đồng thuận Davos. Nhưng Trump, hơn bất kỳ tổng thống nào khác, đã thách thức nền tảng chính trị của toàn cầu hóa kinh tế và vai trò của Mỹ trong đó. Ron DeSantis, thống đốc Florida và là ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa cho đến gần đây, đã gọi Davos là “mối đe dọa đối với tự do” do Trung Quốc điều hành. Sự hiện diện của các nhà lãnh đạo của các quốc gia phương Tây lớn khác cũng ngày càng thưa thớt trong những năm qua.

Mô tả giai đoạn hậu đại dịch là “kỳ lạ, bất thường và khó phân tích”, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu Christine Lagarde cho rằng, thương mại toàn cầu, vốn bị gián đoạn trong hai năm qua, “hiện đang bắt đầu thực sự khởi sắc và vào tháng 10, chúng tôi có số lượng thương mại toàn cầu tăng lần đầu tiên sau nhiều tháng.”

Tuy nhiên, trong hai tháng qua, chúng ta đã chứng kiến lực lượng Houthi ở Yemen triển khai các máy bay không người lái và vũ khí rẻ tiền để tàn phá thương mại thế giới. Khi cuộc khủng hoảng ở Tây Á leo thang, giá năng lượng cũng tăng lên, với hy vọng toàn cầu về sự phục hồi kinh tế nhanh chóng trở lại dưới sự giám sát.

Chính Nam bán cầu có khả năng thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu trong những năm tới, nếu xu hướng hiện tại vẫn tiếp diễn, trong đó Ấn Độ là một trong những quốc gia có thành tích hàng đầu. Do đó, điều bắt buộc đối với các nước đang phát triển là phải phản ánh thực tế này tốt hơn trong chương trình nghị sự của các nền tảng như Diễn đàn Davos.

Từ quá trình chuyển đổi khí hậu và năng lượng đến quy định về trí tuệ nhân tạo, vai trò của Nam bán cầu và các quốc gia như Ấn Độ sẽ rất quan trọng, và để làm được điều đó, các liên minh mới và một chương trình nghị sự tập trung hơn sẽ phải được xây dựng.

Đây là thời điểm của Ấn Độ, khi New Delhi nhận thấy mình đang ở vị trí thuận lợi về địa chính trị và địa kinh tế vào thời điểm mà câu chuyện về Trung Quốc đã mất đi phần lớn ánh hào quang. Với thế giới phát triển đang hướng nội và sự cứng rắn của Trung Quốc đối với thế giới bên ngoài, có một khoảng trống lãnh đạo cần được lấp đầy.

Sự hiện diện đáng kể của Ấn Độ tại Davos năm nay nhấn mạnh sự sẵn sàng của New Delhi trong việc khẳng định không chỉ sức mạnh kinh tế ngày càng tăng của mình mà còn coi đất nước này như một nguồn đổi mới và công nghệ. Khi niềm tin trở thành một thành phần quan trọng trong quan hệ giữa các quốc gia, khả năng Ấn Độ xây dựng mối quan hệ đối tác dựa trên niềm tin với nhiều bên cùng lúc là dấu hiệu cho thấy sự tự tin ngày càng tăng cũng như sự sẵn sàng của các nước khác đặt cược vào Ấn Độ trong một thời kỳ bất ổn địa chính trị.

Như Ngoại trưởng Ấn Độ S. Jaishankar đã chỉ ra, mặc dù có nhiều kết quả tích cực của toàn cầu hóa, “không thể phủ nhận rằng nó cũng đã dẫn đến sự tập trung kinh tế sâu sắc đến mức phần lớn thế giới ngày nay phụ thuộc vào sản xuất ở một số khu vực địa lý”. Ông cũng nói rằng “chương trình nghị sự toàn cầu theo nhiều cách ngày nay là khôi phục thế giới về sự đa dạng tự nhiên của nó”. Bây giờ, Ấn Độ phải phát triển một sự đồng thuận mới mà về mặt nào đó có thể thách thức Đồng thuận Davos.

Mint - HARSH V. PANT