Phần 1

Nam Phi đã đăng cai tổ chức Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 15 tại Trung tâm Hội nghị Sandton ở Johannesburg từ ngày 22 đến ngày 24 tháng 8 2023. Hội nghị này có sự tham gia của đông đảo các nhà lãnh đạo của các quốc gia không thuộc nhóm phương Tây, chỉ ít hơn cuộc họp cấp cao của Phong trào Không liên kết (NAM) gồm 114 thành viên. Chủ đề lần này là: BRICS và Châu Phi: Quan hệ đối tác để cùng tăng tốc, phát triển bền vững và chủ nghĩa đa phương toàn diện.

BRICS hợp nhất các nền kinh tế lớn nhất thế giới ngoài phương Tây là Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi.

Sự tham gia đông chưa từng có

Khoảng 1.200 đại biểu từ các quốc gia BRICS, hàng chục quốc gia đang phát triển khác và 65 nhà lãnh đạo từ các quốc gia đang phát triển (khối phương Nam) đã tham dự Hội nghị thượng đỉnh. Đây có lẽ là Hội nghị BRICS lớn nhất từ trước đến nay xét về số lượng người tham gia.

Tham gia Hội nghị thượng đỉnh có Tổng thư ký Liên hợp quốc, Chủ tịch Ủy ban Liên minh châu Phi, Chủ tịch Ngân hàng Phát triển mới, Chủ tịch và Giám đốc điều hành của Cộng đồng kinh tế khu vực châu Phi, các tổ chức tài chính châu Phi và Thư ký, Tổng thư ký Khu vực Thương mại Tự do Lục địa Châu Phi.

Người vắng mặt quan trọng nhất là Tổng thống Nga Vladimir Putin, một thành viên sáng lập của BRICS. Theo thỏa thuận chung, Putin quyết định không tham dự Hội nghị thượng đỉnh. Thay vào đó, Putin tham gia đầy đủ thông qua hội nghị truyền hình và nhà ngoại giao hàng đầu kỳ cựu của Nga, Bộ trưởng Ngoại giao, Sergei Lavrov, đại diện cho Nga tại Hội nghị thượng đỉnh.

Sự tham gia ấn tượng như vậy tại Hội nghị thượng đỉnh và những thành tựu đáng chú ý của nó là một cũ giáng trả lại lối so sánh ẩn dụ đầy khinh miệt của người đứng đầu chính sách đối ngoại EU Josep Borrell, rằng: “Châu Âu là khu vườn và phần còn lại của thế giới là rừng rậm’'.

Những bình luận xúc phạm như vậy chứng tỏ thế giới bị chia rẽ rõ ràng mà chúng ta đang sống ngày nay cũng như nhận thức cũng như thái độ thù địch thâm căn cố đế của các nhà lãnh đạo phương Tây đối với phần còn lại của thế giới.

Hội nghị thượng đỉnh vì hòa bình và phát triển

Hội nghị thượng đỉnh diễn ra trong bối cảnh thế giới bị chia rẽ do các lệnh trừng phạt chống lại Nga liên quan đến cuộc khủng hoảng Ukraine, chiến tranh thương mại của Mỹ với Trung Quốc, sự bất bình đẳng giữa khối phương Bắc (phát triển) và phương Nam (đang phát triển), chủ nghĩa đơn phương của Mỹ, vũ khí hóa đồng đô la Mỹ và các chính sách quốc tế dựa trên trật tự của Mỹ, trong khi các quốc gia ở Nam bán cầu đang tìm kiếm một thỏa thuận tốt hơn cho chính họ.

Hội nghị còn diễn ra trong bối cảnh nhiều quốc gia ở Nam bán cầu mong muốn duy trì nền độc lập mà không đứng về phía Mỹ, Nga hoặc Trung Quốc, hoặc không đứng về phía nào trong cuộc xung đột ở Ukraine.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cùng các nhà lãnh đạo khác đã nhắc lại tại nhiều diễn đàn quốc tế rằng “Việc áp dụng các biện pháp trừng phạt bất hợp pháp, phong tỏa bất hợp pháp tài sản của các quốc gia có chủ quyền và trên thực tế là vi phạm tất cả các chuẩn mực và quy tắc cơ bản của thương mại tự do và đời sống kinh tế, mà cách đây không lâu dường như không thể lay chuyển, cũng có tác động tiêu cực nghiêm trọng đến tình hình kinh tế quốc tế.”

Nhưng tất cả đều có một điểm chung: Tất cả các nước phương Nam đều đoàn kết tìm ra giải pháp thuận lợi và hòa bình cho vấn đề của mình.

Trong hai ngày đầu tiên, các nhà lãnh đạo BRICS đã giải quyết các vấn đề khu vực và toàn cầu quan trọng nhất, kêu gọi hợp tác kinh tế nhiều hơn trong các lĩnh vực y tế, giáo dục và biến đổi khí hậu.

Thành tựu quan trọng nhất và được mong chờ nhất tại Hội nghị thượng đỉnh là kết nạp sáu thành viên mới vào tổ chức.

Vì hơn 40 quốc gia đang kêu gọi gia nhập BRICS, với 23 quốc gia trong số đó đã chính thức làm như vậy, cả thế giới hồi hộp chờ đợi (nhiều quốc gia lạc quan và một số khác lo lắng) quyết định cuối cùng của Hội nghị thượng đỉnh.

Sự mở rộng rầm rộ của BRICS

Vào ngày cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh, sau khi nhất trí về các hướng dẫn, nguyên tắc và quy trình cơ bản để bầu chọn thành viên mới, các nhà lãnh đạo cuối cùng đã tuyên bố rằng Argentina, Ai Cập, Ethiopia, Iran, Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất sẽ chính thức là thành viên đầy đủ của BRICS từ ngày 1 tháng 1 năm 2024.

Các nhà lãnh đạo BRICS nhất trí rằng, tên của nhóm sẽ không thay đổi để thể hiện tính liên tục.

Giờ đây, với 11 quốc gia thành viên, BRICS mở rộng sẽ đóng vai trò là “hòn đá tảng” để xây dựng một thế giới đa cực tự do và công bằng, đồng thời báo trước một kỷ nguyên mới cho BRICS.

BRICS hiện bao gồm các “đối thủ nặng ký” giàu có với quân đội tiên tiến, xuất khẩu dầu khí, nhà sản xuất thực phẩm và các quốc gia có dân số đang bùng nổ ở các vị trí chiến lược.

Ví dụ, Brazil, Trung Quốc và Ấn Độ là những nước sản xuất thực phẩm lớn nhất thế giới; Nga và Nam Phi là những nhà sản xuất hàng đầu về vàng, kim cương, bauxite, lithium và crom; Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất là những nhà sản xuất và xuất khẩu dầu lớn nhất; và Ethiopia rất giàu vàng, bạch kim, tantalum, đồng, niobi và có tiềm năng to lớn trong việc thăm dò dầu khí tự nhiên. Iran, Ai Cập và Argentina cũng giàu tài nguyên, nhiều đến mức không thể kể hết.

Việc bổ sung thêm các quốc gia hùng mạnh này sẽ củng cố ảnh hưởng toàn cầu của BRICS; GDP tổng hợp của khối này sẽ vượt Mỹ và các cường quốc phương Tây khác, đồng thời mở ra các cơ hội đầu tư và thương mại sinh lợi để phát triển nền kinh tế của họ trong BRICS và các quốc gia khác phương Nam.

Hơn nữa, bằng cách sử dụng đồng tiền của mình, như đã thỏa thuận, các quốc gia này có thể giảm thiểu tác động của các lệnh trừng phạt tiềm tàng, giảm sự phụ thuộc vào đồng đô la trong các giao dịch quốc tế và đẩy nhanh quá trình phi đô la hóa.

Với việc bổ sung thêm sáu thành viên mới, tổng sản phẩm quốc nội của BRICS sẽ đạt tổng cộng 37% GDP toàn cầu tính theo sức mua tương đương (PPP). Đồng thời, dân số của nhóm sẽ chiếm 47% dân số toàn cầu.

Cho rằng việc mở rộng là “lịch sử” và tiếp thêm “sức sống” cho BRICS, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi các thành viên “đoàn kết” và “viết một chương mới” cho các thị trường mới nổi và các nước đang phát triển cùng hợp tác.

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chúc mừng các thành viên mới và đảm bảo với họ rằng chúng ta sẽ hợp tác cùng nhau để “mở rộng ảnh hưởng của BRICS trên thế giới”.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cho biết: “Chúng tôi luôn tin rằng việc bổ sung các thành viên mới sẽ củng cố hơn nữa BRICS với tư cách là một tổ chức và sẽ mang lại cho những nỗ lực chung của chúng ta một động lực mới”.

Mặc dù truyền thông phương Tây miêu tả BRICS là một tổ chức chống phương Tây, nhưng điều đáng chú ý là một số thành viên của BRICS (Ai Cập, Ấn Độ, Ả Rập Saudi, Nam Phi và UAE) đã có các thỏa thuận kinh tế và an ninh lâu dài với Mỹ.

Ví dụ, Mỹ viện trợ cho Ai Cập 1,5 tỷ USD hàng năm. Sự đa dạng như vậy có thể là một tài sản đối với BRICS chứ không phải là một trách nhiệm pháp lý - nhưng vẫn còn phải xem xét.

Với số lượng thành viên ngày càng tăng, BRICS có thể mang lại những cơ hội kinh tế vô tận và đảm bảo an ninh trong thế giới bất ổn của chúng ta, mở rộng ảnh hưởng ngoại giao và mang lại tiếng nói chung trong các tổ chức quốc tế, bao gồm cả Liên hợp quốc.

Sự khởi đầu của thế giới đa cực

Trước thềm Hội nghị thượng đỉnh BRICS, Sergei Naryshkin, Giám đốc Cơ quan Tình báo Đối ngoại Nga, cho biết: “Tiềm năng to lớn để tạo ra cấu trúc công bằng và dân chủ trong quan hệ quốc tế nằm ở những cấu trúc như BRICS”.

Naryshkin cho rằng “đây thực sự là những nền tảng xây dựng một thế giới thực sự tự do và bình đẳng”, “cấu trúc đa cực sẽ tiếp tục phát triển và củng cố, bảo vệ chủ quyền và bản sắc của các quốc gia đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế thực sự”. … và không có thế lực nào trên trái đất có thể thành công trong việc phá hủy cấu trúc này”.

Ngoài ra, cách đây vài tháng, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã dự đoán rằng “sự chuyển đổi sang thế giới đa cực là không thể đảo ngược” và rằng “Cộng đồng quốc tế đã thừa nhận rằng, không có quốc gia nào vượt trội hơn quốc gia khác, không có mô hình quản trị nào là phổ quát và không có một quốc gia nào quyết định toàn bộ trật tự quốc tế”.

Ông Tập cho rằng “lợi ích chung của toàn nhân loại là khi thế giới đoàn kết và hòa bình, không chia rẽ hay bất ổn”.

Phần 2

Hội nghị thượng đỉnh BRICS lịch sử kéo dài ba ngày, được tổ chức tại Nam Phi từ ngày 22 đến ngày 24 tháng 8 năm 2023, với sự tham dự của 65 nhà lãnh đạo từ BRICS và Nam bán cầu cùng người đứng đầu một số tổ chức quốc tế, đã kết thúc vào ngày 24 tháng 8 với việc mở rộng BRICS.

Phần một đã tóm tắt bối cảnh của BRICS, sự tham gia chưa từng có tại Hội nghị thượng đỉnh và quan điểm về việc kết nạp các thành viên mới vào tổ chức được nhiều người mong đợi.

Ở đây, tác giả nhấn mạnh bài diễn văn ở Johannesburg, với tất cả các diễn giả đều thể hiện mức độ hợp nhất, trang nhã và nhất trí cao cũng như những ý tưởng mới mà họ đã trình bày tại Hội nghị thượng đỉnh.

Hội nghị thượng đỉnh kết thúc bằng Tuyên bố dài 94 điểm được gọi là Tuyên bố Johannesburg II, sẽ được phân tích trong phần sau.

Các cuộc thảo luận tại Hội nghị thượng đỉnh

Trong hai ngày đầu tiên, các nhà lãnh đạo BRICS đã giải quyết những vấn đề khu vực và toàn cầu quan trọng nhất có ảnh hưởng đến đất nước của họ.

Các diễn giả đã thể hiện sự nhất trí đáng chú ý về hầu hết các vấn đề trước Hội nghị thượng đỉnh, cho rằng sự tăng trưởng kinh tế của các nước họ trong thập kỷ qua là nhờ BRICS, đồng thời nhấn mạnh tầm nhìn của họ về tương lai của nhóm cũng như các vấn đề cấp bách mà cộng đồng quốc tế phải đối mặt.

Rõ ràng là tại mọi thời điểm, các bên tham gia đều tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc mà BRICS đã thiết lập.

Các nhà lãnh đạo kêu gọi hợp tác và cộng tác kinh tế nhiều hơn trong các lĩnh vực như y tế, giáo dục và biến đổi khí hậu đồng thời phản ánh quan điểm ngày càng tăng ở một số nơi trên thế giới rằng các tổ chức được coi là do phương Tây lãnh đạo, bao gồm Liên hợp quốc, Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế, không phục vụ các quốc gia đang phát triển.

Các nhà lãnh đạo BRICS sẽ tiếp tục xem xét “các biện pháp thiết thực” để tạo thuận lợi cho dòng chảy thương mại và đầu tư thông qua “việc tăng cường sử dụng đồng nội tệ”, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa cho biết: “Chúng tôi lo ngại rằng, hệ thống tài chính và thanh toán toàn cầu đang bị ảnh hưởng, ngày càng bị lợi dụng làm công cụ tranh chấp địa chính trị”.

Ông kêu gọi cải cách hệ thống tài chính toàn cầu và ca ngợi vai trò của Ngân hàng phát triển mới (NDB).

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa nói: “sự phục hồi kinh tế toàn cầu phụ thuộc vào các hệ thống thanh toán toàn cầu có thể dự đoán được và hoạt động trơn tru của ngân hàng, chuỗi cung ứng, thương mại, du lịch cũng như các dòng tài chính. Chúng tôi yêu cầu một cuộc cải cách cơ bản của các tổ chức tài chính toàn cầu để họ có thể linh hoạt hơn và phản ứng nhanh hơn với những thách thức mà các nền kinh tế đang phát triển phải đối mặt”.

Cũng đề cập đến các cuộc xung đột đang diễn ra trên khắp thế giới, Tổng thống Ramaphosa gợi ý rằng, những vấn đề đó “phải được giải quyết thông qua các biện pháp hòa bình—ngoại giao, đối thoại, đàm phán và tuân thủ các nguyên tắc của Liên hợp quốc”.

Cho rằng đồng đô la Mỹ đang mất đi vai trò toàn cầu trong một quá trình “khách quan và không thể đảo ngược”, Tổng thống Nga Putin (phát biểu qua hội nghị truyền hình) cho biết “việc phi đô la hóa giữa các thành viên BRICS là không thể đảo ngược”, đồng thời nói thêm rằng, các thành viên BRICS đang tìm cách giảm sự phụ thuộc của họ vào đồng đô la trong các giao dịch chung.

Tổng thống Putin cũng cam kết cung cấp miễn phí 25-50 nghìn tấn ngũ cốc cho 6 quốc gia châu Phi là Burkina Faso, Zimbabwe, Mali, Somalia, Cộng hòa Trung Phi và Eritrea.

Mô tả tầm quan trọng của hai dự án hậu cần dài hạn lớn của Nga là Tuyến đường biển phía Bắc (NSR) và Hành lang vận tải quốc tế Bắc – Nam (INSTC), ông Putin nhấn mạnh rằng hai tuyến đường huyết mạch này được thiết kế để trở thành tuyến đường ngắn nhất và tiết kiệm chi phí nhất trong số các tuyến thương mại nối các trung tâm công nghiệp, nông nghiệp và năng lượng lớn với thị trường tiêu dùng. Các tuyến đường mới sẽ tiếp thêm sinh lực cho mối quan hệ châu Phi-Á-Âu.

Tóm lại, Putin nhắc lại rằng, quan hệ đối tác và tương tác nhiều mặt thông qua BRICS không chỉ đóng góp đáng kể vào việc đảm bảo sự phát triển bền vững của các quốc gia, mà còn góp phần cải thiện tình hình chung của nền kinh tế thế giới và đạt được các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc, ví dụ như các nhiệm vụ giảm nghèo, mở rộng khả năng tiếp cận của người dân với dịch vụ chăm sóc sức khỏe có chất lượng, xóa đói và cải thiện an ninh lương thực.

Lập luận rằng chi tiêu quân sự toàn cầu trong một năm vượt quá “Hai nghìn tỷ đô la trong khi 735 triệu người chết đói”, Tổng thống Brazil Lula da Silva đã cảnh báo trước về “sự bất lực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc trong việc giải quyết các cuộc khủng hoảng an ninh, nhấn mạnh rằng, trong khi cơ quan quốc tế tập trung vào giải quyết các vấn đề xung đột Ukraine thì nhiều vấn đề cấp bách khác chưa được quan tâm đúng mức”.

Ông nhấn mạnh thêm rằng “việc tìm kiếm hòa bình là nghĩa vụ tập thể và là mệnh lệnh cho sự phát triển công bằng và bền vững”.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi ca ngợi BRICS là một trung tâm khả thi mới cho nền kinh tế toàn cầu, nhấn mạnh rằng nhóm này giúp vượt qua những thách thức kinh tế mới nổi.

Nhóm thám hiểm không gian BRICS

Thủ tướng Modi đưa ra một số nhận xét quan trọng là:

- Ấn Độ sẽ là động lực tăng trưởng của thế giới;

- Những cải cách nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động kinh doanh ở Ấn Độ đã cải thiện tâm lý nhà đầu tư; Lợi ích chuyển khoản ngân hàng trực tiếp đã tăng tính minh bạch và giảm tham nhũng;

- Phát triển cơ sở hạ tầng, thêm 10000 km đường cao tốc mỗi năm, sân bay tăng gấp đôi; Ấn Độ nằm trong số những nước dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực năng lượng tái tạo;

- Thu nhập của người Ấn Độ đã tăng gấp ba lần trong chín năm qua.

Thủ tướng Modi đề xuất thành lập nhóm thám hiểm không gian BRICS, hoạt động vì lợi ích toàn cầu trong các lĩnh vực như nghiên cứu không gian và theo dõi thời tiết.

Sáng kiến An ninh Toàn cầu

Nói về tương lai chung của nhân loại, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (bài phát biểu do Bộ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào), nhấn mạnh tầm nhìn của Bắc Kinh về sự phát triển và thịnh vượng của thế giới dựa trên ý tưởng về một tương lai chung cho toàn nhân loại.

Theo ông Tập, Trung Quốc đã học rất rõ bài học từ hai cuộc Thế chiến và Chiến tranh Lạnh. Do đó, Trung Quốc bác bỏ tâm lý “khối” mới và ách thống trị của chủ nghĩa thực dân, trong khi ủng hộ sự hợp tác cùng có lợi, an ninh toàn cầu, hòa bình toàn cầu và sự đa dạng trong đó các nền văn minh khác nhau cùng phát triển. Nhà lãnh đạo Trung Quốc đặc biệt trích dẫn Sáng kiến An ninh Toàn cầu của nước này.

Tài liệu đưa ra các biện pháp thiết thực nhằm giải quyết các thách thức an ninh hiện tại và duy trì hòa bình trên toàn thế giới. Theo ông Tập, có tới 100 quốc gia đã ủng hộ tầm nhìn của Trung Quốc về an ninh toàn cầu và sự vô ích của trò chơi có tổng bằng 0.

Cải cách cấu trúc đa phương toàn cầu

Phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres kêu gọi “cải cách cấu trúc đa phương toàn cầu” dựa trên hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế.

Tổng thư ký LHQ chỉ ra rằng các cơ cấu quản trị ngày nay được tạo ra sau Chiến tranh thế giới thứ hai khi các cường quốc thuộc địa vẫn cai trị các nước châu Phi. Ông Guterres nói rằng, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và hệ thống dùng tiền đô la trong quan hệ quốc tế (thể chế Bretton Woods) nằm trong số những tổ chức cần cải cách.

Ông Guterres cho biết, trung bình, các nước châu Phi phải trả tiền vay từ các tổ chức tài chính quốc tế cao gấp 4 lần so với Mỹ và gấp 8 lần so với các nước châu Âu giàu có nhất.

Ông Guterres nói: “Việc thiết kế lại cấu trúc tài chính toàn cầu lỗi thời, rối loạn và không công bằng ngày nay là cần thiết, nhưng điều đó sẽ không xảy ra một sớm một chiều. Tuy nhiên, chúng ta có thể và phải hành động thiết thực ngay bây giờ”.

Nhiều cuộc gặp gỡ thú vị đã được tổ chức bên lề Hội nghị thượng đỉnh. Ví dụ: Đối thoại BRICS – Châu Phi và BRICS mở rộng; và Đối thoại giữa các nhà lãnh đạo Trung Quốc - Châu Phi.

Tất cả các diễn giả đều thể hiện sự nhất trí và tập trung nêu bật tầm nhìn về tương lai của nhóm cũng như giải quyết các vấn đề cản trở nguyện vọng chính đáng của các nước mới nổi và đang phát triển trên toàn thế giới.

Hầu hết các nước giàu và nghèo ở Nam bán cầu đều mong muốn giữ thái độ trung lập mà không giữ quan điểm với các cường quốc đang tham gia vào các cuộc tranh giành quyền lực, một điều kiện thiết yếu đối với một thế giới đa cực, chúng ta cùng hy vọng rằng, BRICS sẽ sớm đóng vai trò là ngọn hải đăng cho hòa bình và an ninh trên toàn thế giới .

Phần 3

Vào ngày cuối cùng của Hội nghị thượng đỉnh BRICS lịch sử được tổ chức tại Nam Phi từ ngày 22 đến ngày 24 tháng 8 năm 2023, các nhà lãnh đạo đã nhất trí thông qua một văn kiện có phạm vi rộng với 94 điểm—hiện được biết đến rộng rãi là Tuyên bố Johannesburg II.

Trong lời nói đầu, các nhà lãnh đạo tái khẳng định cam kết của họ đối với tinh thần tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau của BRICS, bình đẳng về chủ quyền, đoàn kết, dân chủ, cởi mở, toàn diện, tăng cường hợp tác và đồng thuận.

Tuyên bố khẳng định thêm khi chúng ta cùng đi tới năm thứ 15 của Hội nghị thượng đỉnh BRICS, chúng ta tiếp tục cam kết tăng cường khuôn khổ hợp tác BRICS cùng có lợi dưới ba trụ cột là hợp tác chính trị và an ninh, kinh tế và tài chính, văn hóa và nhân dân và để tăng cường quan hệ đối tác chiến lược vì lợi ích của người dân thông qua thúc đẩy hòa bình, một trật tự quốc tế công bằng hơn, mang tính đại diện hơn, một hệ thống đa phương được hồi sinh và cải cách, phát triển bền vững và tăng trưởng toàn diện.

Chủ nghĩa đa phương toàn diện

Trong phần “Hợp tác vì chủ nghĩa đa phương toàn diện”, các nhà lãnh đạo đã nhắc lại cam kết duy trì luật pháp quốc tế, bao gồm các mục đích và nguyên tắc được ghi trong Hiến chương Liên hợp quốc (LHQ) như nền tảng không thể thiếu và vai trò trung tâm của LHQ trong một hệ thống quốc tế trong đó các quốc gia có chủ quyền hợp tác để duy trì hòa bình và an ninh.

Các thành viên bày tỏ “quan ngại về việc sử dụng các biện pháp cưỡng chế đơn phương” - đề cập đến các biện pháp trừng phạt và các mối đe dọa khác - mà họ cho rằng “không phù hợp với các nguyên tắc của Hiến chương Liên hợp quốc” vì chúng tạo ra những tác động bất lợi, đặc biệt đối với các quốc gia đang phát triển.

Họ kêu gọi “thúc đẩy và bảo vệ quyền con người và các quyền tự do cơ bản theo nguyên tắc bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau”; ủng hộ một cuộc cải cách toàn diện của Liên hợp quốc, bao gồm cả Hội đồng Bảo an, để làm cho tổ chức này dân chủ hơn, mang tính đại diện, hiệu lực và hiệu quả hơn, đồng thời tăng cường sự đại diện của các nước đang phát triển trong tư cách thành viên của Hội đồng; và kêu gọi xây dựng hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ với cốt lõi là Tổ chức Thương mại Thế giới ( WTO).

Trong phần “Thúc đẩy Môi trường Hòa bình và Phát triển”, các nhà lãnh đạo quan ngại về các cuộc xung đột đang diễn ra ở nhiều nơi trên thế giới — bao gồm cả tình trạng thù địch ở Ukraine và hoan nghênh các đề xuất hòa giải nhằm xoa dịu tình trạng bế tắc — và nhấn mạnh cam kết của họ đối với việc giải quyết những khác biệt và tranh chấp thông qua đối thoại, và giải quyết các cuộc khủng hoảng một cách hòa bình.

Cam kết giải pháp hòa bình

Liên quan đến các vấn đề khác trong chương trình nghị sự quốc tế, tài liệu nhấn mạnh cam kết của BRICS đối với giải pháp hòa bình cho vấn đề hạt nhân của Iran và không phổ biến vũ khí hạt nhân. Ngoài ra, các thành viên còn lên án mạnh mẽ chủ nghĩa khủng bố, cam kết chống lại chủ nghĩa khủng bố dưới mọi hình thức.

Họ nhấn mạnh cam kết đối với chủ nghĩa đa phương và vai trò trung tâm của Liên hợp quốc, đây là những điều kiện tiên quyết để duy trì hòa bình và an ninh. Họ cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải kiềm chế các biện pháp cưỡng chế không dựa trên luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc.

Họ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đóng góp vào quá trình tái thiết và phát triển của các quốc gia sau xung đột, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế hỗ trợ các quốc gia đạt được các mục tiêu phát triển của mình. Họ nhấn mạnh sự cần thiết phải kiềm chế mọi biện pháp cưỡng chế không dựa trên luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc.

Đồng thời, tài liệu nhấn mạnh rằng BRICS ủng hộ “khát vọng chính đáng của các nước mới nổi và đang phát triển từ Châu Phi, Châu Á và Châu Mỹ Latinh”.

Các nhà lãnh đạo nhấn mạnh cam kết của BRICS đối với giải pháp hòa bình cho vấn đề hạt nhân của Iran và không phổ biến vũ khí hạt nhân. Ngoài ra, các thành viên còn lên án mạnh mẽ chủ nghĩa khủng bố, cam kết chống lại chủ nghĩa khủng bố dưới mọi hình thức.

Giúp đỡ nhau cùng tăng trưởng

Trong phần “Hợp tác để cùng tăng tốc”, các nhà lãnh đạo bày tỏ tin tưởng rằng, hợp tác đa phương là cần thiết để hạn chế những rủi ro xuất phát từ sự chia rẽ về địa chính trị và địa kinh tế, đồng thời tăng cường nỗ lực trên các lĩnh vực cùng quan tâm, bao gồm nhưng không giới hạn ở thương mại, xóa đói và giảm nghèo, phát triển bền vững, bao gồm tiếp cận năng lượng, nước và thực phẩm, nhiên liệu, phân bón, cũng như giảm thiểu và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu, giáo dục, y tế cũng như phòng ngừa, chuẩn bị và ứng phó với đại dịch.

Họ tái khẳng định tầm quan trọng của G20 trong việc tiếp tục đóng vai trò là diễn đàn đa phương hàng đầu trong hợp tác kinh tế và tài chính quốc tế bao gồm cả các thị trường phát triển và mới nổi cũng như các nước đang phát triển, nơi các nền kinh tế lớn cùng nhau tìm kiếm giải pháp cho những thách thức toàn cầu.

Ngoài ra, trong khi thừa nhận rằng các nước BRICS sản xuất 1/3 lượng lương thực của thế giới, các nhà lãnh đạo tái khẳng định cam kết tăng cường hợp tác nông nghiệp và thúc đẩy nông nghiệp và phát triển nông thôn bền vững của các nước BRICS nhằm tăng cường an ninh lương thực cả trong BRICS và trên toàn thế giới.

Hợp tác vì sự phát triển bền vững

Về Quan hệ Đối tác vì Phát triển Bền vững, các nhà lãnh đạo tái khẳng định lời kêu gọi thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển bền vững trên ba khía cạnh: kinh tế, xã hội và môi trường, một cách cân bằng và tổng hợp bằng cách huy động các phương tiện cần thiết để thực hiện Chương trình nghị sự 2030.

Tuyên bố của Hội nghị nhấn mạnh lại tầm quan trọng của việc thực hiện Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) và Thỏa thuận Paris. Nó kêu gọi các nước phát triển tôn trọng các cam kết của mình, bao gồm huy động 100 tỷ USD mỗi năm đến năm 2025 để hỗ trợ hành động về khí hậu ở các nước đang phát triển.

Các nhà lãnh đạo công nhận vai trò cơ bản của chăm sóc sức khỏe ban đầu là nền tảng then chốt cho Chăm sóc sức khỏe toàn dân và khả năng phục hồi của hệ thống y tế, cũng như để phòng ngừa và ứng phó với các tình huống khẩn cấp về sức khỏe.

Các nhà lãnh đạo tin rằng, cuộc họp cấp cao về Bảo hiểm y tế toàn dân (UHC) sẽ được tổ chức tại Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 9 năm 2023 sẽ là một bước quan trọng để huy động sự hỗ trợ chính trị cao nhất cho UHC làm nền tảng để đạt được Mục tiêu phát triển bền vững số 3 (SDG 3) và sức khỏe tốt và hành xử tốt.

Trong việc tăng cường trao đổi nhân dân ngày càng sâu sắc, các nhà lãnh đạo BRICS tái khẳng định tầm quan trọng của giao lưu nhân dân trong nhóm BRICS để tăng cường sự hiểu biết, tình hữu nghị và hợp tác lẫn nhau.

Các nhà lãnh đạo ghi nhận thanh niên là động lực thúc đẩy đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, đồng thời ghi nhận vai trò quan trọng của phụ nữ trong phát triển kinh tế và biểu dương Liên minh Doanh nghiệp Phụ nữ BRICS.

Trong phần phát triển thể chế, các nhà lãnh đạo nhắc lại tầm quan trọng của việc tăng cường hơn nữa tình đoàn kết và hợp tác BRICS dựa trên lợi ích chung và các ưu tiên chính của họ nhằm tăng cường hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược.

Sáu thành viên mới

Các nhà lãnh đạo BRICS đã quyết định mời Cộng hòa Argentina, Cộng hòa Ả Rập Ai Cập, Cộng hòa Dân chủ Liên bang Ethiopia, Cộng hòa Hồi giáo Iran, Vương quốc Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất tham gia với tư cách là thành viên đầy đủ của BRICS từ ngày 1 tháng 1 năm 2024.

Các nhà lãnh đạo biểu dương vai trò Chủ tịch BRICS của Nam Phi vào năm 2023 và bày tỏ lòng biết ơn chính phủ và nhân dân Nam Phi đã tổ chức Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 15.

Cuối cùng, Brazil, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi bày tỏ sự ủng hộ hoàn toàn đối với Nga trong vai trò Chủ tịch BRICS vào năm 2024 và quyết định của Nga tổ chức Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 16 tại Kazan, Nga.

Bình luận về Tuyên bố chung, Tổng thống Nga Vladimir Putin thừa nhận rằng, việc hoàn thiện tất cả các chi tiết là “không dễ dàng” và ca ngợi người đồng cấp Nam Phi Cyril Ramaphosa vì “năng lực ngoại giao đáng chú ý” của ông trong việc giúp hài hòa hóa thỏa thuận.

Đây là một kiệt tác độc đáo bao gồm hầu hết tất cả các vấn đề nóng bỏng và những mối quan tâm chính đáng của hầu hết các quốc gia trong khối phương Nam, những bất công trắng trợn mà các quốc gia này và người dân của họ đã phải chịu đựng qua nhiều thế kỷ bị thống trị và bóc lột thuộc địa đều được đề cập tới trong Hội nghị lần này.

Tác giả: Somar Wijayadasa, đại biểu UNESCO tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc từ 1980-1995 và là Giám đốc và Đại diện của UNAIDS tại Liên hợp quốc từ 1995-2000.

Nguồn:

Phần 1: https://indepthnews.net/brics-summit-the-foundation-for-a-multipolar-world-part-1/

Phần 2: https://indepthnews.net/brics-summit-the-irresistible-move-to-a-multipolar-world-part-2/

Phần 3: https://indepthnews.net/brics-summit-the-legitimate-aspirations-of-developing-economies-part-3/