Thập kỷ qua đã chứng kiến ​​sự phát triển đáng chú ý trong quan hệ của Ấn Độ với Mỹ, Tây Á (đặc biệt là UAE), Nhật Bản, Úc, Châu Âu, Đông Nam Á và các quốc gia/khu vực khác.

Chính sách đối ngoại mà chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi theo đuổi trong mười năm qua (2014 - 2023) đã thành công ngoài sức tưởng tượng. Điều này có thể thực hiện được phần lớn là nhờ vào sự tăng trưởng nhanh chóng của nền kinh tế Ấn Độ trong giai đoạn này. Từ vị thế là một trong "năm nền kinh tế mong manh" và là nền kinh tế lớn thứ 11 trên thế giới, Ấn Độ hiện là nền kinh tế lớn thứ năm và đang trên đường trở thành nền kinh tế lớn thứ ba trong vài năm tới. Đây là nền kinh tế lớn tăng trưởng nhanh nhất thế giới với mức tăng trưởng GDP là 8,2% trong năm tài chính vừa qua. Đóng góp của Ấn Độ vào tăng trưởng toàn cầu đã tăng đáng kể và Ấn Độ nổi lên như một tia hy vọng trong bối cảnh vốn ảm đạm của nền kinh tế toàn cầu. GDP được tăng cường đã mở rộng đáng kể khả năng của Ấn Độ để đóng một vai trò quan trọng và tích cực hơn trong các vấn đề toàn cầu.

Thập kỷ qua đã chứng kiến ​​sự phát triển đáng chú ý trong quan hệ của Ấn Độ với Mỹ, Tây Á (đặc biệt là UAE), Nhật Bản, Úc, Châu Âu, Đông Nam Á và các quốc gia/khu vực khác. Ấn Độ đã duy trì mối quan hệ thân thiện với Nga bất chấp áp lực quá mức từ phương Tây nhằm chỉ trích Nga vì cuộc xung đột với Ukraine và ngừng mua dầu giảm giá từ Nga. Giống như trường hợp của Nga, Ấn Độ đã duy trì quyền tự chủ chiến lược của nước này bằng cách ký thỏa thuận phát triển và bảo trì trong 10 năm với Iran cho dự án Chabahar. Vị thế của Ấn Độ trên thế giới tăng lên đáng kể khi nước này tổ chức thành công Hội nghị thượng đỉnh G-20 và đưa ra được Tuyên bố New Delhi của các nhà lãnh đạo G20 vào ngày đầu tiên của Hội nghị thượng đỉnh, trái ngược với dự đoán của tất cả những người phản đối tin rằng nhiệm kỳ Chủ tịch G20 sẽ là trận Waterloo của Ấn Độ.

Hai “Hội nghị Thượng đỉnh Tiếng nói Phương Nam” do Ấn Độ tổ chức, một hội nghị trước và một hội nghị sau Hội nghị thượng đỉnh, cũng như lễ kết nạp Liên minh châu Phi trở thành thành viên thứ 21 của G-20, đã nâng cao đáng kể vị thế của Ấn Độ trên thế giới, đặc biệt là trong số phần lớn các nước Nam Bán cầu.

Với việc tái bổ nhiệm Tiến sĩ S. Jaishankar làm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Thủ tướng Modi đã tuyên bố rõ ràng rằng chính sách đối ngoại quyết đoán và có nguyên tắc của Ấn Độ sẽ tiếp tục trong nhiệm kỳ thứ ba của ông trong năm năm tới (2024 - 2028). Trong bài phát biểu ngắn gọn với giới truyền thông sau khi nhậm chức Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Tiến sĩ Jaishankar tuyên bố rằng chính sách đối ngoại của Ấn Độ sẽ được định hướng bởi các châm ngôn “Bharat First” (Ấn Độ trên hết) và “Vasudhaiva Kutumbakam” (Thế giới là một gia đình). Đây là một khẳng định tinh tế rằng trong khi Ấn Độ sẽ tiếp tục nỗ lực kiên định để thúc đẩy lợi ích của quốc gia trong các lĩnh vực chính trị, an ninh, kinh tế, công nghệ và văn hóa, Ấn Độ cũng sẽ lưu tâm đến các trách nhiệm toàn cầu của nước mình, đặc biệt là đối với việc bảo vệ và thúc đẩy các lợi ích và mối quan tâm của Nam bán cầu. Tiến sĩ Jaishankar tuyên bố rõ ràng rằng Ấn Độ cam kết nâng cao vai trò của mình với tư cách là “Vishwa Bandhu” (người bạn của toàn thế giới) bằng cách duy trì mối quan hệ thân thiện và cùng có lợi với thế giới.

Lời mời của Thủ tướng Modi tới các nhà lãnh đạo của bảy quốc gia láng giềng (Afghanistan, Bangladesh, Bhutan, Maldives, Myanmar, Nepal, Pakistan, Sri Lanka) và các nước Ấn Độ Dương tới dự lễ tuyên thệ nội các của ông đã gửi đi một thông điệp mạnh mẽ rằng Ấn Độ sẽ tiếp tục cam kết thực hiện chính sách "Láng giềng trước tiên", chính sách được Thủ tướng Modi  tuyên bố vào đầu nhiệm kỳ đầu tiên của ông vào năm 2014. Chính sách này đã mang lại nhiều lợi ích to lớn trong mười năm qua (2014 - 2023), bất chấp sự quyết đoán và xâm lấn ngày càng tăng của Trung Quốc vào khu vực láng giềng của Ấn Độ trong giai đoạn này. Những thách thức vẫn còn nhưng Ấn Độ dường như đã sẵn sàng duy trì và mở rộng quan hệ với hầu hết các nước láng giềng. Lời mời tới các nhà lãnh đạo Bangladesh, Bhutan, Nepal và Sri Lanka (cũng như Mauritius) đã được gia hạn cho các buổi lễ tuyên thệ vào năm 2014 cũng như năm 2019. Lời mời vào năm 2014 đã được gửi tới các quốc gia SAARC (Hiệp hội hợp tác khu vực Nam Á), trong khi vào năm 2019 tới các quốc gia BIMSTEC (Sáng kiến ​​Vịnh Bengal về hợp tác kỹ thuật và kinh tế đa ngành).

Lời mời đến Tổng thống Maldives năm nay (2024) có phần bất ngờ vì Tổng thống Maldives Muizzu lên nắm quyền vào tháng 11 năm 2023 trong chiến dịch “India Out” (Ấn Độ ra đi) và đã kiên trì làm việc trong sáu tháng qua để đưa Maldives ra khỏi quỹ đạo của Ấn Độ và đến gần hơn với Trung Quốc, đặc biệt là trong các lĩnh vực quốc phòng và thương mại. Lời mời đến Tổng thống Muizzu đã gửi đi một thông điệp rõ ràng rằng Ấn Độ, với tư cách là quốc gia lớn hơn và hùng mạnh hơn nhiều, sẵn sàng hào phóng và rộng lượng trong việc đối xử với các nước láng giềng nhỏ hơn. Trong tương lai, Ấn Độ sẽ phải theo dõi chặt chẽ các chính sách mà Maldives theo đuổi. Bất chấp thái độ không thân thiện mà Tổng thống Muizzu và chính phủ của ông thể hiện cho đến nay, Ấn Độ vẫn chưa cho phép Maldives ảnh hướng tới các phản ứng của Ấn Độ và vẫn tiếp tục mở rộng tất cả các hình thức hỗ trợ tài chính và kinh tế. Tuy nhiên, có thể cần phải áp dụng phương pháp tiếp cận “cây gậy và củ cà rốt” nếu Tổng thống Muizzu và chính phủ của ông không thay đổi hướng đi và lưu tâm đến những lo ngại về an ninh cũng như những vấn đề nhạy cảm cốt lõi của Ấn Độ.

Thủ tướng Modi đã mời các nhà lãnh đạo Seychelles và Mauritius vì mối quan tâm ngày càng tăng của các nước trong việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đặc biệt là Ấn Độ Dương. Điều này đặc biệt cần thiết vì sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương, được thể hiện qua sự di chuyển ngày càng tăng của các tàu Trung Quốc trong khu vực và sự hiện diện thường trực của nước này tại một số cảng như Djibouti, Gwadar, Hambantota, Kyaukphyu (ở Myanmar) và có thể là ở Maldives trong những năm tới. Mauritius luôn là khách mời thường xuyên của tất cả các sự kiện như vậy trước đây vì sự hiện diện của cộng đồng người Ấn Độ đông đảo ở Mauritius và sự kết nối chặt chẽ về lịch sử, văn minh và con người giữa hai nước.

Đã có nhiều bình luận và thảo luận đáng kể về lý do không gửi lời mời đến hai nước láng giềng khác là Pakistan và Trung Quốc. Mặc dù Pakistan đã được mời vào năm 2014 nhưng đã không được mời vào năm 2019 vì Pakistan không phải là thành viên của BIMSTEC (Sáng kiến vùng Vịnh Bengal về hợp tác Kinh tế và Kỹ thuật đa khu vực, tham gia bởi Bangladesh, Ấn Độ, Myanmar, Sri Lanka, Thái Lan, Bhutan và Nepal), các thành viên của sáng kiến này đã được mời vào năm 2019, nhưng quan trọng hơn là vì Pakistan ủng hộ chủ nghĩa khủng bố xuyên biên giới chống lại Ấn Độ và lập trường rõ ràng của Ấn Độ rằng chủ nghĩa khủng bố và các cuộc đàm phán sẽ không đi đôi với nhau. Sau vụ tấn công huyện Pulwama vào tháng 2 năm 2019 và vụ tấn công thị trấn Balakot tiếp theo vào các nơi ẩn náu của phần tử khủng bố ở Pakistan, quan hệ giữa hai nước đã rơi vào tình trạng đóng băng sâu sắc. Đại sứ của hai nước đã rút về sau khi Ấn Độ bãi bỏ Điều 370 trong Hiến pháp Ấn Độ vào tháng 8 năm 2019. Trong hoàn cảnh hiện tại, không có khả năng Pakistan được mời tham dự sự kiện này. Có vẻ như để thể hiện sự hiện diện của mình, nhà nước ngầm Pakistan đã dàn dựng một cuộc tấn công khủng bố thông qua những lực lượng ủy nhiệm của nước này, Mặt trận Kháng chiến (TRF), một nhánh của nhóm khủng bố Lashkar-e-Taiba được Pakistan hỗ trợ, trên một chiếc xe buýt chở những người hành hương ở khu vực Jammu vào đêm trước lễ tuyên thệ. Chín người đã thiệt mạng và một số người bị thương.

Trung Quốc đã không được mời vào năm 2014 hoặc 2019 vì nước này không phải là thành viên của SAARC (Hiệp hội Nam Á vì sự Hợp tác Khu vực) hay BIMSTEC. Rõ ràng là bất kỳ sự hiện diện nào của Trung Quốc cũng sẽ trở thành tâm điểm chú ý tại sự kiện này, nên mục đích của việc không mời Trung Quốc tham dự là nhằm giữ sự chú ý vào Thủ tướng Modi và nội các của ông. Trong mọi trường hợp, với tình trạng quan hệ hiện tại giữa hai nước, đặc biệt là sau cuộc xung đột Galwan vào tháng 6 năm 2020 và sự hiện diện của 50.000 quân mỗi bên đối diện nhau tại Đường kiểm soát hành động, không có khả năng có sự hiện diện của bất kỳ quan chức cấp cao nào của Trung Quốc tại sự kiện này.

Ngoài việc tiếp tục tập trung vào việc củng cố quan hệ với các nước láng giềng, việc quản lý quan hệ với Trung Quốc sẽ tiếp tục là thách thức lớn nhất đối với Ấn Độ trong những năm tới. Đáp lại thông điệp từ người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc về chiến thắng của Thủ tướng Modi trong cuộc bầu cử quốc hội, Ấn Độ cho biết nước này mong muốn bình thường hóa quan hệ song phương trên cơ sở "tôn trọng lẫn nhau, chấp nhận các vấn đề nhạy cảm của nhau và vì lợi ích chung". Ấn Độ đã thể hiện rõ với Trung Quốc rằng quan hệ kinh tế và kinh doanh bình thường không thể được khôi phục trừ khi nguyên trạng được khôi phục và có hòa bình, bình yên ở biên giới. Trung Quốc sẽ phải là bên hành động trước vì Trung Quốc đã vi phạm các Thỏa thuận về Biện pháp Xây dựng Lòng tin năm 1993 và 1996. Tuy nhiên, nhìn vào sự mất cân bằng quyền lực rõ rệt, có vẻ như Trung Quốc không vội vàng hành động trước. Trong những hoàn cảnh này, Ấn Độ sẽ cần phải kiên định, phát triển sức mạnh kinh tế, mở rộng khả năng sẵn sàng quân sự, củng cố cơ sở hạ tầng ở biên giới và tiếp tục mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác với các nước bạn bè như Mỹ, Nhật Bản, Úc, Châu Âu, Đông Nam Á, Bộ Tứ QUAD, Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và các nước khác.

Thủ tướng Modi đã thành công khi bắt đầu chuyến thăm một ngày đến Ý vào ngày 14 tháng 6 năm 2024 để tham gia Hội nghị G-7. Ông có cơ hội giao lưu với các nhà lãnh đạo từ Mỹ, Nhật Bản, Pháp, Anh, Đức và các nước khác và thảo luận về cách giải quyết các cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine và Gaza, cũng như thúc đẩy quan hệ đối tác song phương với các quốc gia này. Mặc dù không phải là thành viên chính thức của G-7, Ấn Độ đã nổi lên như một khách mời thường trực tại các hội nghị thượng đỉnh của G-7, Ấn Độ đã được mời tham dự tất cả các hội nghị thượng đỉnh trong sáu năm qua, bắt đầu từ năm 2019 tại Pháp.

Những tuần và tháng tiếp theo cũng sẽ chứng kiến ​​các cuộc gặp gỡ tại thủ đô Astana của Kazakhstan vào đầu tháng 7 cho Hội nghị thượng đỉnh SCO (Tổ chức hợp tác Thượng Hải) và vào tháng 10 cho Hội nghị thượng đỉnh BRICS tại thành phố Kazan, Nga. Cả hai sự kiện này sẽ tạo cơ hội cho Thủ tướng Modi và Tổng thống Putin gặp nhau và đưa quan hệ song phương vào trạng thái ổn định hơn. Đây sẽ là lần đầu tiên hai nhà lãnh đạo gặp mặt trực tiếp sau cuộc gặp gần đây nhất tại thành phố Samarkand, Uzbekistan vào tháng 9 năm 2022 bên lề Hội nghị thượng đỉnh SCO.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng sẽ có mặt tại cả Hội nghị thượng đỉnh SCO và BRICS. Điều này có thể tạo cơ hội cho hai nhà lãnh đạo làm tan băng trong quan hệ song phương của hai nước đã kéo dài từ năm 2020. Hai nhà lãnh đạo đã gặp nhau lần cuối khi Tập Cận Bình đến thăm Ấn Độ vào tháng 10 năm 2019 cho Hội nghị thượng đỉnh không chính thức thứ hai tại Mamallapuram sau cuộc gặp gỡ tại Vũ Hán vào tháng 4 năm 2018.

Vào giữa tháng 6/2024 tại Thụy Sĩ, hội nghị thượng đỉnh hòa bình quốc tế về xung đột Nga-Ukraine đã được tổ chức. Ấn Độ được đại diện bởi một viên chức cấp cao, Thư ký (Tây) của Bộ Ngoại giao. Tuy nhiên, Ấn Độ đã từ chối ký vào Tuyên bố cuối cùng, khẳng định rằng không thể có hòa bình nếu không có sự hiện diện và tham gia của Nga. Ấn Độ nhắc lại rằng đối thoại và ngoại giao là con đường duy nhất để tiến về phía trước.

Ngoài việc thúc đẩy các sáng kiến ​​như IMEEC (Hành lang kinh tế Ấn Độ - Trung Đông - Châu Âu), I2U2 (Ấn Độ, Israel, UAE, Mỹ), IPEF (Khung kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vì sự thịnh vượng), ICET (Sáng kiến về Công nghệ quan trọng và mới nổi) v.v. mà Ấn Độ đã hợp tác trong những năm gần đây, Ấn Độ cần phải tăng cường các cuộc đàm phán đang chờ xử lý về FTA Ấn Độ - EU (Hiệp định thương mại tự do), FTA Ấn Độ - Anh, FTA với GCC (Hội đồng hợp tác vùng Vịnh) và các hiệp định khác. Việc giải quyết nhanh chóng các trở ngại tồn đọng lâu nay trong việc hoàn thành các Hiệp định này sẽ truyền tải tín hiệu mạnh mẽ và rõ ràng về ý định của Ấn Độ trở thành bên liên quan tích cực trong cấu trúc kinh tế toàn cầu.

Như quan sát, sức mạnh và tăng trưởng kinh tế có vai trò quan trọng trong một chính sách đối ngoại mạnh mẽ và hiệu quả. Do đó, Ấn Độ nên ưu tiên đưa ra các chính sách nhằm tăng tỷ trọng sản xuất, phát triển công nghệ, thúc đẩy cơ sở hạ tầng xã hội, vật chất và kỹ thuật số, tăng cường xuất khẩu, v.v.

Những tháng tới cũng sẽ cần được tận dụng để sắp xếp Diễn đàn Châu Phi, vốn đã quá hạn từ lâu, cũng như Hội nghị thượng đỉnh Ấn Độ-Trung Á trực tiếp sẽ diễn ra trong năm nay. Mối quan hệ của Ấn Độ với Châu Phi cũng như Trung Á đã phần nào bị ảnh hưởng do thiếu sự quan tâm trong hai năm qua. Nhưng đó không phải là sự sa sút là không thể bắt giữ được.

Khó có khả năng Hội nghị thượng đỉnh Bộ tứ sẽ diễn ra ở Ấn Độ trước cuộc bầu cử Mỹ vào tháng 11 năm 2024. Tuy nhiên, cần phải đảm bảo rằng động lực của vấn đề này không bị tiêu tan.

Thế giới đang trải qua những thay đổi nhanh chóng. Sự bất ổn ngày càng gia tăng. Trong giai đoạn biến động và thay đổi nhanh chóng này, có cả thách thức và cơ hội. Thành tựu của Ấn Độ trong mười năm qua, đặc biệt là trong năm năm qua, thấm nhuần vào đất nước này hy vọng và sự tự tin rằng Ấn Độ sẽ có thể đối mặt thành công với những thách thức mới nổi và tận dụng tối đa các cơ hội, để đưa Ấn Độ tiến tới chiếm giữ vị trí xứng đáng trong lòng các quốc gia trong tương lai rất gần.