Theo quy định của Hiến pháp, Chính phủ Ấn Độ không thể phân biệt đối xử các công dân dựa trên nền tảng tôn giáo của họ. Mọi công dân đều bình đẳng trước Chính phủ, và mọi người đều được sự bảo vệ bình đẳng của luật pháp. Các tín đồ Ki tô giáo, các nhóm, các hệ phái và cộng đồng được bảo đảm sự tự do tôn giáo - tức là mọi người có sự tự do tin tưởng, công bố, thực hành và cổ xúy cho tôn giáo; trong khi đối với các hệ phái tôn giáo thì có những quyền lợi ràng buộc công việc của riêng họ trong tôn giáo; thiết lập và duy trì các tổ chức tôn giáo và từ thiện; và được thu nhận, sở hữu cũng như điều hành tài sản. Dĩ nhiên sự tự do tôn giáo phải diễn ra trong giới hạn trật tự, đạo đức, sức khỏe công cộng và sự cho phép của Hiến pháp. Hiến pháp cũng nói rõ thêm rằng sự tự do tôn giáo không được ngăn chặn Chính phủ thực thi những biện pháp đem lại “phúc lợi và cải cách xã hội” cũng như “điều tiết hoặc hạn chế bất cứ hoạt động kinh tế, tài chính, chính trị hoặc thế tục nào khác vốn có thể liên đới tới hoạt động tôn giáo”.

Tự do tôn giáo ở Ấn Độ là một quyền cơ bản được bảo đảm bởi Điều 15 và Điều 25 của Hiến pháp của Ấn Độ[1]. Ấn Độ hiện đại ra đời vào năm 1947 và mở đầu Hiến pháp Ấn Độ đã được sửa đổi vào năm 1976 với nhà nước mà Ấn Độ là một nhà nước thế tục[2]. Mọi công dân Ấn Độ có quyền hành nghề và quảng bá tôn giáo của họ một cách hòa bình. Hiến pháp có điều khoản bảo đảm tự do tôn giáo của công dân, hàm nghĩa là: các tôn giáo và giáo phái hiện có của Ấn Độ đều được hoạt động tôn giáo theo giáo lý, giáo quy; các dân tộc cũng như mỗi người đều có quyền lựa chọn tự do tín ngưỡng của mình; nguời tin theo bất kỳ tôn giáo nào cũng đều không bị đối xử trong xã hội và trong quá trình đảm nhiệm công tác; các đoàn thể tôn giáo khi sử dụng quyền tự do, không thể vượt qua một giới hạn nhất định để tránh xảy ra cạnh tranh tôn giáo nhằm tranh thủ tín đồ và làm thay đổi tín ngưỡng của người khác, từ đó gây trở ngại cho tự do theo tôn giáo và đoàn kết tôn giáo. Chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo còn bao gồm việc Chính phủ Ấn Độ đối xử bình đẳng với các tôn giáo, cho phép các đoàn thể tôn giáo xây dựng tổ chức giáo hội, mở trường học tôn giáo, xuất bản báo chí.

Lời nói đầu của Hiến pháp Ấn Độ có từ “thế tục”, qua đó ngụ ý rằng Nhà nước sẽ không phân biệt đối xử, bảo trợ hoặc can thiệp vào nghề của bất kỳ tôn giáo nào. Điều 25 nói “tất cả mọi người đều bình đẳng quyền tự do lương tâm và quyền tự do tuyên xưng, thực hành và truyền bá tôn giáo chịu trật tự công cộng, đạo đức và sức khỏe”. Hơn nữa, Điều 26 nói rằng tất cả các giáo phái có thể quản lý riêng của họ các vấn đề trong các vấn đề tôn giáo. Tất cả các quyền này có thể được quy định của Nhà nước[3].

Ấn Độ không chấp nhận bất kỳ tôn giáo như là quốc giáo. Ấn Độ duy trì tính trung lập tuyệt đối và tính công bằng đối với tất cả các tôn giáo. 

Các quy định liên quan đến "Quyền tự do tôn giáo" của các Điều 25 và 28 của Hiến pháp Ấn Độ làm cho Ấn Độ một nhà nước thế tục. Do đó, về vấn đề tôn giáo, vị thế của Ấn Độ là: Ấn Độ không có quốc giáo, Nhà nước không phân biệt đối xử giữa các tôn giáo, Nhà nước không thể áp đặt bất kỳ thuế để thúc đẩy một tôn giáo hoặc để duy trì cơ sở tôn giáo, hướng dẫn tôn giáo không thể được truyền đạt trong cơ sở giáo dục chạy bằng nguồn vốn nhà nước và trong các tổ chức giáo dục được công nhận bởi nhà nước và nhận viện trợ từ Chính phủ, hướng dẫn tôn giáo có thể không được bắt buộc cho một sinh viên không muốn. Trong cơ sở giáo dục do các cơ sở tôn giáo, hướng dẫn tôn giáo có thể được đưa ra chỉ để sinh viên sẵn sàng để đón nhận nó. Hướng dẫn tôn giáo có thể được trao cho các trẻ vị thành niên chỉ với sự đồng ý của người giám hộ.

Mỗi cá nhân công dân ở Ấn Độ có hoàn toàn tự do tôn giáo. Không ai phải chịu bất kỳ sự phân biệt xã hội, kinh tế hay chính trị chỉ đơn giản là vì lý do tôn giáo. Phân biệt đối xử trong việc làm công cộng trên cơ sở tôn giáo đang bị cấm theo Điều 16. Do đó, mọi công dân của Ấn Độ đang được cho cơ hội bình đẳng về việc làm công cộng. Các tôn giáo thiểu số, được trao quyền để thiết lập và duy trì cơ sở giáo dục, từ thiện và tôn giáo với tối thiểu sự can thiệp của nhà nước.

Điều 29 của Hiến pháp Ấn Độ đảm bảo rằng, Nhà nước sẽ không áp đặt trên một cộng đồng thiểu số nền văn hóa nào khác.

Không có một quốc gia nào trên thế giới này có một nền tôn giáo khác nhau như Ấn Độ. Như vậy, quyền tự do tôn giáo tạo thành một quyền cơ bản rất quan trọng của đất nước Ấn Độ và nhằm mục đích duy trì các nguyên tắc của chủ nghĩa thế tục ở Ấn Độ. Hiến pháp Ấn Độ chắc chắn rằng, tất cả các tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật.

Ấn Độ là một trong những nền văn minh của nhân loại, điều đó thể hiện rất rõ qua các giá trị vật chất và tinh thần vượt thời gian cho tới tận ngày nay. Chính các giá trị đó lại ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của xã hội con người bây giờ. Bức tranh tôn giáo Ấn Độ là một bức tranh đầy màu sắc về sự hình thành và phát triển của các tôn giáo lớn của thế giới. (Xem tiếp phần 4)