1. Học thuyết Modi và phép thử răn đe mới

Thủ tướng Narendra Modi đã đề ra một học thuyết chiến lược mới với ba trụ cột chính: (1) bác bỏ mọi hình thức tống tiền hạt nhân, (2) xác định khủng bố xuyên biên giới là  nguyên nhân gây chiến, và (3) nguyên tắc “nước sông và máu không thể cùng chảy” [1]. Những luận điểm này được hiện thực hóa qua Chiến dịch Sindoor, sử dụng hệ thống tên lửa hành trình và UAV để thực thi nguyên tắc “phản ứng có kiểm soát nhưng đủ sức răn đe”. Việc tập trung tấn công vào cơ sở hạ tầng quân sự trọng yếu và các tổ chức khủng bố không chỉ thể hiện tính toán chiến lược nhằm gây tổn thất cụ thể cho đối phương, mà còn thiết lập một tiền lệ về sự cân bằng giữa uy hiếp quân sự và kiềm chế leo thang xung đột toàn diện.

Khác biệt căn bản giữa Học thuyết Modi và lý thuyết răn đe truyền thống - xuất phát từ thời Chiến tranh Lạnh - nằm ở cơ chế tác động. Trong khi mô hình cũ dựa trên “đe dọa trừng phạt thảm khốc”, học thuyết này tập trung vào “áp đặt chi phí tức thời”, buộc Pakistan phải hứng chịu hậu quả cụ thể mà không vượt ngưỡng kích hoạt phản ứng hạt nhân. Cách tiếp cận này tạo ra một continuum răn đe đa phương thức, kết hợp tác chiến mạng, điện tử, không gian thông tin cùng các đòn tấn công chính xác, nhằm làm suy giảm năng lực tác chiến của đối phương  thay vì đe dọa hủy diệt hàng loạt.

Bước đột phá trong tư duy chiến lược của Modi thể hiện qua việc chuyển dịch đối tượng răn đe từ nhà nước Pakistan sang trực tiếp nhắm vào các tổ chức khủng bố và mạng lưới hỗ trợ của chúng. Tuyên bố “xử lý khủng bố như đối đầu quân đội chính quy” phản ánh nhận thức rằng: Khi ý chí của đối thủ không thay đổi bởi các đe dọa trừu tượng, chỉ những hành động phá hủy có chủ đích mới tạo ra áp lực buộc tái định hình hành vi. Chiến dịch Sindoor, qua đó, không chỉ là biện pháp trừng phạt mà còn đóng vai trò công cụ định hình chuẩn mực, thiết lập tiền lệ rằng mọi hành động khiêu khích trong tương lai sẽ đối mặt với phản ứng tương xứng – buộc Pakistan cân nhắc giữa việc duy trì uy tín chiến lược và tránh tổn thất không thể khắc phục.

Về bản chất, Học thuyết Modi và Chiến dịch Sindoor thể hiện sự hội tụ giữa sức mạnh cứng và sức mạnh mềm trong an ninh hạt nhân. Mô hình này không chỉ dựa trên ưu thế công nghệ-quân sự, mà còn vận dụng chiến lược truyền thông để củng cố nhận thức về tính chính danh và khả năng kiểm soát leo thang của Ấn Độ. Kết quả là một khung răn đe động, linh hoạt điều chỉnh cường độ đáp trả dựa trên mức độ đe dọa, đồng thời duy trì thế chủ động trong việc định nghĩa ranh giới giữa xung đột thông thường và xung đột hạt nhân.

2. Cấu trúc răn đe mới

Lệnh ngừng bắn đạt được ngày 10/5, dưới áp lực trung gian của Hoa Kỳ và một số quốc gia vùng Vịnh, đã mở ra “Cấu trúc răn đe mới” giữa hai bên. Cấu trúc này xây dựng trên ba trụ cột chính:

Một là, cơ chế “đáp trả công khai”, Ấn Độ tuyên bố rằng mỗi hành vi khủng bố xuyên biên giới, dù nhỏ nhất, sẽ không còn bị xử lý bí mật hoặc chỉ trích yếu ớt về mặt ngoại giao, mà ngay lập tức bị đáp trả bằng những biện pháp quân sự có mục tiêu rõ ràng. Điều này không chỉ nhằm phá vỡ năng lực vận hành và hậu cần của các tổ chức khủng bố, mà còn để gửi đi thông điệp răn đe mạnh mẽ: bất kỳ hành động tấn công nào vào lãnh thổ Ấn Độ đều sẽ gặp phải phản ứng cứng rắn, công khai và có tính toán kỹ lưỡng. Hình thức “công khai” ở đây còn bao gồm việc minh bạch hóa bản đồ tấn công, xuất bản bằng chứng và lập tức chia sẻ thông tin với cộng đồng quốc tế, nhằm tạo sức ép dư luận buộc bên phạm tội phải chịu hậu quả chính trị lẫn quân sự.

Hai là, thiết lập “làn ranh đỏ” giúp hai bên ấn định giới hạn không thể vượt qua trong mọi hoạt động an ninh và quân sự. Ngưỡng đỏ này là điểm mà tại đó, nếu bị vi phạm, sẽ kích hoạt một phản ứng tự động mà không cần thêm bất kỳ cảnh báo nào. Mục đích chính là loại bỏ mọi khoảng mơ hồ có thể dẫn đến những sai sót đánh giá hoặc những tính toán sai lầm, vốn có thể kích hoạt một chuỗi leo thang quy ước lên hạt nhân. Bằng cách tuyên bố công khai các hành vi bị coi là vượt ngưỡng – chẳng hạn như tấn công vào cơ sở hạt nhân, phóng tên lửa mang đầu đạn chiến thuật hay dùng vũ khí hóa học – Ấn Độ buộc Pakistan phải cân nhắc rất kỹ lưỡng trước khi thực hiện bất cứ hành động khiêu khích nào.

Ba là, “kênh liên lạc quân sự”, thay vì phải dựa vào các diễn đàn đa phương hay những kênh ngoại giao phức tạp, cơ chế “kênh liên lạc quân sự” yêu cầu hai nước duy trì một đường dây nóng quân sự trực tiếp, kết nối Bộ Tổng tham mưu Lục quân, Không quân và Hải quân của cả hai bên. Mục tiêu là đảm bảo thông tin về diễn biến chiến trường, các chuyến bay quân sự hoặc các đợt tập trận diễn ra ngay sát biên giới được trao đổi nhanh chóng, kịp thời và minh bạch. Cơ chế này không chỉ giúp giảm thiểu nguy cơ hiểu lầm do thời gian chậm trễ, mà còn tạo dựng lòng tin nhất định giữa hai bên chỉ chuyên trách khủng hoảng, thay vì phải nhờ đến sự trung gian của bên thứ ba. Nhờ vậy, Ấn Độ và Pakistan có thể nhanh chóng điều chỉnh phản ứng cho phù hợp, ngăn chặn leo thang ngoài ý muốn, đồng thời bảo vệ tốt hơn độc lập và lợi ích chiến lược của mỗi quốc gia.

3. Địa chính trị và vai trò các cường quốc

Dưới sức ép leo thang hạt nhân, Hoa Kỳ nhanh chóng can thiệp trực tiếp: Tổng thống Trump và Thượng nghị sĩ Marco Rubio đã chủ động liên hệ với cả Thủ tướng Modi và giới chỉ huy quân đội Pakistan, thúc đẩy lệnh ngừng bắn nhằm ngăn chặn nguy cơ mất kiểm soát hạt nhân.

Song song đó, các cường quốc vùng Vịnh như Saudi Arabia, UAE cùng Jordan và Kuwait đều ra tuyên bố hoan nghênh thỏa thuận ngừng bắn, kêu gọi New Delhi–Islamabad tiếp tục đối thoại để duy trì ổn định khu vực—phản ánh mối quan ngại về an ninh năng lượng và thương mại xuyên eo biển Hormuz.

Về phía Nga, nước này hoan nghênh bước đi giảm căng thẳng, kêu gọi hai bên tiếp tục đối thoại và kiềm chế để duy trì hòa bình chiến lược tại Nam Á, bởi bất ổn ở đây có thể làm suy giảm vị thế của Moscow trong trật tự đa cực đang hình thành.

Có thể thấy rằng, khủng hoảng Ấn–Pak 2025 không chỉ là đối đầu song phương, mà còn là phép thử năng lực điều phối khủng hoảng của các siêu cường và các đồng minh khu vực, nơi ngoại giao đa phương và sức ép chiến lược đan xen, hình thành “sàn diễn chính trị” phức tạp nhằm bảo vệ trật tự hạt nhân toàn cầu.

4. Cuộc chiến drone: bước vào kỷ nguyên chiến tranh đa miền

Trong cuộc khủng hoảng Ấn Độ–Pakistan 2025, sự đối đầu quân sự trên không đã không còn giới hạn ở máy bay có người lái hay tên lửa, mà mở rộng sâu rộng thành “chiến tranh đa miền” (multi-domain warfare), với UAV trinh sát-tấn công và UCAV (unmanned combat aerial vehicle) đóng vai trò trung tâm. Pakistan áp dụng chiến thuật bão swarm (saturation swarm), huy động hàng loạt drone kamikaze Songar và Byker tiến công đồng loạt 36 mục tiêu dọc biên giới nhằm làm tê liệt lớp phòng thủ đầu tiên của Ấn Độ [2].

Đáp lại, Ấn Độ kích hoạt Mô hình Phòng thủ tích hợp (Integrated Air Defence System – IADS), kết hợp radar tầm xa S-400 Triumf, hệ thống tên lửa đất-đối-không Akash và biện pháp tác chiến điện tử để vô hiệu hóa từ xa các UAV địch [3]. Bên cạnh đó, Không quân Ấn Độ đưa vào sử dụng UAV trinh sát tầm cao và loitering munitions để săn tìm và tiêu diệt tận gốc đội hình drone của Pakistan [4].

Không gian xung đột còn mở rộng sang không gian điện từ và mạng, khi cả hai bên triển khai tấn công mạng và chiến tranh thông tin (information warfare) nhằm phá vỡ khả năng chỉ huy-kiểm soát (C2) của đối phương. Cấu trúc địa-chiến lược mới này cho thấy, dưới “chiếc ô hạt nhân”, các nước Nam Á đã chuyển sang trò chơi công nghệ cao với ngưỡng leo thang dưới hạt nhân nhưng đa miền, nơi mỗi UAV hay thao tác điện tử đều có thể thay đổi cán cân răn đe.

Tuy phần lớn drone Pakistan bị chặn đứng hoặc bắn hạ trước khi kịp gây sát thương lớn, nhưng đã chứng tỏ ưu thế của IADS kết hợp EW và mạng cảm biến đa tầng. Tuy nhiên, chiến thuật saturation swarm cũng hé lộ xu hướng tương lai: xung đột dưới ngưỡng hạt nhân nhưng đa kênh, đa miền, đòi hỏi cả năng lực tấn công chính xác lẫn hệ thống phòng thủ chủ động để duy trì ổn định chiến lược.

5. Tái cấu trúc an ninh Nam Á và triển vọng ổn định

Chuỗi diễn biến từ phòng thủ – tấn công – ngừng bắn đã thiết lập một cơ chế răn đe “bán cứng”, nơi mỗi bên xây dựng khả năng đáp trả nhanh chóng nhưng không mong muốn leo thang hạt nhân. Mô hình này xoay quanh:

Đối trọng ngầm: Công nghệ phòng thủ và tấn công dưới ngưỡng hạt nhân trở thành trụ cột răn đe mới.
Đối thoại quân sự chủ quyền: Hai bên duy trì kênh nóng liên tục giữa Bộ Tổng tham mưu để giảm nguy cơ hiểu lầm.
Trung gian bền vững: Sự tham gia hạn chế của trung gian quốc tế chỉ nhằm mục đích dập lửa, không tham gia xây dựng kiến trúc răn đe lâu dài.
Trong bối cảnh này, tính ổn định chiến lược ở Nam Á không còn dựa vào cơ chế đa phương của Liên Hiệp Quốc hay các cơ chế khác, mà phụ thuộc vào sự cân bằng năng lực công nghệ và quyết tâm chính sách răn đe hạn chế. Kiến trúc an ninh mới, dù làm giảm rủi ro hiểu lầm chiến lược, cũng mang tính chất tạm thời và phụ thuộc nhiều vào ý chí chính sách của lãnh đạo hai nước.

Kết luận

Căng thẳng Ấn Độ–Pakistan 2025 phản ánh rõ sự chuyển dịch của an ninh Nam Á: từ đối đầu quy ước truyền thống sang chiến tranh đa miền dưới ngưỡng hạt nhân. “Chiến dịch Sindoor” và lệnh ngừng bắn đã đặt nền móng cho một “cấu trúc răn đe mới”, nơi công nghệ phòng thủ chủ động, mô hình drone swarm và chính sách “đáp trả có kiểm soát” hình thành luật chơi chiến lược mới. Trong trung và dài hạn, khả năng duy trì ổn định khu vực sẽ dựa vào việc hai bên tuân thủ ngưỡng đỏ, liên tục cập nhật năng lực đa miền và giữ kênh đối thoại quân sự chủ quyền mở liên tục. Sự tham gia hay ủng hộ gián tiếp của các cường quốc bên ngoài sẽ chỉ là yếu tố điều phối khủng hoảng, không thể thay thế cho cấu trúc răn đe nội sinh đã được hình thành giữa New Delhi và Islamabad.

Chú thích

1.      https://www.eurasiareview.com/17052025-operation-sindoor-the-pakistan-problem-temporarily-contained-not-permanently-addressed-analysis/

2.      https://www.dailypioneer.com/2025/india/kamikaze-drones-deployed-by-pakistan.html

3.      https://www.hindustantimes.com/india-news/indigenous-akashteer-integral-in-thwarting-pakistan-s-aerial-attacks-101747250756621.html

4.      https://www.businessinsider.com/india-targets-pakistan-air-defenses-drones-conflict-heats-up-kashmir-2025-5