Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực tài nguyên biển ngày càng gia tăng, khái niệm kinh tế biển bền vững (Blue Economy - BE) đã trở thành trọng tâm trong các chiến lược phát triển toàn cầu. Với tư cách là hai quốc gia thuộc khu vực Ấn Độ Dương nhưng có quy mô và năng lực khác biệt, Ấn Độ và Seychelles đã xây dựng một khuôn khổ hợp tác hiệu quả, tập trung vào đổi mới sáng tạo, bảo tồn môi trường và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Quan hệ đối tác này không chỉ góp phần nâng cao vị thế khu vực mà còn định hình các giải pháp toàn cầu nhằm giải quyết các thách thức biển và đại dương.

Seychelles: Hình mẫu tiên phong trong kinh tế biển

Dù là một quốc gia nhỏ bé với dân số chỉ hơn 100.000 người, Seychelles đã chứng tỏ khả năng lãnh đạo trong lĩnh vực kinh tế biển thông qua các sáng kiến mang tính đổi mới. Trong năm 2015, Seychelles phát hành trái phiếu xanh trị giá 15 triệu USD, đồng thời thực hiện hoán đổi nợ lấy khí hậu để huy động tài chính cho bảo tồn môi trường biển. Năm 2020, nước này đã vượt xa mục tiêu của SDG-14.5, khi tuyên bố 30% vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của mình là khu vực biển được bảo vệ (Marine Protected Areas - MPAs)​

Bên cạnh đó, việc thành lập Vườn ươm Công nghệ Biển (Blue Technology Incubator) đã mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp khởi nghiệp trong các lĩnh vực liên quan đến biển, như nuôi trồng thủy sản bền vững và công nghệ sinh học biển. Những nỗ lực này không chỉ giúp Seychelles bảo vệ tài nguyên mà còn tạo thêm việc làm và nâng cao giá trị ngành thủy sản​.

Ấn Độ: Phát triển nền tảng kinh tế biển đa dạng

Ấn Độ, với vị trí chiến lược tại trung tâm Ấn Độ Dương và lợi thế bờ biển dài 7.500 km, đang dần hiện thực hóa tiềm năng của một nền kinh tế biển đa dạng. Chiến lược này không chỉ tập trung vào khai thác nguồn tài nguyên sẵn có mà còn thúc đẩy đổi mới sáng tạo, xây dựng hạ tầng bền vững và quản lý tài nguyên một cách hiệu quả.

1. Hạ tầng cảng biển và vận tải biển

Hệ thống cảng biển của Ấn Độ là trụ cột quan trọng trong nền kinh tế quốc gia. Cả nước có 14 cảng lớn và hơn 200 cảng nhỏ, phục vụ tới 95% khối lượng thương mại hàng hóa. Dưới chương trình Sagarmala, Ấn Độ đã đầu tư mạnh mẽ vào cải thiện năng lực các cảng biển, giảm chi phí hậu cần và thúc đẩy kết nối liên vùng​. Ngoài ra, chính phủ còn triển khai các hành lang hàng hải quốc tế để kết nối với các trung tâm kinh tế lớn như Đông Nam Á, Trung Đông và châu Phi.

Chương trình này không chỉ tập trung vào phát triển cảng mà còn mở rộng các khu công nghiệp ven biển (Coastal Economic Zones - CEZs), tạo điều kiện thúc đẩy sản xuất và gia tăng giá trị cho các ngành công nghiệp liên quan đến biển.

2. Phát triển thủy sản và công nghệ sinh học biển

Là quốc gia sản xuất thủy sản lớn thứ hai thế giới, Ấn Độ sở hữu hơn 250.000 tàu đánh cá và một ngành thủy sản đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế. Trong những năm gần đây, nước này đã chuyển từ khai thác tự nhiên sang nuôi trồng thủy sản bền vững, tập trung vào sản xuất cá ngừ và các sản phẩm giá trị cao​.

Công nghệ sinh học biển cũng đang trở thành lĩnh vực trọng tâm. Chính phủ Ấn Độ đã đầu tư nghiên cứu về genotyping và các công nghệ hiện đại khác để giám sát và quản lý nguồn lợi thủy sản. Mục tiêu không chỉ bảo vệ đa dạng sinh học mà còn tạo ra giá trị kinh tế mới từ nguồn tài nguyên biển.

3. Ứng dụng công nghệ 4.0 trong kinh tế biển

Trong kỷ nguyên Công nghiệp 4.0, Ấn Độ đang đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), và hệ thống thông tin địa lý (GIS) trong quản lý tài nguyên biển. Các sáng kiến này giúp tăng cường giám sát môi trường biển, quản lý giao thông hàng hải, và tối ưu hóa chuỗi cung ứng​.

Một ví dụ điển hình là việc triển khai tàu tự động và robot biển để làm sạch rác thải đại dương, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và cải thiện hiệu quả khai thác. Đồng thời, các dự án năng lượng tái tạo ngoài khơi, như turbine gió biển và năng lượng sóng, cũng đang được thử nghiệm để hỗ trợ mục tiêu phát triển bền vững​.

4. Vai trò trong an ninh hàng hải và quản trị đại dương

Với vị thế là một cường quốc hàng hải đang nổi, Ấn Độ không chỉ thúc đẩy phát triển kinh tế biển mà còn đóng vai trò quan trọng trong bảo đảm an ninh hàng hải khu vực. Sáng kiến SAGAR (An ninh và Tăng trưởng cho tất cả trong khu vực) phản ánh tầm nhìn chiến lược của Ấn Độ trong việc tạo dựng một Ấn Độ Dương hòa bình, ổn định và phát triển​.

Cùng với các đối tác khu vực như Seychelles, Ấn Độ đã triển khai các dự án tuần tra chung, giám sát nguồn tài nguyên và đối phó với các thách thức như khai thác bất hợp pháp, nạn cướp biển, và ô nhiễm môi trường biển. Sự phối hợp này không chỉ nâng cao năng lực quản trị biển mà còn khẳng định vai trò lãnh đạo của Ấn Độ trong các diễn đàn quốc tế như IORA và Liên hợp quốc.

5. Tăng cường vai trò của các cộng đồng ven biển

Ngoài các sáng kiến mang tính vĩ mô, Ấn Độ còn đặc biệt chú trọng vào việc cải thiện sinh kế của các cộng đồng ven biển, nơi có hơn 4 triệu người sinh sống. Các chương trình đào tạo, hỗ trợ tài chính và khuyến khích khởi nghiệp đang được triển khai để giúp các cộng đồng này tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị kinh tế biển.

Khung hợp tác song phương

Quan hệ đối tác giữa Ấn Độ và Seychelles được xây dựng dựa trên tinh thần hợp tác và lợi ích chung. Cả hai quốc gia đều là thành viên tích cực của các tổ chức đa phương như Hiệp hội Vành đai Ấn Độ Dương (IORA) và sáng kiến SAGAR (An ninh và Tăng trưởng cho tất cả trong khu vực), nhằm tăng cường quản trị biển và phát triển bền vững​.

Công nghệ đóng vai trò quan trọng trong hợp tác này. Seychelles đã chứng minh sự thành công trong việc áp dụng các giải pháp công nghệ để cải thiện khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, trong khi Ấn Độ đang tập trung vào mở rộng các ứng dụng công nghệ thông minh trong quản lý nguồn tài nguyên​.

Kết luận

Hợp tác Ấn Độ - Seychelles là hình mẫu tiêu biểu cho các quốc gia mong muốn thúc đẩy mục tiêu kinh tế biển bền vững. Bằng cách kết hợp các thực tiễn bảo tồn bền vững, khuyến khích đổi mới sáng tạo, và tăng cường khung pháp lý khu vực, hai quốc gia này đã góp phần quan trọng vào việc bảo vệ đại dương và tạo ra tăng trưởng kinh tế bền vững.

Việc mở rộng đầu tư vào hạ tầng, công nghệ và hợp tác xuyên biên giới sẽ là yếu tố then chốt để phát triển hơn nữa kinh tế biển ở khu vực Ấn Độ Dương. Để tìm hiểu chi tiết hơn về các chiến lược này, độc giả có thể tham khảo các báo cáo của ORF và BlueOcean Magazine

Tài liệu tham khảo

1. http://www.seychellesnewsagency.com/articles/category/1/articles/21420/Seychelles+secures+.mfrom+Green+Climate+Fund+for+national+adaptation+planning+project    https://www.nation.sc/articles/4088/seychelles30oceanprotection2020#:~:text=30%25%20of%20our%20ocean%20under,world%20yesterday%20at%20State%20House.
2. https://www.orfonline.org/research/achieving-sdgs-in-small-island-developing-states-financing-the-blue-economy-through-collaboration
3. https://www.undp.org/mauritius-seychelles/blog/blog-large-ocean-economies
4. https://www.orfonline.org/research/blue-economy-under-indian-g20-presidency
5. https://unctad.org/system/files/official-document/dtltikd2024d1_en.pdf