Ấn Độ và Mỹ sẽ tiến hành bầu cử trong năm nay. Cuộc bầu cử diễn ra khi cả hai nền dân chủ đang tăng cường hợp tác ở Nam Á để duy trì một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương “tự do và cởi mở”. Phần lớn sự hợp tác này đã được sắp xếp hợp lý và thể chế hóa nhờ chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương năm 2022 của Mỹ. Chiến lược này đã gây ra sự chỉ trích từ các nước Nam Á, khi họ cáo buộc Mỹ nhìn khu vực này “qua lăng kính của Ấn Độ”. Mặc dù đúng là Mỹ muốn Ấn Độ đóng vai trò dẫn đầu trong khu vực nhưng sự hợp tác ngày càng tăng này phức tạp hơn nhiều.

Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ

Được công bố vào tháng 2 năm 2022, chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ vạch ra lộ trình điều hướng trật tự thế giới đang phát triển. Trọng tâm chính của Mỹ nằm ở việc hạn chế sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc ở Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Mỹ cho rằng sự hiện diện và ảnh hưởng ngày càng tăng này đang làm xói mòn luật pháp, giá trị và nguyên tắc đã định hình trật tự thế giới.

Nhờ vị trí địa lý của mình, Nam Á đã trở thành một phần quan trọng trong tầm nhìn Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương này. Khu vực này trải dài từ dãy Himalaya giáp ranh với Trung Quốc tới Ấn Độ Dương, nơi có các tuyến đường biển quan trọng (SLOC). Bắt đầu từ đầu thế kỷ, và thậm chí còn hơn thế nữa với sự ra mắt của Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) vào năm 2013, sự hiện diện và ảnh hưởng của Trung Quốc đã gia tăng trong khu vực.

Ba chiến thuật hoặc chính sách đang được áp dụng để duy trì “trật tự dựa trên giá trị” này. Một là, hỗ trợ và bổ sung vai trò lãnh đạo của Ấn Độ trong khu vực. Kết quả là Ấn Độ và Mỹ đang tư vấn, điều phối và hợp tác ở Nam Á. Thứ hai, củng cố các thể chế dân chủ của các quốc gia Nam Á. Thứ ba, cải thiện quan hệ song phương với các nước này.

Vấn đề về chiến thuật

Mặc dù có chung lợi ích chiến lược trong việc hạn chế Trung Quốc, Ấn Độ và Mỹ có những ưu tiên và tầm nhìn khác nhau đối với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Mỹ cho rằng việc đẩy lùi Trung Quốc và củng cố nền dân chủ cũng như các thể chế dân chủ của các nước Nam Á là loại trừ lẫn nhau, trong khi Ấn Độ vẫn quan ngại hơn về thách thức của Trung Quốc. Trên thực tế, việc Mỹ sử dụng nền dân chủ để gây áp lực lên các nước Nam Á có nguy cơ đẩy nước này đến gần Trung Quốc hơn.

Do đó, Ấn Độ vẫn thận trọng trước sự can dự quá mức của Mỹ vào khu vực, vì cho rằng nước này sẽ phải gánh chịu hậu quả nếu có bất kỳ tính toán sai lầm nào do vị trí địa lý gần nhau. Ngoài ra, Mỹ còn quan tâm đến việc tăng cường sự hiện diện và quan hệ song phương trong khu vực, điều này đôi khi có thể mâu thuẫn với chính sách ủng hộ Ấn Độ với tư cách là “nhà lãnh đạo” trong khu vực.

Ba mô hình can dự của Mỹ tại Nam Á

Một là, hội tụ các lợi ích và chính sách chiến lược với Ấn Độ. Ví dụ, trong trường hợp của Sri Lanka, Ấn Độ và Mỹ bày tỏ lo ngại về ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở nước này. Sự khởi đầu của cuộc khủng hoảng kinh tế tạo cơ hội để chỉ trích Trung Quốc về việc “bẫy nợ” và đẩy lùi sự hiện diện và ảnh hưởng của Trung Quốc. Mỹ mong muốn Ấn Độ đưa Sri Lanka thoát khỏi tình trạng hỗn loạn kinh tế và chính trị đang gia tăng. Tương tự, Mỹ đóng vai trò quan trọng trong gói cứu trợ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho Sri Lanka, thường đóng vai trò song song với Ấn Độ. Ngoài ra, họ còn liên tục vận động hành lang với Sri Lanka để áp đặt lệnh cấm các tàu gián điệp Trung Quốc cập cảng nước này.

Hai là, xung đột về nhận thức và chiến thuật Mô hình thứ hai có thể được giải thích là do mối quan hệ của Mỹ với Bangladesh. Mỹ và Ấn Độ khác nhau về ưu tiên chính sách và nhận thức. Chính sách “hữu nghị với tất cả mọi người, không ác ý với ai” của Thủ tướng Bangladesh Sheikh Hasina đã giúp Bangladesh thu được các khoản đầu tư và lợi ích kinh tế từ Ấn Độ và Trung Quốc. Tuy nhiên, bà vẫn cam kết tôn trọng sự nhạy cảm của Ấn Độ và đã trấn áp những người theo đường lối cứng rắn và cực đoan ở quốc gia được Đảng Quốc gia đối lập chính của Bangladesh che chở và lợi dụng. Do đó, Ấn Độ coi Hasina là nhà lãnh đạo đã duy trì nền dân chủ và ổn định trong nước và khu vực.

Mặt khác, Mỹ, đang tăng cường hợp tác kinh tế và quốc phòng với Bangladesh. Họ coi bà là một nhà lãnh đạo đang đàn áp phe đối lập và biến Bangladesh trở thành một quốc gia độc đảng, và do đó dễ bị ảnh hưởng hơn bởi ảnh hưởng của Trung Quốc. Mỹ đã liên tục gây áp lực lên đất nước này về nhân quyền và dân chủ. Nhiều lần, Ấn Độ đã yêu cầu riêng với Mỹ giảm bớt giọng điệu liên quan đến dân chủ để Hasina không bị đẩy về phía Trung Quốc. New Delhi coi Hasina là người đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế ảnh hưởng của Trung Quốc ở nước này. Ấn Độ và Mỹ ở hai phe khác nhau trong cuộc bầu cử diễn ra vào tháng 1 năm 2024. Sau chiến thắng của Hasina, Mỹ bày tỏ lo ngại về các hoạt động bầu cử nhưng sau đó đã chấp nhận hiện trạng.

Ba là, chính sách cơ hội. Mô hình thứ ba này là nơi Ấn Độ và Mỹ hội tụ các lợi ích và chính sách chiến lược, nhưng Mỹ thấy việc theo đuổi chính sách độc lập sẽ có lợi. Ấn Độ và Mỹ vẫn chưa gặp vấn đề gì với thành tích của chính quyền về dân chủ. Không giống như Chính phủ trước đây, nơi Mỹ muốn Ấn Độ đóng vai trò lãnh đạo, giờ đây họ nhận ra rằng Delhi có ít đòn bẩy hơn, đặc biệt là khi chính sách đối ngoại của Tổng thống Maldives Muizzu nhằm mục đích giảm quan hệ với Ấn Độ, đa dạng hóa quan hệ đối tác và tăng cường hơn nữa hợp tác với Trung Quốc. Do đó, Mỹ đã áp dụng chính sách cơ hội để cải thiện quan hệ với Maldives và cũng hạn chế ở mức độ thấp hơn sự phụ thuộc sâu rộng của nước này vào Trung Quốc. Cả hai nước đã thảo luận về việc mở rộng thương mại, du lịch, phát triển, an ninh quốc gia và khu vực cũng như các chương trình đào tạo. Mặc dù không rõ liệu Ấn Độ có đang khuyến khích hay tham khảo ý kiến về sự hợp tác ngày càng tăng của Mỹ hay không, nhưng rõ ràng là Mỹ không kiên nhẫn chờ đợi Ấn Độ đảm nhận vai trò dẫn dắt ở Maldives, đặc biệt là dưới thời Muizzu.