Căng thẳng ở khu vực biên giới giữa Ấn Độ và Pakistan tuần trước đã đẩy hai đối thủ hạt nhân ở Nam Á tiến gần tới xung đột hơn bất cứ lúc nào trong hai thập kỷ đã qua.

Khi tình hình đã dịu xuống - ngày 01/3/2019,  Pakistan đã thả một phi công của Không quân Ấn Độ mà họ đã bắt được sau khi bắn hạ phi cơ của anh ta - sự thay đổi mạnh mẽ trong quan hệ là điều bình thường. Cả hai nước đều biết được những rủi ro khi căng thẳng tăng đột biến.

Sau khi phân chia vào năm 1947, quan hệ giữa Ấn Độ và Pakistan đã ở trong tình trạng kích động gần như liên tục. Hai bên đã đụng độ trong nhiều cuộc chiến lớn - trận chiến cuối cùng vào năm 1999 - liên quan đến hàng ngàn thương vong và nhiều cuộc giao tranh ở đường biên giới kiểm soát (LoC) ở khu vực Kashmir đang tranh chấp.

Kể từ cuộc xung đột cuối cùng, cả hai nước đã âm thầm tìm cách mở rộng và nâng cấp khả năng quân sự.

Với sự tích lũy quân sự trong những thập kỷ đó, Ấn Độ hiện vượt qua Pakistan trong hầu hết các phép đo bằng số - máy bay chiến đấu, quân đội, xe tăng và máy bay trực thăng.

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI), Ấn Độ vượt xa Pakistan trong các con số khác, đặc biệt là trong ngân sách quân sự, 64 tỷ USD so với 11 tỷ USD.

Nhưng, như thường lệ, những con số không nói lên toàn bộ câu chuyện.

Câu hỏi Trung Quốc

Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược quốc tế, Ấn Độ có khoảng 3 triệu quân nhân, nhiều hơn 1 triệu so với Pakistan, nhưng New Delhi không thể tập trung tất cả quân số vào nước láng giềng ở phía Tây này.

Một phần được tập trung vào phía Đông Bắc của Ấn Độ và khu vực biên giới với Trung Quốc.

Peter Layton, cựu sĩ quan Không quân Australia và hiện là thành viên của Viện Griffith Châu Á, nói rằng: "Vấn đề chiến lược của Ấn Độ đang khiến sức mạnh của nước này tăng lên. Theo truyền thống, họ phải chia lực lượng và để lại một số ở phía Đông nhằm ngăn chặn chủ nghĩa phiêu lưu của Trung Quốc".

Năm 1962, Ấn Độ và Trung Quốc có một cuộc chiến tranh biên giới đẫm máu và những cuộc giao tranh đã tiếp tục nổ ra một cách lẻ tẻ trong suốt những năm sau đó, gần đây nhất là ở khu vực Doklam năm 2017.

Và Ấn Độ vẫn phải chú ý tới Trung Quốc bởi nước này luôn giữ mối quan hệ quân sự chặt chẽ với Pakistan.

Nishank Motwani, giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Ngoại giao Châu Á-Thái Bình Dương, chuyên nghiên cứu về Ấn Độ và Pakistan, nói rằng: "Có một sự hội tụ tư duy chiến lược của Trung Quốc và Pakistan đã được tiếp diễn trong 5 thập kỷ nay".

Theo dữ liệu trong hội thảo tháng 12/2018 về Pakistan tại Viện Brookings ở Washington, Trung Quốc đóng vai trò là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất của Pakistan - với 40% xuất khẩu quân sự của Bắc Kinh tới Islamabad.

Quan hệ của Ấn Độ với phương Tây

Trong khi Pakistan đã hình thành mối quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc, Ấn Độ - với ngân sách quốc phòng lớn gấp sáu lần Pakistan - đã có một chương trình hiện đại hóa quân sự nhanh chóng của riêng mình.

Ông Motwani nói rằng: "Ấn Độ có nhiều sức mạnh chi tiêu hơn và đã đầu tư vào các nền tảng mà Pakistan không thể mua được".

Trong số các thương vụ quân sự gần đây là máy bay cảnh báo và điều khiển sớm trên không với công nghệ của Israel, máy bay và pháo do Mỹ sản xuất, tất cả đang được triển khai dọc theo tuyến kiểm soát Kashmir để thay thế súng Thụy Điển của thập niên 1980.

Ấn Độ muốn có thêm nhiều công nghệ quân sự mới, nhưng thường bị cản trở bởi sự kiểm soát xuất khẩu chặt chẽ từ các nhà cung cấp chính như Mỹ và Anh.

Các chuyên gia khác nói rằng, Ấn Độ cũng bị ảnh hưởng bởi cơ sở công nghiệp quân sự nghèo nàn trong nước.

Manoj Joshi, một phóng viên tại New Delhi, cho biết, căn cứ vào các nghiên cứu cho thấy: "Ấn Độ không có hệ sinh thái công nghiệp. Vì vậy, bạn không có kinh nghiệm về thiết kế. Bạn có thể có các kỹ sư thông minh, nhưng điều đó không có nghĩa là có thể thiết kế một máy bay chiến đấu".

Trong khi đó Pakistan đang chế tạo máy bay chiến đấu dựa trên những chiếc JF-17 do Trung Quốc thiết kế.

Theo một số báo cáo, nó có thể là một trong những máy bay phản lực đã hạ một máy bay chiến đấu của Không quân Ấn Độ, dẫn đến việc Pakistan bắt giữ một phi công Ấn Độ.

Máy bay phản lực Ấn Độ tham chiến là một chiếc MiG-21 - loại máy bay do Liên Xô thiết kế, đã hoạt động từ những năm 1960 và Không quân Ấn Độ vẫn xem là "xương sống" của hạm đội với khoảng 200 chiếc tồn kho.

Nhưng Motwani nói rằng, các phi công Ấn Độ gọi chiếc máy bay phản lực cũ là "quan tài bay" vì những tai nạn có liên quan.

Và điều đó minh họa một vấn đề của Ấn Độ. Trong khi Ấn Độ có một ngân sách quân sự khổng lồ, nhưng một phần đáng kể trong đó dành cho việc bảo trì các thiết bị hiện có và tiền lương.

Theo một cuộc điều tra của Ủy ban Nghị viện Ấn Độ về sự sẵn sàng của quân đội năm ngoái thì "hiện đại hóa chỉ chiếm 14% (số tiền được phân bổ), điều này là không đủ".

Sự chênh lệch kích thước

Ấn Độ, với diện tích rộng gần bốn lần so với Pakistan, có thể đưa khí tài quân sự trở lại từ các khu vực biên giới căng thẳng, nơi bất kỳ cuộc tấn công nào của Pakistan sẽ gặp phải nhiều lớp phòng không.

Pakistan có diện tích nhỏ hơn và hẹp hơn, các căn cứ và khí tài quân sự khó che chắn hơn.

Motwani cho rằng: "Pakistan thiếu chiều sâu chiến lược. Rất nhiều căn cứ của Pakistan nằm sát Ấn Độ, khiến chúng trở thành mục tiêu dễ dàng cho các lực lượng Ấn Độ".

Để thực hiện bất kỳ cuộc tấn công nào, Ấn Độ có sự đa dạng và số lượng máy bay - máy bay chiến đấu, tấn công mặt đất, tàu chở dầu và AWAC - mà Pakistan không thể sánh được.

Layton nói rằng: "Các cuộc tấn công lớn sẽ khó ngăn chặn mặc dù sẽ có một số tổn thất”.

Trong khi lợi thế trên không dường như nghiêng về phía Ấn Độ, các hành động trên mặt đất quy mô lớn xuyên biên giới sẽ khó khăn hơn đối với Ấn Độ.

Motwani cho biết: "Pakistan có một mạng lưới kênh rạch dọc biên giới quốc tế để khiến cho các lực lượng Ấn Độ di chuyển vào Pakistan khó khăn hơn". Đó là một kiểu chiến tranh, không khác các chiến hào thời Thế chiến thứ nhất.

Trên biển, lợi thế rõ ràng là ở phía Ấn Độ.

Motwani cho biết, Pakistan, với đường bờ biển nhỏ hơn nhiều để bảo vệ, nên đã đầu tư phần lớn phần tài nguyên vào không quân.

New Delhi có một tàu sân bay và tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân trong biên chế, và Pakistan không thể so sánh về điều này. 

Răn đe hạt nhân

Một lĩnh vực mà Ấn Độ và Pakistan tương đương nhau và gây lo lắng nhất mỗi khi sự thù địch tăng đột biến giữa hai nước - vũ khí hạt nhân.

Số liệu từ Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm năm 2018 cho thấy, Pakistan có 140 đến 150 đầu đạn hạt nhân, và Ấn Độ sở hữu số lượng 130 đến 140.

Layton lo lắng rằng, nếu tình hình trở nên tồi tệ đối với Pakistan - thứ gì đó khác xa với những gì chúng ta đang thấy hiện tại - chúng có thể được sử dụng trước khi các chỉ huy ở Islamabad có thể ngăn chặn chúng.

"Pakistan có chính sách chiến lược ủy quyền phê duyệt tấn công hạt nhân cho các đơn vị chiến thuật cấp thấp hơn. Có một mối nguy hiểm thực sự  đối với sự buông lỏng “vũ khí hạt nhân”, đó là các chỉ huy hiếu chiến cấp thấp hơn sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật nếu họ thấy phù hợp".

Motwani cho biết, Pakistan muốn Ấn Độ biết rằng mối đe dọa hạt nhân luôn ở đó.

Điều đó dẫn đến việc các cuộc tấn công gia tăng hiện tại bắt đầu như thế nào, khi một nhóm khủng bố có trụ sở ở Pakistan tấn công một đoàn xe quân sự Ấn Độ ở Kashmir do Ấn Độ quản lý vào ngày 14/2/2019, và giết chết 40 người.

Motwani nói rằng: "Pakistan có thể sử dụng các nhóm khủng bố. Đó là một chiến lược quân sự mà nước này đã sử dụng trong nhiều thập kỷ như một cách để thu hẹp khoảng cách quân sự với Ấn Độ".

Và mỗi khi Ấn Độ dự tính trả đũa, mối đe dọa hạt nhân luôn ở đó.

"Pakistan sử dụng khả năng vũ khí hạt nhân của mình như một bức tường lửa và sử dụng để thực hiện các cuộc tấn công khủng bố ở Ấn Độ mà không bị trừng phạt".

Nguồn: https://edition.cnn.com/2019/03/01/asia/india-pakistan-military-balance-intl/index.html