Chính sách quốc gia về kinh tế biển của Ấn Độ bắt đầu được hình thành vào năm 2021 với bản dự thảo chính sách đầu tiên. Mặc dù chính phủ nhiều lần tuyên bố sắp ban hành chính thức, quá trình này vẫn bị trì hoãn do nhiều yếu tố, bao gồm bộ máy hành chính trì trệ, thiếu sự tham gia của các bên liên quan và những lo ngại về biến đổi khí hậu.

Hiện trạng nền kinh tế biển Ấn Độ

Kinh tế biển của Ấn Độ đóng vai trò quan trọng trong việc khai thác bền vững tài nguyên đại dương để phát triển kinh tế và tạo sinh kế cho hàng triệu người. Dù có đường bờ biển dài 7.516 km và vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) rộng hơn 2,2 triệu km², nền kinh tế biển hiện chỉ đóng góp khoảng 4% GDP và mang lại doanh thu 28 tỷ USD mỗi năm.

Chính phủ Ấn Độ đặt mục tiêu tối ưu hóa tất cả các lĩnh vực hàng hải, từ khai thác tài nguyên sinh vật, phi sinh vật, đến phát triển du lịch và năng lượng đại dương, nhằm thúc đẩy nền kinh tế biển bền vững. Theo ước tính, để đạt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển vào năm 2047, nền kinh tế Ấn Độ cần duy trì mức tăng trưởng 8-9% trong 20 năm tới, trong đó kinh tế biển phải đóng vai trò trọng tâm.

Thách thức trong triển khai chính sách

Dù có tiềm năng lớn, việc triển khai chính sách kinh tế biển vẫn gặp nhiều thách thức. Việc tối ưu hóa tài nguyên trong khi đảm bảo tính bền vững đòi hỏi một cơ chế giám sát chặt chẽ. Nếu không, chính sách có thể trở thành công cụ hợp pháp hóa việc khai thác tài nguyên biển không kiểm soát, gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sinh kế của cộng đồng ven biển.

Ngoài ra, sự chậm trễ trong quá trình hoạch định và thực thi chính sách, cùng với tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu, làm gia tăng các rủi ro đối với nền kinh tế biển Ấn Độ.

Vai trò của hệ thống cảng biển

Ngành cảng biển và vận tải hàng hải là trụ cột quan trọng của kinh tế biển Ấn Độ, đặc biệt trong các dự án kết nối kinh tế quy mô lớn như Hành lang Kinh tế Ấn Độ - Trung Đông (IMEC) và Hành lang Thương mại Quốc tế Bắc - Nam (INSTC).

Ấn Độ hiện có 12 cảng chính và khoảng 200 cảng nhỏ, cùng với kế hoạch phát triển thêm 14 cảng mới. Chính phủ đã ưu tiên hiện đại hóa cảng biển, thu hút đầu tư tư nhân theo mô hình hợp tác công tư (PPP). Tuy nhiên, việc mở rộng cảng biển cũng làm dấy lên những lo ngại về tác động môi trường, đặc biệt là bảo tồn sinh thái biển.

Ví dụ, dự án cảng tại Honnavar, Karnataka đã bị phản đối mạnh mẽ do ảnh hưởng đến khu vực đẻ trứng của rùa biển. Tương tự, cảng Adani ở Mundra, Gujarat cũng bị chỉ trích vì phá hủy rừng ngập mặn và làm gián đoạn hệ sinh thái ven biển.

Biến đổi khí hậu và tác động đến nền kinh tế biển

Bên cạnh việc phát triển cảng biển, Ấn Độ cũng gặp nhiều thách thức trong việc thực hiện các sáng kiến bảo vệ đại dương. Mặc dù Bộ Khoa học Trái đất (MoES) đã triển khai chiến dịch dọn sạch bờ biển kéo dài 75 ngày vào năm 2022, kết quả của các chiến dịch tương tự trong những năm sau cho thấy sự suy giảm đáng kể về hiệu quả.

Là quốc gia sản xuất thủy sản lớn thứ hai thế giới, Ấn Độ đang phải đối mặt với sự suy giảm nghiêm trọng của sản lượng do biến đổi khí hậu. Tại Kerala, sản lượng cá mòi dầu giảm 75% vào năm 2021 do nhiệt độ đại dương tăng. Tại Tamil Nadu, sản lượng đánh bắt cá cũng giảm 75% trong 15 năm qua do sự thay đổi nhiệt độ và độ mặn của nước biển. Bên cạnh đó, hiện tượng tẩy trắng san hô tại quần đảo Andaman và Nicobar do nhiệt độ biển tăng cao đang đe dọa trực tiếp ngành du lịch biển và sinh kế của hơn 4 triệu ngư dân.

Hướng tới một chính sách kinh tế biển toàn diện

Để xây dựng một chính sách kinh tế biển bền vững, Ấn Độ cần thúc đẩy đối thoại toàn diện với sự tham gia của tất cả các bên liên quan, đặc biệt là phụ nữ - lực lượng chiếm gần một nửa lao động trong ngành thủy sản biển. Chính phủ đặt mục tiêu tăng đáng kể đóng góp của nền kinh tế biển vào GDP, đồng thời cải thiện đời sống cộng đồng ven biển và bảo tồn đa dạng sinh học biển. Tuy nhiên, các báo cáo cho thấy những mục tiêu này khó đạt được nếu không có sự ưu tiên cụ thể cho các nhóm lao động dễ bị tổn thương, đặc biệt là phụ nữ.

Một cách tiếp cận toàn diện, kết hợp nền kinh tế biển với các biện pháp chống biến đổi khí hậu, cùng sự tham gia của nhiều bên liên quan, sẽ giúp giải quyết những hạn chế về cấu trúc và hiện thực hóa một chiến lược phát triển bền vững. Khi nền kinh tế biển trở thành một yếu tố quan trọng trong chiến lược tăng trưởng quốc gia, việc xây dựng một khung chính sách linh hoạt, thích ứng với sự thay đổi của khoa học, địa chính trị và môi trường sẽ là chìa khóa cho sự thành công của Ấn Độ trong lĩnh vực này.