Chính sách hạt nhân là trọng tâm trong quan hệ đối ngoại của Ấn Độ, bộc lộ sự tương tác của Ấn Độ với một số lĩnh vực nhất định của luật pháp quốc tế. Ấn Độ là quốc gia duy nhất tranh luận công khai về việc quyết định sử dụng hạt nhân, cho thấy sự liên quan của chính sách hạt nhân với bản sắc của đất nước (Perkovich 1999: 448). Vũ khí hạt nhân có tính biểu tượng cao và có mối quan hệ chặt chẽ giữa tính biểu tượng, bản sắc dân tộc và văn hóa. Như vậy, nếu các giá trị văn hóa tác động đến chính sách đối ngoại của Ấn Độ thì chúng sẽ được thể hiện trong chính sách hạt nhân. Chính sách hạt nhân là một lĩnh vực quan trọng trong đó các ý tưởng theo chủ nghĩa kiến ​​tạo có thể được sử dụng để giải thích chính sách bảo mật. Do đó, ba cuộc khảo sát được tiến hành, mỗi cuộc tập trung vào các thời kỳ của chính phủ: 1988–1998, 1998–2004 và 2004–2014.

Nhiều học giả cho rằng tầm quan trọng của các yếu tố nội địa trong chính sách hạt nhân, chẳng hạn như Perkovich (1999) và Basrur (2001), bác bỏ quan điểm cho rằng an ninh đối ngoại quyết định chính sách hạt nhân của các quốc gia (Perkovich 1999: 445). Perkovich (1999: 447) lập luận rằng trong khi những lo ngại về an ninh tạo điều kiện cho phép các nhà lãnh đạo Ấn Độ biện minh cho vũ khí hạt nhân thì các yếu tố trong nước lại đóng vai trò lớn hơn.

Trong khi một số nhà bình luận nhận thức được “sự phân đôi giữa sự kiềm chế và tiến bộ hạt nhân” trong chính sách hạt nhân của Ấn Độ, họ không thừa nhận hoặc khám phá các giá trị văn hóa đằng sau chúng. Một số đến gần nhưng không xem xét mức độ và bản chất ảnh hưởng của văn hóa cũng như nguồn gốc của nó. Basrur (2001: 181) thừa nhận vai trò của niềm tin và giả định từ văn hóa chiến lược của Ấn Độ trong việc định hình chính sách hạt nhân. Perkovich (1999: 448) đề cập đến “bản sắc dân tộc” và “khát vọng chuẩn mực”. Tuy nhiên, có xu hướng coi văn hóa và các giá trị chỉ ảnh hưởng đến việc phản đối hạt nhân (Basrur 2001), mà ít xem xét vai trò của chúng ở khía cạnh ủng hộ hạt nhân, điều mà nghiên cứu này sẽ tìm cách giải quyết.

Bất bạo động

Khả năng của vũ khí hạt nhân tạo ra sức hủy diệt vô song khiến chúng trở thành biểu tượng của bạo lực hơn các loại vũ khí khác, mặc dù thực tế là các loại vũ khí khác, chẳng hạn như vũ khí hạng nhẹ, có thể gây ra nhiều bạo lực hơn trên toàn cầu. Điều này làm cho chính sách hạt nhân trở thành lĩnh vực để kiểm chứng khả năng và hiểu được bản chất ảnh hưởng của bất bạo động.

Với vai trò là quốc gia có vũ khí hạt nhân (SNW), Ấn Độ có nhiều thứ để mất nếu thế giới giải trừ vũ khí hạt nhân. Lợi ích chiến lược gián tiếp của Ấn Độ cũng bị ảnh hưởng tiêu cực vì việc vận động giải trừ quân bị, có khả năng xung đột trực tiếp với lợi ích của các cường quốc. Các cường quốc chủ yếu là các Quốc gia có vũ khí hạt nhân (NWS) - một nhóm các quốc gia được Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) công nhận là có vũ khí hạt nhân. Họ không muốn thấy sự ủng hộ cho sáng kiến ​​có thể tác động tiêu cực đến lợi thế chiến lược của họ.

Ưu tiên không phổ biến vũ khí hạt nhân có nghĩa là ủng hộ ít vũ khí hạt nhân hơn và do đó ít bạo lực hơn do vũ khí hạt nhân gây ra. Tuy nhiên, không phổ biến vũ khí hạt nhân là một ưu tiên, so với giải trừ quân bị, có khả năng dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác hơn là giá trị của bất bạo động; ví dụ, ưu tiên được coi là tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.

Cũng được thúc đẩy bởi bất bạo động là ưu tiên chung cho sự kiềm chế và hòa bình trong bối cảnh vũ khí hạt nhân. Karnad (2008: 3) lập luận rằng, răn đe hạt nhân bao trùm hệ thống xung đột đặc thù của tiểu lục địa được đánh dấu bằng “sự kiềm chế cực độ” và các cuộc chiến tranh có kiểm soát. Vũ khí hạt nhân có khả năng củng cố động lực kiềm chế này. Điều này phản ánh loại hệ thống con được mô tả bởi Rosen (1996: 5) với các chuẩn mực văn hóa địa phương tồn tại trước sự thống trị của hệ thống quốc tế “phi chính phủ”.

Nhiều quốc gia mong muốn giải quyết tranh chấp một cách hòa bình và thể hiện sự kiềm chế trong giao dịch với các đối thủ có vũ khí hạt nhân. Thực tế chứng minh rằng bất bạo động là một phần của sự kết hợp các yếu tố thúc đẩy sự kiềm chế trong chính sách hạt nhân của Ấn Độ.

Các yếu tố khác được thúc đẩy bởi bất bạo động bao gồm: ưu tiên chính sách không sử dụng vũ khí hạt nhân trước và không sử dụng để chống lại các cường quốc phi hạt nhân; và ưu tiên kiểm soát dân sự hơn là quân sự đối với chính sách hạt nhân, loại trừ quân đội và mức độ thận trọng đối với quân đội. Điều thứ hai có thể liên quan đến sự phân chia đẳng cấp Bà la môn (tu sĩ) – và đẳng cấp Kshatriya (chiến binh) cổ đại, kết hợp với tác động của việc giới tinh hoa hiện đại coi thường ý tưởng về nghĩa vụ quân sự, ngược lại với các quốc gia như Mỹ hoặc Vương quốc Anh, nơi đặt đạo đức quân đội lên trên đạo đức của nhóm công chức dân sự.

Tất cả những ưu tiên nói trên còn được củng cố bởi ưu tiên duy trì hình ảnh bất bạo động. Đây là kết quả của cả giá trị văn hóa của bất bạo động một cách trực tiếp và truyền thống chính sách phi bạo lực thúc đẩy việc duy trì hình ảnh bất bạo động kể từ khi Ấn Độ độc lập.

Hệ thống cấp bậc

Vũ khí hạt nhân là biểu tượng mạnh mẽ của địa vị và uy tín khiến chúng dễ bị ảnh hưởng bởi hệ thống cấp bậc. Chính sách hạt nhân có tác động lớn đến hình ảnh của Ấn Độ và quan niệm của nước này về vị trí của Ấn Độ trong hệ thống phân cấp quốc tế.

Hệ thống cấp bậc đã dẫn đến nhận thức quan trọng - “thế giới quan có thứ bậc”. Chúng bao gồm: ưu tiên không tham gia các cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế; nhận thức rằng việc phát triển vũ khí hạt nhân thể hiện thành tựu khoa học; nhận thức rằng vũ khí hạt nhân đã mang lại cho Ấn Độ sự công nhận và uy tín toàn cầu hơn cũng như hệ thống phân cấp nói chung liên quan đến vũ khí hạt nhân.

Khoan dung và đa nguyên

Sự khoan dung và chủ nghĩa đa nguyên có ít khả năng tác động đến chính sách hạt nhân hơn sự phân cấp và bất bạo động. Mọi ảnh hưởng đều có thể thông qua thế giới quan đa nguyên và khoan dung. Ấn Độ cũng ưu tiên duy trì hình ảnh khoan dung và đa nguyên.

Tài liệu tham khảo

Basrur, R. M. (2009). Minimum Deterrence and India’s Nuclear Security. NUS Press.

Basrur, R. M. (2017). Modi’s Foreign Policy Fundamentals: A Trajectory Unchanged. International Affairs, 93(1), 7–26.

Perkovich, G. (1999). India’s Nuclear Bomb: The Impact on Global Proliferation. Berkeley: University of California Press.

Nguồn: Trích chương 3 sách "Indian Foreign Policy and Cultural Values" của tác giả Karida Pethiyagoda, Nxb Pagravel Macmillan, năm 2021.