Việc kết án Rahul Gandhi, lãnh đạo Đảng Quốc đại Ấn Độ đối lập, hai năm tù giam, và việc ông bị huỷ tư cách là nghị sĩ ở Lok Sabha (Hạ viện), đã gây chấn động hệ thống chính trị Ấn Độ. Ngoài việc gây phản ứng ở cả hai viện trong quốc hội, vụ việc này đã mở ra một chương mới đầy đáng tiếc trong lịch sử chính trị của Ấn Độ, đồng thời gây nghi ngờ nghiêm trọng về tương lai của nền dân chủ của nước này.

Rahul Gandhi đã trở thành mục tiêu vì những bình luận mà ông ấy đưa ra trong bài phát biểu vận động tranh cử năm 2019 ở bang Karnataka, miền Nam Ấn Độ. Sau khi thảo luận về những khó khăn kinh tế của Ấn Độ, Gandhi nêu tên sáu "tên trộm" đã góp phần gây ra điều đó gồm: Nirav Modi, Mehul Choksi, Vijay Mallya, Lalit Modi, Anil Ambani và Thủ tướng Narendra Modi. "Một câu hỏi nhỏ," Gandhi châm biếm rằng, "làm thế nào mà tên của tất cả những "tên trộm này" là 'Modi, Modi, Modi'? Nirav Modi, Lalit Modi, Narendra Modi, và nếu bạn tìm kiếm thêm một chút, sẽ có thêm nhiều Modi nữa."

Rõ ràng là, ông Rahul Gandhi đã chỉ ra những cá nhân cụ thể bị cáo buộc đã "cướp bóc" nền kinh tế của Ấn Độ, trước khi đưa ra một nhận xét trực tiếp rằng, ba người trong số họ tình cờ cùng chung một họ. Bạn có thể nói rằng, ông Gandhi không cần phải bình luận gì về tên của những người đó. Nhưng các chính trị gia, bao gồm nhiều người từ Đảng Bharatiya Janata (BJP) cầm quyền, đã nói những điều tồi tệ hơn nhiều trong các bài phát biểu bầu cử về tất cả các nhóm - từ các chính trị gia đối thủ đến thiểu số - mà không có vụ án hình sự nào chống lại họ.

Như nhà lập pháp BJP là Purnesh Modi đã nói, rằng lời châm biếm của Gandhi đã bôi nhọ toàn bộ "cộng đồng Modi" là những "tên trộm", điều này cùng lắm là một sự khoa trương. Và như một tòa án ở Surat thuộc bang Gujarat phía Tây đã đưa ra rằng, điều đó cấu thành tội phỉ báng, và đáng bị trừng phạt tối đa, nhưng nó có thể càng tồi tệ hơn hành vi đáng ngờ.

Câu chuyện trở nên u ám hơn. Thẩm phán lần đầu tiên xét xử đơn khiếu nại vào năm 2019 đã trầm tư, điều đó nói rằng, nó dường như không có nhiều nội dung thực chất. Thay vì mạo hiểm để vụ kiện của mình bị bác bỏ, Purnesh Modi đã vội vã đến Tòa án tối cao để bảo đảm việc thỉnh nguyện thư của mình tạm hoãn chấp hành. Hai năm sau, Gandhi đã có một bài phát biểu trước quốc hội (phần lớn đã bị xóa khỏi hồ sơ) cáo buộc thủ tướng theo chủ nghĩa tư bản thân hữu, và Modi vội vã quay trở lại Tòa án Tối cao để xin giải trừ bãi miễn.

"Một phe đối lập đoàn kết hơn sẽ là tin xấu đối với BJP, đảng chiếm 60% số ghế trong quốc hội, nhưng chỉ giành được 37% phiếu bầu trong cuộc bầu cử năm 2019. Nếu đa số trong số 35 đảng khác trong quốc hội quyết định hợp tác với nhau, thay vì chia phiếu bầu, BJP sẽ khó giành được đa số vào năm 2024".

Thẩm phán ở Surat được thay thế ngay trước khi Modi đến, và thẩm phán mới sẵn sàng không chỉ phục hồi vụ án mà còn đưa ra phán quyết có tội trong vòng chưa đầy ba tuần. Điều này thật quá thuận tiện. Khi bản án hai năm mà thẩm phán áp đặt là mức tối thiểu cần thiết để truất quyền của một nhà lập pháp khỏi quốc hội thêm sáu năm nữa, điều này lại càng tiện lợi biết bao!

BJP quá háo hức thực hiện phán quyết: trong vòng 24 giờ, Ban thư ký Lok Sabha tuyên bố rằng, Rahul Gandhi không còn là nghị sĩ nữa, và vào ngày làm việc tiếp theo, ông nhận được một lá thư yêu cầu ông rời khỏi văn phòng. Nhưng các chính trị gia của đảng Quốc Đại đã nghi ngờ về điều sai trái, với nhiều ý kiến ​​cho rằng, phán quyết không phải do thủ tục hợp pháp mà là từ một quyết định có chủ ý, được đưa ra ở cấp cao nhất, nhằm bịt miệng Gandhi cho đến sau cuộc tổng tuyển cử tiếp theo.

Tất nhiên, Rahul Gandhi đã nộp đơn kháng cáo, và nếu tòa án cho phép ông ta hoãn kết án, thì ngay cả việc huỷ tư cách nghị sĩ cũng sẽ phải được hủy bỏ. Trong trường hợp đó, Gandhi có thể trở lại cuộc chiến, trên đường phố và trong quốc hội, với hình ảnh được đánh bóng khi chính phủ kiên quyết cố gắng bịt miệng. Phấn chấn trước sự đồng cảm của công chúng và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của một đảng Quốc Đại tràn đầy năng lượng, Gandhi có thể chứng tỏ là cái gai lớn hơn nhiều đối với phía BJP so với chỉ vài tuần trước.

Bản án đã kích động sự phản đối ở Ấn Độ. Các đảng khu vực có truyền thống phản đối đảng Quốc Đại ở các bang của họ – bao gồm đảng Aam Aadmi ở Delhi, đảng Đại Đại Trinamool toàn Ấn Độ ở Tây Bengal, đảng Samajwadi ở Uttar Pradesh, đảng Bharat Rashtra Samithi ở Telangana và Đảng Cộng sản Ấn Độ (Marxist) ở Kerala – đã bày tỏ sự ủng hộ đối với Gandhi. Họ dường như đã nhận ra rằng, họ cũng có thể thấy mình bị một chính phủ đầy thù hằn nhắm đến. Như câu ngạn ngữ rằng: "Đoàn kết thì sống; chia rẽ thì chết".

Một phe đối lập đoàn kết hơn sẽ là tin xấu đối với BJP, đảng nắm giữ 60% số ghế trong quốc hội, nhưng chỉ giành được 37% phiếu bầu trong cuộc bầu cử năm 2019. Nếu đa số trong số 35 đảng khác trong quốc hội quyết định hợp tác với nhau thay vì chia phiếu bầu, thì BJP sẽ khó giành được đa số hơn vào năm 2024.

Một số người hoài nghi cho rằng, tất cả những điều này không khiến BJP sợ hãi, bởi vì họ đang chơi trò chơi phức tạp của riêng mình để đẩy Gandhi lên vị trí hàng đầu trong phe đối lập cho cuộc bầu cử tiếp theo. Theo logic, cuộc đua "Modi so với Gandhi" là cuộc đua mà BJP chắc chắn rằng họ có thể giành chiến thắng. Nhưng xây dựng một đối thủ lớn là một chiến lược có rủi ro cực kỳ cao, điều mà một đảng đang dẫn trước một cách thoải mái trong các cuộc thăm dò – như BJP hiện tại – khó có thể theo đuổi. Thay vào đó, thất bại của Gandhi trông giống như một mục tiêu chính trị.

Nhưng ván cược rủi ro cao hơn nhiều so với một người đàn ông, một đảng hoặc thậm chí một cuộc bầu cử. Khi chúng ta chờ đợi bức màn mở ra cho hành động tiếp theo trong bộ phim chính trị này, người Ấn Độ nên tự hỏi liệu nền dân chủ có được lợi hay không khi nhà lãnh đạo chính của đảng đối lập chính bị bỏ tù và bị từ chối có tiếng nói trong quốc hội vì bất cứ điều gì không phải là tội thực sự? Câu trả lời cho nhiều người – kể cả những người không thích Gandhi hay ủng hộ Quốc Đại – là không.

Bảo vệ nền dân chủ đòi hỏi phải đảm bảo một sân chơi bình đẳng cho tất cả mọi người. Do đó, những gì xảy ra với Rahul Gandhi có ý nghĩa quan trọng đối với tương lai của Ấn Độ. Người ta chỉ có thể hy vọng rằng, cam kết của người Ấn Độ đối với chính phủ đại diện sẽ có thể thắng thế.

Nội dung bài viết thể hiện quan điểm của riêng tác giả, và không đại diện cho quan điểm của Trung tâm Nghiên cứu Ấn Độ.