Một tiêu đề gần đây trên Nikkei Asia cho biết các đồng minh của Mỹ ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương “run sợ trước viễn cảnh Trump trở lại”. Tâm trạng thậm chí còn tồi tệ hơn ở châu Âu. Vài ngày trước, Donald Trump đã cảnh báo người châu Âu rằng ông sẽ để Nga xâm chiếm các đồng minh không chia sẻ gánh nặng quốc phòng trong NATO. Cho dù ông ấy có nghiêm túc hay không thì không thể phủ nhận sự thù địch sâu sắc của Trump đối với các đồng minh ở châu Á và châu Âu - ông coi họ như những kẻ tự do cưỡi trên vai Mỹ.

Khi cơ hội Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc đấu với Tổng thống Joe Biden ngày càng sáng tỏ, mối lo ngại của các đồng minh của Mỹ ở châu Âu và châu Á ngày càng trở nên đen tối hơn. Ngay cả khi Trump không giành chiến thắng, sự phản đối ngày càng tăng của Đảng Cộng hòa đối với các cam kết nước ngoài và ý thức sâu sắc hơn về “Nước Mỹ trên hết” hứa hẹn sẽ tạo ra những thay đổi lớn trong địa chính trị Á-Âu. Nhìn bề ngoài, điều này có vẻ không quá đe dọa đối với Ấn Độ. Xét cho cùng, Ấn Độ không phải là “đồng minh” của Mỹ và không phụ thuộc vào lực lượng quân sự để đảm bảo an ninh. Tuy nhiên, xem xét kỹ hơn sẽ chỉ ra những hậu quả phức tạp hơn từ chính sách “Nước Mỹ trên hết” của Trump. Bất kỳ sự rút lui quân sự nào của Mỹ khỏi lục địa Á-Âu sẽ làm thay đổi đáng kể cán cân quyền lực trong khu vực này và tạo ra những kết quả rõ ràng là bất lợi cho Ấn Độ.

Một khu vực Á-Âu không có Mỹ sẽ là một giấc mơ trở thành hiện thực đối với những chiến lược gia ở Moscow và Bắc Kinh, những người mong muốn có cơ hội xây dựng một trật tự khu vực mới do họ thống trị. Đó là cơn ác mộng đối với các nước láng giềng Nga và Trung Quốc. Mặc dù Moscow và Bắc Kinh không ưa Trump nhưng họ thích thú với viễn cảnh khai thác sự chia rẽ mà Trump có thể làm sâu sắc thêm giữa Mỹ và các đồng minh.

Mặc dù Ấn Độ hiếm khi tranh luận về hậu quả của một châu Âu không có Mỹ nhưng nước này nhận thức sâu sắc về mối nguy hiểm của một châu Á đơn cực do Trung Quốc thống trị. Có thể thấy, nếu không có sự hiện diện của Mỹ, châu Á rất dễ trượt vào quỹ đạo Trung Quốc. Là một cường quốc hàng hải, ưu tiên tự nhiên của Delhi là một trật tự đa cực ở Á-Âu không bị thống trị bởi một cường quốc hay một trục cường quốc lục địa. Tuy nhiên, Delhi phải chuẩn bị cho những thay đổi lớn ở lục địa Á-Âu trong bối cảnh tình hình chính trị nội địa Mỹ bất ổn hiện nay và tác động toàn cầu không thể tránh khỏi của nó.

Nhưng trước tiên, chúng ta phải lưu ý sự mâu thuẫn giữa những lo ngại của đồng minh về Trump và thành tích cầm quyền của ông trong giai đoạn 2017-21. Thực sự, trong nhiệm kỳ tổng thống của ông, Chiến lược An ninh Quốc gia của Mỹ đã chuyển Washington từ việc lãng phí năng lượng chiến đấu với các cuộc nổi dậy ở vùng đất ở Trung Đông sang giải quyết những thách thức do Nga và Trung Quốc ngày càng quyết đoán đặt ra.

Đối với tất cả những cáo buộc rằng Trump đã bị đặt vào tay nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin, chính quyền của ông đã tăng cường áp lực chống lại Moscow. Hậu quả hơn là Chính quyền Trump đã bắt đầu đảo ngược táo bạo chiến lược 4 thập kỷ của Washington nhằm làm bạn với Bắc Kinh và mở rộng sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế của Mỹ với Trung Quốc. Trump áp đặt mức thuế mới đối với Trung Quốc, bắt đầu nỗ lực giảm tiếp xúc kinh tế với Bắc Kinh và khôi phục Quad như một phần của chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mới nhằm cân bằng Trung Quốc. Biden đã xây dựng chiến lược châu Á mang tính quyết định do Trump đưa ra.

Nếu thành tích của Trump ấn tượng như vậy thì tại sao nhiều bạn bè Mỹ lại lo lắng về việc ông trở lại Nhà Trắng? Có ba yếu tố nổi bật. Đầu tiên, nhiều nhà lãnh đạo trên khắp thế giới tin rằng “những người có trách nhiệm” và “nhà nước ngầm” của Mỹ đã ngăn cản Trump theo đuổi niềm tin của mình đối với các đồng minh như những người đi theo tự do trong nhiệm kỳ tổng thống của ông. Ở cả châu Âu và châu Á, Trump đã tiến gần đến việc thực hiện các bước đi triệt để chống lại các đồng minh, chẳng hạn như rút quân Mỹ, nhưng đã kiềm chế. Lần này, các đồng minh của Mỹ lo ngại Trump sẽ bớt kiềm chế hơn. Họ cũng lo ngại rằng tính cách bốc đồng và cách tiếp cận xuyên quốc gia của Trump sẽ được thể hiện nhiều hơn và gây ra thiệt hại không thể khắc phục được cho các liên minh lâu đời của Mỹ.

Thứ hai, bất chấp làn sóng chỉ trích Trump lan rộng ở Mỹ và các tổ chức chính sách đối ngoại đồng minh, cựu tổng thống đang đưa ra một quan điểm chính trị quan trọng. Các đồng minh của Mỹ không thể mong đợi người nộp thuế Mỹ sẽ mãi mãi dành máu và của cải để bảo vệ những đối tác của họ, những người không sẵn lòng làm phần việc của mình. Những người theo chủ nghĩa quốc tế truyền thống - cả tự do lẫn bảo thủ - tin rằng đó là cái giá phải trả để duy trì sự lãnh đạo của Mỹ trong hệ thống quốc tế và những lợi ích thu được từ nó. Đối với Trump và một bộ phận quan trọng trong Đảng Cộng hòa, “chủ nghĩa toàn cầu hóa” cố hữu của giới tinh hoa chính sách đối ngoại Mỹ là một phần quan trọng của vấn đề. Đó là một quan điểm có sự cộng hưởng nhất định từ phía cánh tả trong bối cảnh chính trị Mỹ, đánh đồng chủ nghĩa toàn cầu hóa của Mỹ với thiên hướng tai hại về đế chế.

Thứ ba, Trump bác bỏ giả định lâu nay trong chính quyền Mỹ rằng việc tiếp cận hào phóng không có đi có lại vào thị trường Mỹ phải được cấp để đổi lấy những ưu đãi địa chính trị từ các đồng minh. Đây dường như là một thỏa thuận tốt đối với Mỹ khi nước này là một gã khổng lồ kinh tế đứng sừng sững trên đống đổ nát của lục địa Á-Âu thời hậu chiến, và nước này cần phải thu phục các đồng minh quân sự mạnh mẽ trong cuộc chiến chống chủ nghĩa cộng sản toàn cầu. Trump và nhóm chống chủ nghĩa toàn cầu hóa cho rằng người dân Mỹ và nền kinh tế của nước này đã phải trả một cái giá rất đắt - về mặt mất việc làm trong ngành sản xuất - cho món hời lớn này. Họ không còn sẵn sàng đánh đổi thị trường Mỹ để lấy lợi ích địa chính trị. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump không chỉ nhắm vào Trung Quốc bằng thuế quan mà còn nhắm vào các đồng minh ở châu Âu và châu Á. Trump hiện đang đe dọa áp đặt mức thuế tổng thể 10% đối với tất cả hàng nhập khẩu vào Mỹ. Ông cũng hứa sẽ áp thuế lên tới 60% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Tất cả những điều này sẽ dẫn Ấn Độ đi đến đâu?

Về mặt an ninh, triển vọng của Ấn Độ là tích cực. Việc Mỹ tìm kiếm các đối tác có năng lực sẵn sàng đóng góp cho an ninh khu vực ở Á-Âu rất phù hợp với tham vọng cường quốc của Delhi. Ấn Độ càng tiến hành xây dựng năng lực quân sự nhanh hơn và sẵn sàng triển khai lực lượng này để phòng thủ tập thể với các đối tác của mình thì nước này càng gia tăng nhanh hơn trong hệ thống phân cấp an ninh Á-Âu.

Tuy nhiên, về mặt kinh tế, Delhi đang gặp phải một thách thức. Việc Ấn Độ là “vua thuế quan” luôn in sâu trong đầu Trump và ông thường xuyên chỉ trích chủ nghĩa bảo hộ của Ấn Độ. Những nỗ lực của Ấn Độ nhằm đàm phán một thỏa thuận thương mại với Chính quyền Trump đã không thành công. Kể từ khi Trump rời nhiệm sở, Mỹ đã trở thành đối tác kinh tế quan trọng hơn đối với Ấn Độ; quan hệ thương mại và công nghệ với Mỹ cũng là mối quan hệ hứa hẹn nhất. Với lợi ích thương mại cao trong mối quan hệ này, Delhi sẽ cần suy nghĩ sáng tạo về khuôn khổ hợp tác thương mại mới với Washington.

Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả C. Raja Mohan, được đăng trên The Indian Express