Theo Tổ chức Y tế Thế giới, y tế từ xa (Telemdedicine) có thể được mô tả là “việc cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, trong đó các chuyên gia y tế sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông để trao đổi thông tin nhằm chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa bệnh tật và thương tích, nghiên cứu và đánh giá, và cho việc giáo dục thường xuyên của các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe, tất cả đều vì lợi ích nâng cao sức khỏe của cá nhân và cộng đồng”.

Y tế từ xa sử dụng Công nghệ Thông tin và Truyền thông (ICT) để kết nối người dùng với các nguồn lực y tế tại nhiều địa điểm khác nhau, do đó, loại bỏ các rào cản địa lý và cải thiện kết quả sức khỏe. Khái niệm về y tế từ xa không phải là mới do đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy một số quốc gia tăng cường triển khai loại hình này.

Y tế từ xa có một số ưu điểm đáng kể so với y tế trực tiếp như dễ dàng tiếp cận với bác sĩ chuyên khoa, chi phí thấp hơn, tiếp cận y tế cho người dân ở những vùng chưa có đủ nhân lực y tế, giảm tiếp xúc với mầm bệnh và giảm chi phí y tế, v.v. Y tế từ xa cũng có thể là một công cụ không thể thiếu để đạt được Mục tiêu phát triển bền vững (SDG) số 3: “đảm bảo cuộc sống lành mạnh và tăng cường hạnh phúc cho mọi người ở mọi lứa tuổi”. Ngoài ra, y tế từ xa cũng có thể hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp cho việc đạt được SDG số 5: “Đạt được bình đẳng giới và trao quyền cho tất cả phụ nữ và trẻ em gái”, SDG số 10: “Giảm bất bình đẳng trong và giữa các quốc gia”, SDG số 12: “Đảm bảo tiêu dùng bền vững và các mô hình sản xuất ”, và SDG số 13: “Hành động khẩn cấp để chống lại biến đổi khí hậu và các tác động của biến đổi khí hậu”.

Mặc dù có một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của y tế từ xa ở mỗi quốc gia, nhưng môi trường pháp lý thuận lợi đóng vai trò không thể thiếu trong việc áp dụng y tế từ xa. Một số quốc gia trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đã áp dụng các quy định thuận lợi để kích hoạt và thúc đẩy y tế từ xa, đặc biệt là trong cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe, trong thời kỳ đại dịch. Ví dụ, ở Ấn Độ, y tế từ xa không được triển khai trên quy mô lớn trước COVID-19 và không được pháp luật công nhận cho đến khi văn bản Hướng dẫn thực hành y tế từ xa được đưa ra để cung cấp hướng dẫn vào tháng 3 năm 2020. Tương tự, Nhật Bản đã đưa ra một số khuyến nghị và bãi bỏ quy định để tăng sử dụng y tế từ xa trong thời kỳ đại dịch.

Singapore dẫn đầu trong lĩnh vực này, với các biện pháp như ban hành Hướng dẫn quốc gia về y tế từ xa vào năm 2015, đưa y tế từ xa vào Mục A6 của Quy tắc đạo đức và Hướng dẫn về đạo đức của Hội đồng Y khoa Singapore vào năm 2016, phần giới thiệu Hướng dẫn Quy định của Cơ quan Khoa học Y tế cho các Sản phẩm Telehealth vào năm 2017 và ra mắt Chương trình Thử nghiệm Cấp phép và Thích ứng (LEAP) vào năm 2018. Singpaore thậm chí còn giới thiệu Đạo luật Dịch vụ Chăm sóc Sức khỏe mới vào tháng 1 năm 2020, theo đó dịch vụ y tế từ xa sẽ được cấp phép vào năm 2022. Hơn nữa , trong thời gian đại dịch xảy ra, các giải pháp kỹ thuật số tư vấn từ xa được phê duyệt trước để hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ đã được mở rộng vào tháng 5 năm 2020. Tương tự, ở Úc, lĩnh vực y tế từ xa phát triển chậm ngay cả trước đại dịch nhưng ở mức độ hạn chế vì Chương trình Phúc lợi Medicare chỉ hỗ trợ một số phạm vi thanh toán cho các chuyên gia để được tư vấn qua video. Tuy nhiên, vào tháng 3 năm 2020, chính phủ liên bang Úc đã áp dụng y tế từ xa cho công dân Úc trên toàn cầu, điều này đã làm gia tăng mức độ sử dụng dịch vụ y tế từ xa. Tương tự, các quốc gia khác cũng nới lỏng một số quy định để tạo điều kiện cho lĩnh vực đang phát triển này. Việc áp dụng và phát triển y học từ xa ở phạm vi rộng là do các quy định về giãn cách xã hội và phong tỏa được áp dụng ở nhiều quốc gia trong khu vực.

Vì y tế từ xa không bị giới hạn bởi biên giới tiểu bang, quốc gia hoặc quốc tế, nên các quốc gia cần có cách hiểu thống nhất trong vấn đề này. Hợp tác quốc tế có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho y tế từ xa. Ví dụ, Ấn Độ đang là thành viên của một số dự án quốc tế như Dự án mạng điện tử Liên châu Phi và Dự án mạng lưới y tế từ xa của Hiệp hội Hợp tác khu vực Nam Á (SAARC) nhằm thúc đẩy và tạo điều kiện cho sự phát triển của lĩnh vực y tế từ xa. Ấn Độ cũng đã đề xuất phát triển Dự án Quần đảo Thái Bình Dương về y tế từ xa và giáo dục từ xa vào năm 2014. Hơn nữa, các sáng kiến ​​thể chế quốc tế như Mạng lưới khám bệnh từ xa JIPMER – BIMSTEC, là mạng lưới giữa Viện Y tế Giáo dục và Nghiên cứu Sau đại học Jawaharlal (JIPMER) và Sáng kiến ​​Vịnh Bengal về Hợp tác Kinh tế và Kỹ thuật Đa ngành (BIMSTEC), có thể được thành lập. Những sáng kiến ​​như vậy có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng viễn thông để hỗ trợ điều trị y tế và thúc đẩy việc sử dụng các chương trình y tế từ xa. Ngoài ra, cũng có thể kêu gọi khối doanh nghiệp tư nhân thực hiện các dự án lấy con người làm trung tâm ở cấp cơ sở tại các quốc gia Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Ví dụ, chuỗi bệnh viện tư nhân hàng đầu của Ấn Độ, Bệnh viện Apollo, đã thành lập một cơ sở y tế từ xa tại Đại học Quốc gia Fiji vào năm 2013.

Y tế từ xa có tiềm năng cải thiện cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe trên diện rộng ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cũng như trên toàn thế giới. Cần phải có khuôn khổ quy định toàn diện chung cho sự phát triển của y tế từ xa. Hợp tác quốc tế và phát triển các sáng kiến ​​hợp tác công - tư là cần thiết để phát huy hết tiềm năng của y tế từ xa, cả trong ngắn hạn và dài hạn. Những sáng kiến ​​như vậy nên là một phần của các dự án quốc tế, cho phép hợp tác chặt chẽ với các tổ chức từ các quốc gia khác. Với các quy định phù hợp, hợp tác quốc tế và đối tác công tư, y tế từ xa có tiềm năng cải thiện mạnh mẽ cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe hiện có.

Tác giả: Basu Chandola, nghiên cứu viên tại ORF. Các lĩnh vực nghiên cứu của ông bao gồm luật cạnh tranh, quyền sở hữu trí tuệ và chính sách công nghệ.

Trung tâm Nghiên cứu Ấn Độ

Nguồn: https://www.orfonline.org/expert-speak/telemedicine-in-the-indo-pacific-easing-regulations-and-promoting-international-cooperation-for-improving-health-infrastructure/