Quan hệ Ấn Độ - Mỹ đã đạt được nhiều tiến bộ trong hai thập kỷ qua, đặc biệt dưới thời chính quyền Tổng thống Joe Biden, được đánh giá là một trong những chính quyền ủng hộ Ấn Độ nhất trong nhiều thập kỷ qua. Với chính quyền sắp tới của Tổng thống Donald Trump (Trump 2.0), nhiều dấu hiệu cho thấy chính sách hợp tác với Ấn Độ sẽ được tiếp tục, tuy nhiên với một cách tiếp cận tập trung vào thực tiễn cường quyền nhiều hơn là lợi ích chiến lược lâu dài. Bài nghiên cứu này xem xét các đặc điểm nổi bật của mối quan hệ Ấn-Mỹ dưới thời Biden, đánh giá khả năng tiếp nối dưới chính quyền Trump, và thảo luận về những thách thức và cơ hội trong giai đoạn chuyển giao này.

Quan hệ Ấn Độ - Mỹ dưới thời Tổng thống Biden

Quan hệ Ấn Độ - Mỹ dưới thời Tổng thống Biden được đánh dấu bởi sự cam kết sâu rộng nhằm thúc đẩy lợi ích an ninh và công nghệ cao, đồng thời không ngừng nỗ lực giải quyết các bất đồng nhằm duy trì đối tác chiến lược toàn diện. Chính quyền Biden đã thể hiện cách tiếp cận thân thiện và nhấn mạnh vai trò chiến lược của Ấn Độ trong cấu trúc an ninh toàn cầu, xem sự phát triển của Ấn Độ là yếu tố quan trọng đối với lợi ích an ninh quốc gia Mỹ. Quan hệ trong lĩnh vực an ninh và quốc phòng được củng cố mạnh mẽ, đặc biệt trong việc chia sẻ công nghệ cao – một mục tiêu lâu dài của Ấn Độ. Tuy nhiên, bất chấp những bất đồng tiềm ẩn, chẳng hạn như lo ngại về các vấn đề dân chủ và vụ "murder for hire," chính quyền Biden không để những yếu tố này ảnh hưởng đáng kể đến mối quan hệ song phương. Mỹ đã chú trọng giải quyết các mối quan ngại của Ấn Độ, bao gồm vấn đề Pakistan và sự cạnh tranh với Trung Quốc, đồng thời cung cấp hỗ trợ tình báo và các biện pháp giúp đối phó với Bắc Kinh. Dẫu vậy, một số lĩnh vực vẫn tồn tại thách thức, chẳng hạn như quan hệ với Bangladesh – một trọng tâm chiến lược của Ấn Độ trong khu vực. Các xung đột chính sách về quản lý dòng người di cư và quan điểm ngoại giao đôi khi không tương đồng, đặc biệt trong việc duy trì ổn định khu vực, tự do hàng hải tại Vịnh Bengal, và nhân quyền ở Bangladesh. Việc tạo lập tiếng nói chung trong các vấn đề này vẫn là một bài toán khó cần sự hợp tác chặt chẽ từ cả hai phía.

Quan hệ Ấn-Mỹ dưới thời Trump 2.0

Dưới thời Trump 2.0, quan hệ Ấn-Mỹ dự kiến tiếp tục phát triển dựa trên nền tảng các chính sách đã được thiết lập từ nhiệm kỳ đầu tiên, đặc biệt là Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (Indo-Pacific) và sự hợp tác trong khuôn khổ Bộ Tứ (Quad). Việc chia sẻ công nghệ cao với Ấn Độ theo quy chế STA-1, được khởi xướng dưới nhiệm kỳ Trump 1.0, nhiều khả năng sẽ tiếp tục được mở rộng, đóng vai trò quan trọng trong mối quan hệ đối tác chiến lược này. Cả chính quyền Trump và Biden đều đồng thuận trong việc kiềm chế sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc trên các lĩnh vực kinh tế, công nghệ, và quân sự, và Trump 2.0 dự kiến vẫn coi Ấn Độ là đối tác trọng yếu trong mục tiêu chiến lược đó.

Quan hệ của Mỹ với các quốc gia trong khu vực dưới thời Trump 2.0 có thể chứng kiến sự cải thiện, đặc biệt với Bangladesh – nơi từng tồn tại bất đồng trong nhiệm kỳ đầu tiên. Tuy nhiên, với Pakistan, triển vọng cải thiện vẫn mờ nhạt khi chưa có tín hiệu rõ ràng về sự thay đổi trong chính sách.

Mặc dù vậy, một số thách thức vẫn hiện hữu và cần được giải quyết. Các bất đồng về thương mại và vấn đề nhập cư, đặc biệt là nhập cư bất hợp pháp từ Ấn Độ, tiếp tục là điểm nghẽn quan trọng. Thậm chí, nhập cư hợp pháp – vốn đóng góp nguồn lực quan trọng cho ngành công nghệ cao của Mỹ – cũng có thể đối mặt với các chính sách kiểm soát chặt chẽ hơn. Trong lĩnh vực công nghệ cao, Trump 2.0 có thể yêu cầu các điều khoản "đổi chác" cụ thể hơn, đặc biệt đối với các thương vụ thương mại và mua bán vũ khí. Đồng thời, thái độ của chính quyền Trump đối với các vấn đề nhân quyền và tự do tôn giáo tại Ấn Độ sẽ cần được giám sát chặt chẽ, vì đây là lĩnh vực vốn nhạy cảm nhưng chưa được quan tâm đủ mức trong nhiệm kỳ đầu tiên.

Tóm lại, mối quan hệ Ấn-Mỹ dưới thời Trump 2.0 được kỳ vọng duy trì động lực phát triển trong các lĩnh vực chiến lược và công nghệ, trong khi vẫn đối mặt với nhiều thách thức đòi hỏi sự linh hoạt và đồng thuận để thúc đẩy lợi ích chung.

Tương lai quan hệ Ấn-Mỹ và những hàm ý chiến lược

Quan hệ đối tác Ấn-Mỹ, nhờ vào sự đồng thuận lưỡng đảng tại Washington, được đánh giá là có tính liên tục cao, tạo điều kiện thuận lợi cho việc duy trì và phát triển các chính sách chiến lược chung. Quan hệ cá nhân tích cực giữa Tổng thống Trump và Thủ tướng Modi càng củng cố nền tảng vững chắc cho sự hợp tác này, mở ra triển vọng tiếp nối các sáng kiến chiến lược được khởi xướng trong nhiệm kỳ trước.

Dưới góc nhìn thực dụng và quan điểm cường quyền của Trump 2.0, mối quan hệ đối tác có thể gắn liền với các yêu cầu đổi chác lợi ích cụ thể hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao và quốc phòng. Sự gia tăng áp lực từ phía Mỹ có thể là một thách thức, nhưng đồng thời cũng tạo cơ hội cho Ấn Độ đàm phán và đạt được những thỏa thuận mang tính đột phá, phục vụ lợi ích chiến lược lâu dài.

Hợp tác giữa hai quốc gia còn mang ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu, khi cả hai bên đều chia sẻ lợi ích chung trong việc kiềm chế sự bành trướng ảnh hưởng của Trung Quốc. Điều này không chỉ thúc đẩy sự ổn định và an ninh khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, mà còn góp phần định hình cấu trúc an ninh khu vực một cách toàn diện hơn. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược tại châu Á ngày càng gay gắt, sự phối hợp này sẽ tiếp tục giữ vai trò then chốt trong chiến lược dài hạn của cả Ấn Độ và Mỹ.

Kết luận

Quan hệ Ấn Độ - Mỹ đã trải qua những bước tiến lớn dưới thời chính quyền Biden, và hứa hẹn sẽ tiếp tục phát triển dưới Trump 2.0. Tuy nhiên, sự chuyển giao này đòi hỏi các nỗ lực ngoại giao và chiến lược từ cả hai phía nhằm duy trì tính bền vững và hiệu quả. Duy trì quan hệ Ấn-Mỹ không chỉ là vấn đề hai nước mà còn mang ý nghĩa quan trọng trong cấu trúc quyền lực toàn cầu đang biến động.