Tại hội nghị thượng đỉnh QUAD vào tháng trước, các nhà lãnh đạo của Úc, Ấn, Nhật và Mỹ đã công bố một dự án chia sẻ thông tin hàng hải ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Sáng kiến ​​được đưa ra nhằm ứng phó với thiên tai và chống đánh bắt bất hợp pháp; đây một phần là phản ứng đối với hoạt động của Trung Quốc trong khu vực. Nhiều ngày sau, có tin tức cho biết, Ấn Độ cũng đã đồng ý hợp tác với Trung Quốc trong lĩnh vực không gian. Theo kế hoạch mới, hai vệ tinh của Ấn Độ sẽ là một phần của “chòm sao ảo” cho phép chia sẻ dữ liệu giữa các quốc gia BRICS, bao gồm Brazil, Nga và Nam Phi.

Hai động thái trái ngược nhau này thể hiện tình thế tiến thoái lưỡng nan mà Ấn Độ hiện đang phải đối mặt: Nước này tìm cách hưởng lợi từ các sáng kiến ​​kiềm chế Trung Quốc, nhưng lại sợ đối đầu với một siêu cường, và do đó, sẵn sàng hợp tác với Trung Quốc trong một số lĩnh vực nhất định. Chỉ một tháng sau khi xuất hiện tại hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo QUAD ở Tokyo, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi sẽ tham gia hội nghị thượng đỉnh trực tuyến của các nhà lãnh đạo BRICS do Bắc Kinh chủ trì. Điều đáng ngạc nhiên là ông Modi không muốn đối đầu với Trung Quốc, bất kể việc Ấn Độ muốn theo đuổi xu thế đa cực hay xuất phát từ mong muốn bảo vệ chủ quyền của mình. Xét cho cùng, Trung Quốc là đối thủ chiến lược chủ yếu của Ấn Độ, nước này có chung đường biên giới tranh chấp dài 2000 dặm, và sau cùng Bắc Kinh muốn New Delhi chấp nhận vị thế bá quyền của nó.

Bất chấp những uy hiếp này, chính sách Trung Quốc của Ấn Độ mang đặc điểm là thận trọng, hỗn loạn và mâu thuẫn. Hai năm sau cuộc đụng độ ở khu vực biên giới giữa binh lính Ấn Độ và Trung Quốc, New Delhi đang nỗ lực ứng phó với cuộc khủng hoảng mà họ không thể công khai giải quyết. Mặt khác, chính phủ Modi đang thảo luận về quan hệ đối tác với Trung Quốc trong lĩnh vực không gian và an ninh, đồng thời quan hệ thương mại giữa hai nước vẫn sâu sắc. Lập trường lúng túng của Ấn Độ khiến nước này gặp bất lợi và làm xáo trộn các mối quan hệ đối tác của nước này với Mỹ và QUAD, vì cả hai đều đang cứng rắn đối đầu với Trung Quốc. Cách thức Bắc Kinh chọn để khai thác những vấn đề này vẫn còn là một câu hỏi bỏ ngỏ.

Ngày 15/6 đánh dấu hai năm kể từ khi 20 binh sĩ Ấn Độ và ít nhất 4 binh sĩ Trung Quốc thiệt mạng trong các cuộc giao tranh dọc biên giới tranh chấp giữa hai nước tại vùng sa mạc lạnh giá Ladakh ở phía Bắc dãy Himalaya. Đây là cuộc đụng độ đẫm máu nhất giữa hai nước kể từ năm 1967. Cuộc khủng hoảng dọc theo Ranh giới Kiểm soát thực tế (LAC) vẫn chưa lắng xuống, với hơn 100.000 binh sĩ bổ sung từ cả hai quân đội hiện đang đối đầu nhau trên núi. Các binh sĩ Trung Quốc đã từ chối các cuộc tuần tra của quân đội Ấn Độ tiếp cận một số khu vực biên giới, ngay cả khi các quan chức ngoại giao và quân sự cấp cao tiến hành các cuộc đàm phán riêng để giải quyết cuộc khủng hoảng. Nhưng Ấn Độ vừa không thể buộc Trung Quốc khôi phục tình hình biên giới về nguyên trạng đầu năm 2020, vừa không sẵn sàng thực hiện bất kỳ bước đi táo bạo nào chống lại đối thủ.

Tháng trước, các nhà ngoại giao Ấn Độ và Trung Quốc đã đồng ý tổ chức vòng đàm phán thứ 16 giữa các chỉ huy quân sự cấp cao hai bên ở Ladakh. Nhưng sự khác biệt trong ngôn từ giữa hai bên là rất rõ ràng; hai bên hầu như không thể thống nhất về mục đích của các cuộc thảo luận. New Delhi cho biết cuộc họp nhằm đạt được mục đích "rút quân hoàn toàn khỏi tất cả các điểm xung đột ở phía đông Ladakh" theo các thỏa thuận hiện có. Tuy nhiên, phía Bắc Kinh cho biết, cuộc họp tiếp theo sẽ được tổ chức để giải quyết các vấn đề còn tồn tại dọc theo LAC "theo nguyên tắc an ninh tương hỗ và bình đẳng." Ấn Độ đã thúc đẩy các cuộc đàm phán nhưng không thể khiến Trung Quốc đồng ý về cách thức giải quyết vấn đề, điều này phản ánh sự bất cân xứng lớn về quyền lực.

Ngay từ đầu, Modi và chính phủ của ông đã giữ im lặng về việc Trung Quốc vi phạm trắng trợn toàn vẹn lãnh thổ của Ấn Độ. Bốn ngày sau cuộc đụng độ ở Ladakh, Modi tuyên bố rằng không có binh sĩ Trung Quốc nào tiến vào lãnh thổ Ấn Độ, và kể từ đó, ông đã không nêu vấn đề này một cách công khai hoặc cho phép tranh luận về vấn đề này tại Quốc hội. Bằng cách giữ vấn đề tránh xa truyền thông , Modi đã tìm cách bảo vệ hình ảnh dân tộc chủ nghĩa cơ bắp của mình. Các tuyên bố của Ấn Độ sử dụng các từ ngữ - chẳng hạn như "điểm ma sát" cho các khu vực quân sự Trung Quốc xâm nhập; New Delhi tuyên bố nhiều vòng đàm phán đã được thực hiện nhằm hướng tới “khôi phục hòa bình”, nhưng không lthể xoay chuyển thành quả mà Trung Quốc đã đạt được.

Trong khi đó, Ấn Độ khẳng định rằng quan hệ song phương với Trung Quốc sẽ không trở lại bình thường cho đến khi hai nước giải quyết các vấn đề về biên giới; còn Bắc Kinh nói rằng, cuộc khủng hoảng không nên trở thành con tin cho quan hệ hai nước. Lập trường của New Delhi bị nghi ngờ bởi thực tế rằng: thương mại song phương phát triển, dòng tài chính đa phương, hợp tác BRICS và các cuộc tiếp xúc ngoại giao định kỳ. Lực lượng quân sự Ấn Độ đã tham gia các cuộc tập trận đa phương với Quân Giải phóng Nhân dân được tổ chức bởi Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) và các quan chức hàng đầu của Ấn Độ đã có các cuộc gặp chính thức với các đối tác Trung Quốc.

Hai năm trước, Ấn Độ đã thực hiện một số hành động trả đũa đối với Trung Quốc, chẳng hạn như cấm một số ứng dụng di động của Trung Quốc và thay đổi các quy tắc đối với các khoản đầu tư của Trung Quốc. Nhưng những điều này dường như chủ yếu hướng đến đối tượng trong nước. Theo dữ liệu của Trung Quốc, Trung Quốc là đối tác thương mại chính của Ấn Độ vào năm 2021 và điều đó không thay đổi trong ba tháng đầu năm 2022. Khoảng 1/4 các khoản vay được phê duyệt của Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á có trụ sở tại Trung Quốc đã được chuyển đến Ấn Độ. Hơn nữa, New Delhi hiện đã yêu cầu Bắc Kinh cho phép 23.000 sinh viên Ấn Độ trở lại Trung Quốc học tập. Tháng trước, Ngoại trưởng Ấn Độ S. Jaishankar đã tham dự cuộc họp cấp bộ trưởng ngoại giao nhóm BRICS, nơi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có bài phát biểu về hợp tác an ninh.

Tương tự, giới lãnh đạo chính trị của Ấn Độ có thể muốn tuyên bố sớm chấm dứt cuộc khủng hoảng biên giới với Trung Quốc. Với mục đích làm nhẹ vấn đề xung đột, Cố vấn An ninh Quốc gia Ấn Độ Ajit Doval gần đây viết rằng, “Câu hỏi được đặt ra là: Liệu kẻ xâm lược có thể áp đặt ý chí của chúng lên chúng ta không? Nếu câu trả lời rõ ràng là "không" thì các hành động là đáng nghi ngờ". Có vẻ như chính phủ Ấn Độ không còn coi việc khôi phục nguyên trạng vào đầu năm 2020 như một mục tiêu. Nước này có thể hài lòng với việc rút quân hạn chế làm tăng khoảng cách giữa các vị trí của binh lính Ấn Độ và Trung Quốc. Nhưng việc Trung Quốc từ chối thảo luận về các khu vực Depsang và Demchok, nơi họ đã chặn các cuộc tuần tra của Ấn Độ, thậm chí có thể ngăn cản ngay cả mục tiêu hạn chế này.

Trung Quốc đã trói buộc Ấn Độ trong vấn đề tranh chấp biên giới. Nó không có lựa chọn quân sự nào để đảo ngược sự xâm nhập của Trung Quốc mà không có nguy cơ leo thang - điều mà nước này cũng không được chuẩn bị trước. Quân Trung Quốc có lợi thế về địa hình bằng phẳng hơn và khả năng kết nối tốt hơn; trong hai năm qua, họ đã xây dựng một lượng lớn cơ sở hạ tầng. Các chỉ huy quân sự hàng đầu của Ấn Độ đã ủng hộ cái gọi là sự kiên nhẫn chiến lược, nói rằng, nếu cuộc đàm phán biên giới kéo dài, "chúng tôi sẽ chờ đợi." Và có thể sẽ phải chờ lâu: ông Tập dự kiến sẽ không có động thái lớn trước Đại hội Đảng lần thứ 20 vào cuối năm nay, nơi ông tìm kiếm nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có — và gần như chắc chắn — với tư cách là Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Các nhà hoạch định quân sự Ấn Độ đã bắt đầu lo lắng về mùa hè tới, một khi Tập Cận Bình tái cử thì ông có thể phải đối mặt với áp lực vấn đề thống nhất Đài Loan. Biên giới với Ấn Độ có thể cung cấp một địa điểm thay thế để Trung Quốc thể hiện chiến thắng quân sự. Khi khoảng cách kinh tế và an ninh với Bắc Kinh ngày càng mở rộng, New Delhi sẽ phải vật lộn để đối mặt với thách thức này.

Ấn Độ hiện đang rơi vào tình thế khó khăn. Nước này không muốn chấp nhận sự chênh lệch quyền lực ngày càng lớn với Trung Quốc, đặc biệt là khi nghĩ đến vấn đề gây hấn ở biên giới. Nhưng khi ác cảm của Mỹ đối với Bắc Kinh ngày càng rõ rệt, New Delhi đang nỗ lực để ngăn cuộc tranh chấp của chính họ biến thành xung đột — điều mà họ không được chuẩn bị về mặt quân sự hoặc kinh tế. Chính quyền Biden đã đúng đắn khi cho rằng, Ấn Độ nên đứng về phía Mỹ như một đối tác để kiềm chế Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhưng họ nhận thấy những do dự của chính phủ Modi khó có thể giải mã.

Kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden lên nắm quyền, chính quyền Mỹ đã có lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc. Điều đó thể hiện ở chỗ không từ cơ hội nào để gây áp lực dư luận lên Bắc Kinh; sự hiếu chiến đó có thể nhìn thấy trong các tuyên bố của Hoa Kỳ về Đài Loan, kể cả từ chính Biden. Trong khi đó, Ấn Độ miễn cưỡng lên án Trung Quốc, cho dù vì hành vi đàn áp ở Hồng Kông hay vì che giấu nguồn gốc của COVID-19. Thái độ này đã đặt ra câu hỏi cho quan chức Mỹ về cam kết của Ấn Độ đối với các mục tiêu chiến lược của Mỹ và sự sẵn sàng đứng lên chống lại Trung Quốc, đặc biệt là khi hợp tác với Mỹ.

Cuộc khủng hoảng biên giới đã xuất hiện tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore vào tháng này, khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin chỉ ra rằng, “Bắc Kinh tiếp tục củng cố lập trường của mình” dọc theo LAC. Kenneth Juster, đại sứ Mỹ tại Ấn Độ dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump, đã nói rằng “Ấn Độ hạn chế đề cập đến Trung Quốc trong bất kỳ tuyên bố Mỹ-Ấn nào hoặc bất kỳ tuyên bố QUAD nào, do nước này vốn rất lo ngại về việc không chọc giận Trung Quốc”. Một số quan chức Mỹ lo ngại rằng, một cử chỉ lớn từ Bắc Kinh có thể dẫn đến mối quan hệ mới giữa Ấn Độ và Trung Quốc, như vào năm 2017, khi cuộc đình chiến quân sự kéo dài 73 ngày tại Doklam dẫn đến một hội nghị thượng đỉnh không chính thức ở Vũ Hán giữa Modi và ông Tập.

Nhiều nhà quan sát đặt hy vọng vào ý tưởng rằng, QUAD và sự tái cân bằng bên ngoài có thể giúp Ấn Độ đứng vững trước Trung Quốc. Tuy nhiên, New Delhi không muốn tham gia vào một thỏa thuận an ninh ràng buộc và QUAD cho đến nay vẫn kiên quyết từ chối tham gia vào lĩnh vực quân sự. Trong các lĩnh vực khác, Ấn Độ thấy mình có mâu thuẫn với các thành viên QUAD khác: Về cuộc chiến của Nga ở Ukraine, bản quyền kỹ thuật số và lệnh cấm xuất khẩu lúa mì, Ấn Độ cố gắng vạch ra con đường của riêng mình. Sự khác biệt về quyền bảo mật dữ liệu cũng đã xuất hiện trong Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương về thịnh vượng, do Biden đề xuất gần đây ở Tokyo.

Chính quyền Biden mô tả một ranh giới đứt gãy về địa chính trị giữa các nền dân chủ và toàn trị, nhưng chính phủ của Modi không thoải mái với việc giám sát hồ sơ dân chủ của mình. Ông đã nỗ lực để biến Ấn Độ trở thành một quốc gia theo đạo Hindu trên thực tế, giám sát sự đe dọa chống lại các nhóm thiểu số tôn giáo, và làm xói mòn các biện pháp bảo vệ cho quyền tự do ngôn luận. Bộ Ngoại giao Ấn Độ gần đây đã phản ứng lại các nhận xét của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken về "các cuộc tấn công gia tăng" chống lại các nhóm thiểu số tôn giáo ở Ấn Độ. Điều này tương tự như các tuyên bố của các nhà ngoại giao được gọi là "chiến binh sói" của Bắc Kinh, nói thêm rằng, New Delhi đã "nêu bật các vấn đề đáng quan tâm [ở Mỹ], bao gồm các cuộc tấn công có động cơ phân biệt chủng tộc, sự thù hận và bạo lực súng đạn". Và điều tồi tệ hơn là, Mỹ đã không phái cử đại sứ mới đến New Delhi, điều này có thể làm giảm bớt căng thẳng.

Một Ấn Độ tương đối yếu bị mắc kẹt ở biên giới với Trung Quốc, khiến nước này buộc phải tham gia mạnh mẽ hơn với QUAD. Nhưng trên thực tế nhóm này có khả năng sẽ hướng tới một liên minh chống Bắc Kinh, vốn có thể đưa New Delhi bất an vào một vị trí mà họ cho đến nay vẫn né tránh. Ấn Độ là quốc gia QUAD duy nhất là đối tác không liên minh của Mỹ và là quốc gia duy nhất có chung đường biên giới trên bộ với Trung Quốc; họ không muốn nhóm được coi là một liên minh địa chính trị để chống lại Trung Quốc. Modi mong muốn khả năng cơ động cho Ấn Độ, tính toán rằng, nước này không đủ khả năng chống lại một siêu cường nhưng cần hợp tác với các cường quốc toàn cầu khác để đảm bảo lợi ích của mình. New Delhi không muốn bị cuốn vào giữa một cuộc chiến tranh lạnh mới.

Nếu không thay đổi về phương châm, những lời xì xào ở Washington về cam kết của New Delhi trong việc chống lại Bắc Kinh sẽ chỉ ngày càng lớn hơn. Có lẽ để tránh viễn cảnh đó, Ấn Độ dường như tuyệt vọng tuyên bố cuộc khủng hoảng biên giới Ladakh đã kết thúc. Trung Quốc nhận thức được điểm yếu này của Ấn Độ và đã không đưa ra bất kỳ lối thoát nào, từ chối bất kỳ nhượng bộ nào ở biên giới. Trung Quốc đã thực hiện một số động thái nhằm khai thác vị trí còn lúng túng của Ấn Độ, chẳng hạn như ủng hộ bài phát biểu dài của ông Jaishankar nhắm vào châu Âu gần đây hoặc đổ lỗi cho Mỹ gây ra mối bất hòa giữa Bắc Kinh và New Delhi.

Chừng nào còn lo ngại leo thang quân sự với Trung Quốc và tránh hợp tác với Mỹ, một Ấn Độ yếu kém về kinh tế và mỏng manh về mặt xã hội dưới thời Modi sẽ có nguy cơ bị kẹt giữa búa và đe.

Trung tâm Nghiên cứu Ấn Độ

Nguồn: https://foreignpolicy.com/2022/06/14/india-china-policy-ladakh-border-clash-quad-modi/