Gandhi là một con người, một nhà hoạt động chính trị đa chiều, đã đưa ra những hiểu biết mới về mọi mặt của cuộc sống như công lý xã hội, phản kháng ôn hòa, đạo đức, cộng đồng và dịch vụ. Ông hiểu rằng con đường dẫn đến quản trị tốt bắt đầu từ sự thay đổi xã hội. Các tác phẩm của ông là minh chứng cho sự quan sát sâu sắc của ông về môi trường xung quanh và sự háo hức tham gia xây dựng các vấn đề của xã hội xung quanh.

Thế giới nhớ đến ông vì một số lý do. Lý do đầu tiên và quan trọng nhất là lý thuyết và thực hành sáng tạo của ông về satyagraha; một phương tiện phản đối chính quyền vì những hành vi vô đạo đức của họ và là một công cụ thành công để giải quyết xung đột theo cách hòa bình.

‘Satyagraha’ (Bất bạo động)

Triết lý satyagraha của Mahatma Gandhi, có nghĩa là sự kiên định và nhấn mạnh vào chân lý, đã cách mạng hóa cách giải quyết các xung đột xã hội và chính trị. Không giống như các phương pháp truyền thống thường dựa vào bạo lực hoặc cưỡng ép, satyagraha nhấn mạnh sức mạnh của sự thật, tình yêu và bất bạo động để mang lại sự thay đổi.

Gandhi đã chứng minh nguyên tắc này trong các phong trào chính như Cuộc diễu hành muối, nơi hàng nghìn người đã thách thức luật pháp Anh một cách hòa bình và Phong trào Quit India, đòi độc lập cho Ấn Độ. Phương pháp của ông nhằm kêu gọi lương tâm đạo đức của kẻ áp bức, thúc đẩy sự hòa giải thay vì duy trì các chu kỳ bạo lực.

Cách tiếp cận của Gandhi đã có tác động lâu dài trên toàn cầu, ảnh hưởng đến các nhà lãnh đạo như Martin Luther King Jr ở Mỹ, Nelson Mandela ở Nam Phi, Lech Wałęsa ở Ba Lan và Aung San Suu Kyi ở Myanmar.

Những nhà lãnh đạo này đã áp dụng satyagraha để thách thức những bất công có hệ thống như phân biệt chủng tộc và áp bức chính trị. Tác phẩm của ông dạy rằng sự phản kháng hòa bình, khi kết hợp với sự thống nhất và quyết tâm, là một vũ khí mạnh mẽ chống lại sự áp bức, khiến ông trở thành biểu tượng vượt thời gian của sức mạnh bất bạo động. Satyagraha vẫn là một công cụ mạnh mẽ ngày nay để khiến chính phủ của chúng ta có trách nhiệm hơn và đảm bảo rằng họ luôn trung thành với các nghĩa vụ theo hiến pháp của mình.

Thứ hai, công trình của Gandhi giải quyết các bất bình đẳng có hệ thống, đặc biệt là những bất bình đẳng ảnh hưởng đến các cộng đồng thiểu số. Các chiến dịch của ông chống lại sự phân biệt đẳng cấp, sự bất khả xâm phạm và bất bình đẳng giới vẫn tiếp tục cộng hưởng với những nỗ lực hiện tại nhằm xây dựng các xã hội toàn diện hơn.

Gandhi tin vào phẩm giá vốn có của mỗi cá nhân và làm việc không biết mệt mỏi để xóa bỏ các hệ thống bất bình đẳng và bất công. Một trong những nỗ lực quan trọng nhất của ông là đấu tranh chống lại chế độ áp bức của sự bất khả xâm phạm. Ông ủng hộ việc hòa nhập của họ vào xã hội chính thức và quyền bình đẳng của họ, thách thức các chuẩn mực xã hội đã ăn sâu bén rễ. Chiến dịch chống lại chế độ bất khả xâm phạm của ông bao gồm nâng cao nhận thức, thúc đẩy giáo dục và thậm chí sống giữa các cộng đồng thiểu số để hiểu được cuộc đấu tranh của họ.

Bình đẳng giới

Gandhi cũng ủng hộ bình đẳng giới, ủng hộ giáo dục cho phụ nữ và sự tham gia tích cực của họ vào đời sống xã hội và chính trị. Ông coi phụ nữ là những đối tác bình đẳng trong cuộc đấu tranh giành tự do và khuyến khích họ lãnh đạo các phong trào, như đã thấy trong Cuộc diễu hành muối, nơi phụ nữ đóng vai trò then chốt.

Việc ông nhấn mạnh vào chủ nghĩa bất bạo động và sức mạnh đạo đức đã mang lại cho nhiều cá nhân thiểu số lòng can đảm để lên tiếng chống lại bất công. Giải pháp của ông để thoát khỏi chủ nghĩa tư bản thân hữu là sự ủy thác và hợp tác, cho thấy một sự thay thế cho chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội. Ngày nay, khi chúng ta tiếp tục sửa chữa các đường đứt gãy giữa đẳng cấp, tôn giáo, kinh tế, tầm nhìn của Gandhi về công lý xã hội đóng vai trò là nguồn cảm hứng cho các phong trào tìm cách chống lại bất bình đẳng có hệ thống, dù là bất bình đẳng về chủng tộc, kinh tế hay giới tính.

Các cuộc biểu tình của sinh viên phản đối tình trạng rò rỉ giấy tờ và quản lý yếu kém các kỳ thi công khai trên khắp các tiểu bang khác nhau ở Ấn Độ thể hiện tinh thần này và đã làm lung lay nền tảng của một số chính phủ. Chúng ta đã chứng kiến ​​một trong những cuộc đấu tranh ôn hòa thành công nhất của nông dân Ấn Độ dẫn đến việc bãi bỏ luật nông trại vào năm 2021. Đó chính là đỉnh cao của cuộc đấu tranh theo chủ nghĩa Gandhi — các cuộc biểu tình ôn hòa dẫn đến thay đổi chính sách.

‘Gram Swaraj’ (Tự quản lý bởi làng)

Thứ ba, sự nhấn mạnh của Gandhi vào Gram Swaraj là một ví dụ điển hình về việc trao quyền cho các ngôi làng của Ấn Độ. Ông hình dung ra một xã hội bao gồm các ngôi làng tự chủ, tự lực với quyền lực phi tập trung. Gandhi ủng hộ cuộc sống giản dị, tự cung tự cấp và sử dụng tài nguyên một cách có trách nhiệm. Trong thời đại biến đổi khí hậu và khủng hoảng môi trường, sự nhấn mạnh của ông vào tính bền vững và sự hòa hợp với thiên nhiên mang lại những bài học quý giá. Phong cách sống của Gandhi là minh chứng cho niềm tin của ông vào sự giản dị và bền vững. Ông ủng hộ một cuộc sống không có chủ nghĩa vật chất quá mức, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tự lực và sản xuất tại địa phương. Việc ông thúc đẩy charkha (bánh xe quay) tượng trưng cho tầm quan trọng của sự tự cung tự cấp và nền kinh tế dựa trên cộng đồng quy mô nhỏ. Ông lập luận rằng sự giàu có thực sự nằm ở phúc lợi của cộng đồng và khả năng sống hòa hợp với thiên nhiên.

Trong thời đại biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường và tiêu dùng quá mức ngày nay, các nguyên tắc của Gandhi có liên quan hơn bao giờ hết. Sự nhấn mạnh của ông về việc giảm thiểu chất thải, sống trong khả năng của mình và bảo tồn tài nguyên phù hợp chặt chẽ với các phong trào hiện đại ủng hộ tính bền vững và quản lý môi trường. Gandhi cũng nhận ra mối liên hệ tâm linh giữa nhân loại và thiên nhiên, thúc đẩy sự tôn trọng đối với mọi hình thức sống — một quan điểm quan trọng để giải quyết các cuộc khủng hoảng sinh thái ngày nay.

Đạo đức trong chính trị

Thứ tư, Gandhi truyền bá đạo đức trong chính trị. Cuộc đời của Gandhi là minh chứng cho sự chính trực, khiêm tốn và lòng dũng cảm. Ông đã chỉ ra rằng sự lãnh đạo bắt nguồn từ niềm tin đạo đức, thay vì quyền lực hay sự giàu có, có thể truyền cảm hứng cho sự chuyển đổi xã hội sâu sắc. Ông sống bằng tấm gương, thực hành những gì mình rao giảng và giữ mình ở các tiêu chuẩn cao nhất về sự chính trực. Ông thể hiện sự khiêm nhường, từ chối sự giàu có và quyền lực, và chọn sống giữa những người mà ông phục vụ.

Sự cống hiến của ông cho satya (sự thật) và ahimsa (bất bạo động) là không lay chuyển, ngay cả khi đối mặt với nghịch cảnh. Bằng cách tưởng nhớ Gandhi, chúng ta khẳng định lại sức mạnh vượt thời gian của chủ nghĩa bất bạo động, sự đồng cảm và sự lãnh đạo đạo đức trong việc giải quyết các thách thức đương đại. Lý tưởng của ông vẫn là ngọn hải đăng chỉ đường cho việc xây dựng một thế giới công bằng, hòa bình và bình đẳng hơn.

Sự nhấn mạnh của Gandhi vào đấu tranh bất bạo động và quyền con người đã trở thành nền tảng của các phong trào quốc tế hiện đại ủng hộ dân chủ, công lý và bình đẳng. Di sản của ông nhắc nhở chúng ta rằng cuộc đấu tranh cho tự do và phẩm giá con người không chỉ đòi hỏi lòng dũng cảm và sự kiên trì mà còn phải cam kết vì hòa bình và sự hiểu biết.

Trong thế giới phân cực ngày nay, những lời dạy của Gandhi cung cấp một bản thiết kế để giải quyết các thách thức toàn cầu như bất bình đẳng, chủ nghĩa độc đoán và vi phạm nhân quyền. Chúng ta đừng quên rằng Ấn Độ là janmbhoomi và karmbhoomi (nơi chôn rau cắt rốn) của ông, có trách nhiệm lớn hơn trong việc duy trì những lời dạy của Gandhi. Chúng ta có thể làm điều này thông qua công việc mang tính xây dựng góp phần xây dựng quốc gia, giúp đỡ người khác, phản đối một cách hòa bình các chính sách vô đạo đức và xây dựng cộng đồng đồng cảm.

Chú thích ảnh: Tượng Mahatma Gandhi trong khuôn viên Đại sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam

Tác giả: Sachin Palot, chủ tịch Ủy ban Quốc hội bang Rajasthan, Ấn Độ