Khi Thủ tướng Modi trở lại nắm quyền lần thứ ba, vấn đề thống trị giới truyền thông hoặc không gian mạng xã hội Trung Quốc là liệu "Modinomics 3.0" (Nền kinh tế Ấn Độ trong nhiệm kỳ thứ 3 của Thủ tướng Modi) có thể thực hiện được những gì đã hứa hay không, đó là tăng gấp đôi GDP của Ấn Độ trong những năm tới.

Trước cuộc bầu cử, chính phủ Modi đã hứa thực hiện một loạt biện pháp cải cách trong nhiệm kỳ thứ ba để xây dựng Ấn Độ thành trung tâm sản xuất toàn cầu và là nơi thay thế thị trường Trung Quốc cho các công ty đa quốc gia. Các nhà phân tích Trung Quốc tự hỏi liệu ông Modi có thể hiện thực hóa kế hoạch đầy tham vọng này lúc này hay không? Nhiều người tin rằng, với tư cách đứng đầu chính phủ liên minh, ông có thể phải ưu tiên các biện pháp phúc lợi và làm chậm tốc độ cải cách trong các lĩnh vực như đất đai, lao động và nông nghiệp, do đó làm trì hoãn tiến độ sản xuất của Ấn Độ.

Hiện tại, thị phần sản xuất toàn cầu của Ấn Độ chưa đến 3%, trong khi thị phần của Trung Quốc là khoảng 24%, gấp khoảng 8 lần so với Ấn Độ. Vậy tại sao Trung Quốc lại quan tâm nhiều đến “Sản xuất tại Ấn Độ”? Học giả Trung Quốc Lin Minwang, phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Nam Á tại Đại học Phúc Đán (Fudan), trong bài viết mới nhất của ông, đã đưa ra lời giải thích quan trọng. Ông thừa nhận rằng, khoảng cách về sức mạnh kinh tế giữa Trung Quốc và Ấn Độ, vốn đã gia tăng đáng kể từ năm 2010 đến năm 2014, hiện đang cho thấy những xu hướng mới, trong đó mặc dù khoảng cách về quy mô kinh tế giữa hai nước vẫn còn rất lớn, động lực của việc tiếp tục mở rộng khoảng cách về sức mạnh kinh tế giữa hai nước đã phần nào giảm bớt trong hai năm qua. Ông lập luận rằng, các yếu tố địa chính trị như chính sách giảm liên kết/giảm rủi ro của một số quốc gia đã đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển này, bằng cách nâng cao vị thế và mức độ phổ biến của thị trường Ấn Độ giữa các công ty đa quốc gia. Ông nhấn mạnh rủi ro đối với ngành sản xuất của Trung Quốc mà sự phát triển mới này đặt ra và kêu gọi các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc chú ý hơn đến các chính sách kinh tế và công nghiệp của Modi 3.0.

Nói cách khác, trọng tâm mối quan tâm của Trung Quốc đối với “Sản xuất tại Ấn Độ” là sự liên kết về lợi ích giữa các quốc gia khác nhau trong bối cảnh bất ổn địa chính trị hiện nay, đặc biệt là Mỹ và Ấn Độ trong việc làm suy yếu vị thế của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Có ý kiến ​​cho rằng, từ năm 2018, Mỹ đã thử nhiều biện phá như chiến tranh thương mại, chiến tranh công nghệ và chiến tranh con chip để ngăn chặn sự trỗi dậy của Trung Quốc nhưng chỉ đạt được thành công hạn chế. Trong 5 năm tới, thời điểm rất quan trọng trong việc xác định hướng cạnh tranh Trung-Mỹ, Mỹ có thể muốn sử dụng Ấn Độ, một quốc gia có dân số ngang bằng với Trung Quốc, một thị trường rộng lớn, một nền kinh tế non trẻ với tiềm năng lớn về khoa học công nghệ, làm “con át chủ bài” chống lại Trung Quốc, trong lĩnh vực thương mại, kinh tế.

Mặt khác, Trung Quốc đánh giá rằng, Ấn Độ nhận thức rõ cơ hội chiến lược mà trò chơi Trung-Mỹ mang lại và mong muốn đạt được lợi ích chiến lược tối đa từ tình huống này. Việc rút khỏi RCEP nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong khuôn khổ chính sách "Sản xuất tại Ấn Độ" và đặt thêm các rào cản đối với các công ty Trung Quốc và đầu tư vào Ấn Độ cho thấy rằng Ấn Độ có mục tiêu "tách rời" khỏi hệ thống chuỗi công nghiệp Trung Quốc và "tái kết nối" với hệ thống của Mỹ và Châu Âu, đặc biệt là trong các ngành chiến lược hoặc các ngành của tương lai.

Những lo ngại trong nước của Trung Quốc đối với Modinomics 3.0 được thể hiện qua những can thiệp gần đây trên mạng xã hội của tân đại sứ Trung Quốc tại Ấn Độ, ông Từ Phi Hồng (Xu Feihong). Vài tuần sau khi trở thành đại sứ mới của Trung Quốc tại Ấn Độ, khi mọi con mắt đều đổ dồn vào kết quả bầu cử ở Ấn Độ, ông đã tweet về những đợt nắng nóng gay gắt ở Ấn Độ và sự cần thiết phải chuyển đổi xanh của Ấn Độ. Ông nhấn mạnh chuyên môn của Trung Quốc trong lĩnh vực này và kêu gọi chính phủ mới ở Ấn Độ hợp tác với Trung Quốc trong việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và khủng hoảng sóng nhiệt. Trong một dòng tweet khác, ông đưa ra gợi ý về lĩnh vực mà Trung Quốc muốn chính phủ mới ở Ấn Độ hợp tác, đó là phương tiện sử dụng năng lượng mới, một trong “ba ngành công nghiệp mới” của Trung Quốc, được cho là động lực chính cho nền kinh tế Trung Quốc trong tương lai. Trong dòng tweet của mình, đại sứ đã hỏi tại sao có quá nhiều ô tô Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và Đức trên đường phố Delhi và tại sao chỉ có việc xuất khẩu phương tiện năng lượng mới của Trung Quốc bị coi là dư thừa công suất.

Lời kêu gọi mạnh mẽ của đại sứ Trung Quốc đối với xe điện Trung Quốc cần phải được hiểu từ góc độ đúng đắn. Như đã biết, Trung Quốc thời gian gần đây đã nổi lên dẫn đầu trong chuỗi công nghiệp xe năng lượng mới, vượt qua các quốc gia truyền thống phương Tây cũng như Nhật Bản; Tuy nhiên, đồng thời cũng phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng như sự sụt giảm lớn từ các thị trường xuất khẩu trọng điểm như EU và Mỹ cũng như sự bão hòa của thị trường trong nước hay nhu cầu không đủ ở thị trường Trung Quốc.

Trong lịch sử, các sản phẩm điện tử của Trung Quốc, đặc biệt là những sản phẩm không vào được thị trường Mỹ hoặc châu Âu, đã tìm được thị trường sẵn sàng ở “Ấn Độ nhạy cảm về giá”. Tuy nhiên, các nhà phân tích Trung Quốc lưu ý rằng, Ấn Độ cũng có thể đã học được bài học từ cách các nhà sản xuất điện thoại thông minh Trung Quốc phá hủy ngành sản xuất điện thoại thông minh non trẻ của mình và chuẩn bị tốt hơn trong việc tăng cường các hạn chế và giám sát đầu tư của Trung Quốc. Ấn Độ đã hai lần từ chối các khoản đầu tư lớn từ các công ty ô tô Trung Quốc như Great Wall Motors và BYD. Và khi cho phép đầu tư của Trung Quốc, họ đảm bảo rằng, công ty Ấn Độ có cổ phần kiểm soát như trường hợp SAIC-MG Ấn Độ. Các tin tức mới nhất nhấn mạnh rằng, trong tương lai, chính phủ Ấn Độ có thể cho phép nhiều liên doanh hơn giữa các công ty Trung Quốc và Ấn Độ trong lĩnh vực điện tử và ô tô, với điều kiện đối tác Ấn Độ phải nắm cổ phần đa số. Chưa kể, Ấn Độ còn đưa ra chính sách xe điện mới, hứa hẹn giảm thuế cho các nhà sản xuất xe điện chọn đầu tư vào Ấn Độ.

Giờ đây, những khó khăn mà các doanh nghiệp xe năng lượng mới của Trung Quốc phải đối mặt trên nhiều thị trường toàn cầu đã gây ra nhiều vòng chiến tranh về giá trên thị trường ô tô nội địa Trung Quốc trong vài tháng qua. Các nhà quan sát Trung Quốc lo ngại rằng, sự cạnh tranh quá mức trong thị trường nội địa và giá giảm mạnh cuối cùng có thể dẫn đến sự cản trở sự đổi mới đối với các doanh nghiệp Trung Quốc thực sự đổi mới trong không gian năng lượng mới. Nhiều người tin rằng, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc hiện có rất ít lựa chọn ngoài việc thâm nhập thị trường nước ngoài, thông qua các liên doanh hoặc chia sẻ công nghệ không mấy thuận lợi.

Nhìn chung, suy luận mà Bắc Kinh rút ra là đây là một cuộc tấn công có phối hợp nhằm vào Trung Quốc nhằm hạn chế sự dẫn đầu của nước này trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra. “Mỹ đang cố gắng bóp nghẹt ngành công nghệ của Trung Quốc; Châu Âu muốn thống trị thị trường ô tô Trung Quốc thêm 50 năm nữa; Ấn Độ muốn tận dụng tình hình và nổi lên như một trung tâm sản xuất xe điện toàn cầu mới (theo phương Tây, bỏ qua Trung Quốc)”, một bài báo trên mạng Trung Quốc viết. Bài báo lên án các quốc gia này vì đã tìm cách hủy hoại “70 năm làm việc chăm chỉ của Trung Quốc” - một quan điểm hiện đang thống trị giới chiến lược của Trung Quốc.

Điều quan trọng cần lưu ý là trong trường hợp của Ấn Độ, mặc dù gần đây đã có sự gia tăng nhập khẩu từ Trung Quốc, nhưng nhiều chiến lược gia Trung Quốc coi đó là một xu hướng tạm thời, do nhu cầu từ một số công ty dẫn đầu thị trường vừa chuyển đến Ấn Độ. Ngược lại, xu hướng dài hạn là di dời các ngành công nghiệp (xe điện cũng như các ngành khác) khỏi Trung Quốc được một bộ phận các chiến lược gia Trung Quốc coi là kết luận có thể đoán trước được. Điều này là do: Thứ nhất, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã bắt đầu chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc vì nhiều lý do như tránh rủi ro địa chính trị, chi phí tăng cao, v.v. Họ đặc biệt nhắm đến các thị trường như Ấn Độ với lợi thế về chi phí, lợi thế về tài nguyên, lợi thế thị trường và cũng có thể được sử dụng để lẻn vào hệ thống "rehoring/nearshore/friendshoring” (xu hướng chuyển sản xuất về chính quốc, gần chính quốc, và các quốc gia thân thiện với chính quốc) của Mỹ và các quốc gia phương Tây khác. Thứ hai, mặt khác, những doanh nghiệp Trung Quốc không tích cực tìm cách vào Ấn Độ cũng đang bị buộc phải di dời một cách thụ động, dưới áp lực của các công ty hàng đầu, cả đa quốc gia hoặc Trung Quốc, đã di dời hoặc có kế hoạch chuyển đến Ấn Độ.

Trong hoàn cảnh đó, nhiều câu hỏi được đặt ra trong giới chiến lược của Trung Quốc: làm thế nào để sử dụng hiệu quả giai đoạn cửa sổ, trước khi hệ sinh thái địa phương phát triển ở Ấn Độ, để đạt được lợi thế cạnh tranh trước các đối thủ Ấn Độ tại thị trường Ấn Độ? Làm thế nào để tận dụng các cơ hội hiện tại tại thị trường Ấn Độ (bao gồm cơ hội hiếm hoi về chính sách miễn thuế đối với xe điện) để chuyển đổi và nâng cấp chuỗi công nghiệp xe điện của Trung Quốc, từ đó không còn khoảng cách giữa “Made in India” và “Made in China”.

Để kết luận, có thể lập luận rằng, ngay cả khi tâm điểm vẫn tập trung vào cuộc cạnh tranh quân sự khốc liệt giữa Trung Quốc và Ấn Độ tại đường biên giới cơ sở (LAC), cuộc cạnh tranh địa kinh tế khốc liệt không kém giữa hai nước đang diễn ra ở phía sau, điều đó đáng được chú ý nhiều hơn. Theo quan điểm của Trung Quốc, các tính toán địa kinh tế là yếu tố chính thúc đẩy các hành động của Trung Quốc trong cuộc xung đột biên giới năm 2020. Trong tương lai, nó sẽ tiếp tục tác động đến phán quyết của Trung Quốc tại LAC.