Các nhà bình luận chiến lược thường tự hỏi Ấn Độ 'hiện thực' như thế nào trong việc phát triển và sử dụng sức mạnh quân sự. Quan điểm chung cho rằng, Ấn Độ không hài lòng với việc sử dụng chính trị quyền lực như một công cụ quản trị. Tuy nhiên, một số người lập luận rằng, New Delhi có cách tiếp cận 'thực tế' hơn nhiều người tin tưởng và mong muốn hơn với khái niệm triển khai lực lượng để phục vụ các lợi ích chiến lược hơn là các nhà quan sát chính trị quan tâm thừa nhận.

Để có một minh họa thực tế về cách Ấn Độ có thể tận dụng sức mạnh cứng cho các mục đích chính trị, các nhà quan sát Ấn Độ chỉ ra cuộc tập trận hàng hải Ấn Độ-ASEAN (AIME) gần đây ở Biển Đông. Được tổ chức từ ngày 2 tháng 5 đến ngày 8 tháng 5 năm 2023 và có sự tham gia của hai tàu chiến Ấn Độ là Satpura và Delhi, cuộc tập trận là lần đầu tiên Ấn Độ tiến hành các cuộc tập trận hàng hải với các đối tác thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) với tư cách là một khối. Mục đích dường như là để thể hiện quyết tâm với Trung Quốc - quốc gia có các hành động ở Biển Đông đã khiến các quốc gia Đông Nam Á lo ngại. Rõ ràng đây là một sự tham gia có ưu tiên cao đối với Ấn Độ vì Đô đốc Hari Kumar, Tư lệnh Hải quân Ấn Độ, đang ở Singapore để phát động cuộc tập trận.

Đáng chú ý là, New Delhi cho đến nay vẫn chưa tổ chức các cuộc tập trận quân sự đa phương với ASEAN (với tư cách là một khối). Một phần lý do là do Ấn Độ không muốn khiêu khích Bắc Kinh. Trong khi Ấn Độ có những khác biệt với Trung Quốc, những người ra quyết định của Ấn Độ phần lớn coi Biển Đông là một không gian tranh chấp mà Trung Quốc là bên thống trị còn Ấn Độ có quyền và lợi ích hạn chế. Có thể nói rằng, tình hình vẫn như thế. Trong khi vị thế an ninh của Ấn Độ đối với Thái Bình Dương đã phát triển theo thời gian - với việc New Delhi sẵn sàng hơn để tiến hành các hoạt động hải quân ở Tây Thái Bình Dương - nhưng thái độ thận trọng của các cơ quan an ninh Ấn Độ vẫn tồn tại. Mặc dù việc nâng tầm quan hệ Ấn Độ-ASEAN lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện và hợp tác quốc phòng ngày càng tăng, New Delhi vẫn cảnh giác với các hoạt động quân sự ở các khu vực tranh chấp trên Biển Đông.

Đánh giá này có thể mâu thuẫn với các báo cáo lạc quan hơn về AIME trên các phương tiện truyền thông, nhưng nó không phải là không có cơ sở hợp lý. Cuộc tập trận hàng hải tuần trước diễn ra là kết quả của các cuộc tham vấn rộng rãi giữa ASEAN và Ấn Độ. Trong những năm gần đây, các cuộc họp thường xuyên được tổ chức dưới sự bảo trợ của Quan hệ Đối thoại ASEAN-Ấn Độ, Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) và Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) đã giúp Ấn Độ và ASEAN điều chỉnh chương trình hợp tác quân sự song phương. Đối với New Delhi, cam kết quốc phòng với ASEAN là sự mở rộng hợp lý của hợp tác chức năng trong các lĩnh vực khác theo 'Chính sách Hành động phía Đông'. Nhưng Ấn Độ chỉ là một trong nhiều đối tác của ASEAN chứng kiến sự nâng cấp trong quan hệ đối tác quân sự. Trung Quốc, Mỹ và Nga đều đã tổ chức các cuộc tập trận hải quân với khối Đông Nam Á; Ấn Độ là đối tác đối thoại thứ tư của ASEAN tiến hành các cuộc diễn tập như vậy.

Hồ sơ về ngoại giao quân sự của ASEAN có thể giải thích cho vấn đề này. Năm 2017 đánh dấu cuộc tập trận hải quân đa phương đầu tiên của khối Đông Nam Á sau một thời gian dài miễn cưỡng tham gia quân sự với các cường quốc ngoài khu vực. Bề ngoài nó được thúc đẩy bởi niềm tin rằng, sự tập trung công khai của hiệp hội vào các vấn đề kinh tế đã làm giảm sự chú ý đến các vấn đề quốc phòng, đặc biệt là an ninh ở Biển Đông. Trong khi ASEAN đã mở rộng Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng (ADMM) vào năm 2011 để bao gồm tám thành viên mới—Trung Quốc, Úc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Nga và Mỹ—tổ chức này vẫn phản đối các cuộc tập trận với các cường quốc ngoài khu vực . Năm 2018, khi khối Đông Nam Á tiến hành cuộc tập trận hải quân đầu tiên với Trung Quốc, đây dường như là một nỗ lực của các quốc gia trong khu vực nhằm trấn an Bắc Kinh rằng họ không phải là đối thủ mà là một đối tác tiềm năng. Năm 2019, Mỹ trở thành đối tác ADMM thứ hai tổ chức tập trận chung với ASEAN, tiếp theo là Nga vào năm 2021.

Như một số người nhìn nhận, các cam kết quân sự của ASEAN có khía cạnh mang tính biểu diễn; các sáng kiến an ninh song phương của hiệp hội dường như không nhằm mục đích đạt được kết quả rõ ràng mà là để thể hiện tình đoàn kết với nhiều đối tác. Evan Lakshmana, chuyên gia người Indonesia, cho rằng xu hướng can dự đa dạng của ASEAN là do mong muốn đạt được sự cân bằng. Ông giải thích rằng, các quốc gia Đông Nam Á nhận ra rằng các vấn đề gây phiền toái của khu vực đòi hỏi phải có một bộ công cụ chính sách đa dạng và phù hợp. Mục tiêu của việc làm việc với nhiều đối tác là giải quyết vấn đề theo cách hiệu quả nhất có thể đồng thời tránh xung đột. Nhưng mong muốn đa dạng hóa và cân bằng cũng có nghĩa là ASEAN bị hạn chế trong khả năng đưa ra những lựa chọn khó khăn.

Về phần mình, New Delhi tìm kiếm một trật tự dựa trên luật lệ ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Những người ra quyết định của Ấn Độ nhấn mạnh sự cần thiết của các quốc gia trong việc tuân thủ luật hàng hải. Theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, các tranh chấp lãnh thổ phải được giải quyết một cách hòa bình, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực. Nhưng Ấn Độ từ chối đưa ra lập trường cứng rắn đối với việc Trung Quốc vi phạm các quy tắc ở Biển Đông. Như các quan chức Ấn Độ nhìn nhận, các cuộc tập trận hải quân của Ấn Độ ở Biển Đông nhằm làm nổi bật tính cấp thiết của việc tiếp cận hàng hải và các quyền tự do trên biển. Họ không thách thức hành vi gây hấn trên biển của Trung Quốc hoặc đưa ra phản ứng chống lại các yêu sách lãnh thổ quá mức của Bắc Kinh.

Mô hình của AIME phù hợp với nhận thức này. Giai đoạn trên biển của cuộc diễn tập được tổ chức chủ yếu trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và vùng biển quốc tế dọc đường quá cảnh đến Philippines; các đơn vị tham gia tránh xa các vùng biển tranh chấp gần nhóm đảo Trường Sa hoặc Bãi cạn Scarborough. Có thể đoán trước, lực lượng dân quân Trung Quốc thám thính đội hình nhưng không làm gián đoạn cuộc tập trận.

Công bằng mà nói, các hoạt động hàng hải của Ấn Độ ở Biển Đông không chỉ có khía cạnh Trung Quốc. Ấn Độ, từ lâu đã tự coi mình là nhà cung cấp "an ninh ròng" ở Ấn Độ Dương, đang tìm cách mở rộng vai trò cung cấp an ninh của mình sang khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương rộng lớn hơn. Những người ra quyết định của Ấn Độ nhận ra tầm quan trọng ngày càng tăng của khu vực đối với thương mại và kết nối. Với hơn 55% thương mại của Ấn Độ đi qua Biển Đông, an ninh hàng hải thực sự quan trọng hơn bao giờ hết đối với New Delhi. Tuy nhiên, đối với Ấn Độ, thu hút Đông Nam Á cũng là xây dựng một thị trường tiềm năng cho xuất khẩu vũ khí của Ấn Độ. Sự hiện diện của hải quân Ấn Độ trong khu vực là một cách để củng cố uy tín của New Delhi với tư cách là một đối tác đáng tin cậy và người xây dựng năng lực.

Mặc dù vậy, sự tích cực hàng hải có mục đích của Ấn Độ ở Biển Đông không được mô tả theo chủ nghĩa “hiện thực”. Cuộc tập trận hàng hải tuần trước chắc chắn sẽ giúp cải thiện khả năng tương tác và tích hợp. Nó có thể đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc tinh chỉnh các thủ tục hoạt động và chia sẻ các thông lệ tốt nhất. Tuy nhiên, từ lăng kính chính trị thực dụng, những thành quả đạt được dường như không đáng kể. Bất chấp việc phô trương sức mạnh chiến thuật của Ấn Độ và ASEAN, việc hạn chế các cuộc diễn tập hải quân ở các khu vực không có tranh chấp ở Biển Đông có thể được coi là một sự nhượng bộ trước Trung Quốc.